در دنیای امروز انسان ها بیش از هر عصر دیگر علی رغم فاصله های بسیار زیاد مکانی با یکدیگر در ارتباط اند. این ارتباط گاهی در کمترین زمان ممکن صورت می گیرد و شاید به همین دلیل عصر حاضر را عصر (ارتباطات) می نامند. در این ارتباط تنگاتنگ دیگر نوشتارها و زبان های سنتی و تخصصی توانایی و گنجایش وسیع و سریع آن را ندارند. در چنین وضعیتی شاید بیش از همه (عناصر بصری) می توانند کارآمد باشند و از آن جایی که هنر تایپو گرافی یک زبان بصری است امروزه این هنر می تواند نقش بسیار مهمی را در زندگی ما ایفا کند. در این مطلب با هنر تایپوگرافی بیشتر آشنا خواهید شد.
تایپوگرافی چیست؟
«تایپوگرافی هنر چیدن حروف و متن در کنار یکدیگر است، به گونه ای که متن را خوانا، واضح و از نظر ظاهری برای بیننده جذاب می کند.» تایپوگرافی شامل سبک، شکل و ساختار قلم است که هدف آن ایجاد احساسات و انتقال پیام های خاص به مخاطب است. به طور خلاصه تایپوگرافی همان چیزی است که متن را زنده نگه می دارد.ریشه کلمه تایپوگرافی یونانی است. این کلمه از دو بخش تایپو به علاوه گرافی تشکیل شده است. تایپو در این کلمه به معنی «شکل» و گرافی به معنی «نوشتن» است. وقتی این دو واژه کنار هم قرار می گیرند، معنی شکل نگاری یا شکل نویسی می دهد. تاریخچه تایپوگرافی به قرن سیزدهم میلادی برمی گردد. در آن زمان اروپاییان قرون وسطی از قالب های سفالی تک حروفی برای نوشتن روی دیوار استفاده می کردند. بعد از آن در قرن پانزدهم میلادی ماشین چاپ توسط یوهانس گوتنبرگ اختراع شد. در این زمان برای نشان دادن متفاوت و زیبا نشان دادن کلمات چاپی هنر تایپوگرافی اختراع شد.اما تایپوگرافی مدرن در اواخر قرن نوزدهم میلادی توسط باهاوس و تیش هولد طراحی شد. باهاوس در زمینه تایپوگرافی شیوه جدیدی از حروف نگاری پیاده سازی کرد. باهاوس عناصر تزئینی و ترکیب بندی متقارن را کنار گذاشت و به جای یک تایپوگرافی کلاسیک، از انواع حروف دست ساخته و بدون پایه و با خطوط و زمینه کلفت سیاه و قرمز جهت درهم شکستن صفحه و تقسیم صفحه به اجزای پراکنده استفاده کرد تا با این طرح نگاه بیننده را جلب کند. در ابتدا نقدهای زیادی به این نوع تایپوگرافی گرفته شد و حروف نگاری مدرن را انشعابی غیرعادی از طرح های مرسوم و جاری می دانستند، اما با گذشت زمان این شیوه طرف داران زیادی پیدا کرد و به اصول و قواعد تحسین برانگیز شد.
کاربرد تایپوگرافی
تایپوگرافی همه جا وجود دارد. روی پوستر، بروشور، لوگو و سایت ها به میزان کم یا زیاد از تایپوگرافی در طراحی های خود استفاده کرده اند.
- کاربرد تایپوگرافی در گرافیک: طراحان گرافیک از تایپوگرافی برای تنظیم متن، درون طرح استفاده می کنند. استفاده از حروف به طراح این امکان را می دهد تا طرحی زیبا و دلنشین خلق کند و با ارائه ایده های منحصر با مخاطبان خود به روشی هدفمند ارتباط برقرار می کنند. تایپوگرافی در طیف گسترده ای از طراحی شامل: لوگو، بسته بندی محصولات، طراحی جلد کتاب، بیلبورد تبلیغاتی و… کاربرد دارد.
- کاربرد تایپوگرافی در طراحی UI سایت: در طراحی رابط کاربری (UI) وب سایت و یا اپلیکیشن برای ایجاد یک طرح کاربرپسند باید سلیقه به خرج داد. همان گونه که یک متن و ظاهر زیبا می تواند مخاطب را جذب کند. یک متن و یا ظاهر نامناسب به شکل قابل توجهی می تواند تأثیر بد روی مخاطب بگذارد. وقتی از متن و فونت نامناسب استفاده شود، کاربر مایل به خواندن متن نخواهد بود و بدون توجه به کالا و خدمات، سایت را ترک می کند.
آموزش تایپوگرافی ؛ از اصول اولیه تا طراحی عملی
برای این که بهترین تایپوگرافی را برای برند خود طراحی کنید لازم است فاکتورهای گوناگونی را در نظر بگیرید و قبل از اقدام به طراحی در مورد آن ها جستجو کنید.
- هویت برند: هویت برند مجموعه ای از ارزش ها، نحوه ارتباط با مشتری، نحوه ارائه محصول به مشتری، ارتباط شما با مخاطب و در حقیقت احساسی است که به مخاطب منتقل می کنید. نام برند و شخصیت برند (مجموعه رفتار کسب وکار شما) تا مدت ها بر سر زبان ها و در ذهن مخاطب خواهد ماند. بهتر است قبل از طراحی لوگو فکر کنید و تصمیم بگیرید دوست دارید چگونه ظاهر شوید؟ به صورت رسمی و خشک یا دوستانه؟ حتماً شما هم وقتی نام برندهای بزرگ مانند کوکاکولا یا پپسی به گوشتان می خورد آرم آن برند، تبلیغات و شعارهای این برندها در ذهنتان تداعی می شود. همه این موارد در کنار هم از رنگ برند تا تبلیغات همان چهره برند است که نشان از قوی بودن آنها دارد و در ذهن مخاطب ماندگار شده است.
- لحن برند: دوست دارید با چه لحنی با مخاطب صحبت کنید. لحن گفتاری یا نوشتاری؟ در این مورد مهم است که چه جمله ای را به عنوان پیام می خواهید به مخاطب برسانید و آن را درست انتقال دهید. اگر لحن برند شما رسمی است شاید بهتر باشد هنگام نوشتن و انتخاب فونت از فونت های ساده و مینیمال استفاده کنید و حواس مخاطب را فقط به جمله جلب کنید.
- الهام گرفتن: اگر برای تایپوگرافی منحصربه فرد ایده ای به ذهنتان نمی رسد بهترین راه دیدن کار طراحان و رقبای کسب وکارتان است. با دیدن نمونه وارهای آن ها می توانید ایده جدید در ذهن خود شکل دهید. در این زمینه شبکه های اجتماعی مانند پینترست را دنبال کنید.
- عملکرد: در نظر بگیرید فونتی که انتخاب می کنید با محل نشر آن متناسب باشد. برای مثال اگر قصد انتشار تایپوگرافی در سایت را دارید، فونت های مناسب برای سایت را انتخاب کنید. اگر می خواهید تایپوگرافی را بر روی پوستر طراحی کنید حتماً سایز مناسب برای فونت را در نظر بگیرید تا عملکرد و نتیجه کار با مشکل مواجه نشود.
- بازدهی: بازدهی تایپوگرافی به اندازه ظاهر آن اهمیت دارد. در درجه اول باید سعی کنید تایپوگرافی شما راهنمای خوبی برای مخاطب باشد. پیام برند را به صورت واضح و شفاف به مخاطب منتقل شود و پس آن زیبایی و ظاهر را در نظر بگیرید.
- درج اطلاعات: اطلاعات مهم را در بالای صفحه درج کنید. پیام اصلی برند خود را در بالای صفحه و در مرکز توجه مخاطبان خود قرار دهید. می توانید فونت آن را متفاوت از بقیه متن انتخاب کنید و آن را بولد کنید.
- طرح آزمایشی: وقت بگذارید و با فونت های مختلف تایپوگرافی طراحی کنید تا بتوانید بهترین آن را برای برندتان انتخاب کنید. برای انتخاب بهترین فونت و طراحی فقط آزمایش کردن مداوم جواب می دهد تا زیبایی و متناسب بودن فونت ها را بررسی کنید. از دیگران نظرخواهی کنید، حتی از مخاطبان کسب وکارتان تا فونت مناسب برای لوگو کسب وکارتان پیدا کنید.
نکات و قوانین طراحی تایپوگرافی
باید برای طراحی تایپوگرافی یک برنامه استراتژیک داشته باشید. زیرا هر عنصر در طراحی تایپوگرافی بر درک مشتری در هنگام خرید محصول شما اثر می گذارد. وقتی با برنامه به سمت جلو حرکت کنید مشتریان را ترغیب می کنید تا با برند شما ارتباط بهتری داشته باشند. در ادامه نکات و قوانینی که کمک می کند تا طرح بهتری طراحی کنید را باهم مرور می کنیم:
انتخاب فونت مناسب
یک طراح گرافیک بهتر است انواع فونت را بشناسد و کاربرد آن ها را بداند. برای مثال در تایپوگرافی فارسی فونت های نستعلیق، فونت زرقان، ثلث و … از رسم الخطی های قدیمی و سنتی ایرانی طراحی شده است. فونت ها بنا بر سبکی که دارند کاربرد متفاوتی دارند.
مثال: متن نامه اداری با فونت نستعلیق و ثلث و زرقان نوشته نمی شود. بلکه از این نوع فونت در تایپوگرافی های مذهبی و نوشتن اسامی ائمه استفاده می شود.
- فونت هایی مانند ایران سانس، وزیر، دانا به دلیل خوانا بودن در تجربه کاربری سایت و اپلیکیشن استفاده می شود.
- فونت های انگلیسی نیز به دودسته تقسیم می شوند:
- فونت های سریف فونت Serif Font
- فونت های سریف به خطوط زائد و تزئینی گفته می شود که در ابتدا و انتهای حروف مختلف وجود دارد.
- فونت های سنس سریف (Sans Serif)
- فونت های سنس سریف برعکس فونت های سریف در ابتدا و انتها فاقد حروف اضافه هستند.
چگونه فونت بهتری انتخاب کنیم؟
برای این که در یک من از چند فونت استفاده شود قانون خاصی وجود ندارد. اما بهتر است برای جداسازی هر بخش از متن از فونت هایی با اندازه مختلف، رنگ متفاوت، وزن متفاوت و استایل های متفاوت استفاده کنید. برای این که یک طرح مینیمال و ساده داشته باشید که راهنمای خوبی برای مخاطب باشد، بهتر است از تعداد محدودی از فونت استفاده کند تا تشخیص متن برای خواننده راحت باشد. از نگاه دیگر هنگام استفاده از فونت های مختلف دقت داشته باشید که فونت های انتخابی شما یک ارتباط و انسجام در متن ایجاد کند. برای مثال هم زمان از فونت نستعلیق، دست نویس و ایران سنس در یک متن استفاده نکنید. این کار نه تنها از نظر ظاهری جذابیت ندارد، بلکه مخاطب را نیز گمراه می کند.
وزن فونت
یک طراح حرفه ای برای خواننده در تایپوگرافی یک سلسله مراتب بصری ایجاد می کند. یعنی باید متن را طوری برنامه ریزی کند که نوشته ها بر اساس میزان اهمیت به مخاطب نشان داده شود. هر تایپ فیسی که وجود دارد بر اساس سلیقه طراح و سازنده آن وزن متفاوتی دارد. نمونه ای از وزن فونت ها که بسیار رایج است می توان به regular ، medium و Bold اشاره کرد. از این وزن فونت ها بر اساس میزان اهمیت هر متن استفاده می شود. مثلاً برای انتخاب تیترها از bold استفاده می شود و برای متن عمومی از regular. البته استفاده از این فونت ها به این صورت قانون مشخصی ندارد و هر شخص می تواند بنا بر استفاده خود آن ها را شخصی سازی کند.
سایز فونت
اندازه فونت، استایل، وزن فونت در هر متن بهتر است یک ثبات کلی داشته باشد و در نگاه اول برای خواننده قسمت های مختلف متن قابل تشخیص باشد. سایز فونت در ایجاد ارتباط چشمی مناسب با خواننده بسیار اهمیت دارد. برای مثال اندازه تیترها باید بزرگ تر از متن اصلی باشد. برای مثال اگر برای یک تیتر سایز ۱۸ انتخاب کردید و آن را بولد کردید. برای تیتر بعدی هم همین اندازه را در نظر بگیرید. اگر سایز تایپی متن را ۱۶ در نظر گرفتید. در کل متن سایز قلم ۱۶ را برای تایپ استفاده کنید.
رنگ فونت و کنتراست
رنگ فونت نیز بهتر است یک ثبات کلی در کل تایپوگرافی داشته باشد و چشم خواننده بهتر بتواند با آن ارتباط برقرار کند. در طرح های گرافیکی ماهیت فونت باید بر اساس مباحث تئوری رنگ و مباحث روان شناسی انتخاب شود و رنگ تایپوگرافی یک پالت رنگی مشخص داشته باشد.
کنتراست به انواع مختلفی مانند کنتراست رنگ، فونت، اشکال، بافت، مسیر و… تقسیم می شود. معنی این کلمه به معنی تضاد و تقابل است. اگر بخواهیم کنتراست رنگ را بیشتر توضیح دهیم. یعنی رنگ در تایپوگرافی باید به گونه ای انتخاب شود که رنگ متن و نوشته باید تضاد مناسبی با رنگ هایی که در پس زمینه به کار می رود داشته باشد و خواننده موقع خواننده برای خواندن متن دچار مشکل نشود. توصیه می کنیم حتماً در انتخاب و بررسی اولیه پالت رنگ این نکات را مدنظر داشته باشید.
ایجاد بافت قلمو در تایپوگرافی در ایلوستریتور
- نرم افزار ایلوستریتور رو باز می کنیم.
- برای مثال یه تایپوگرافی مثل ایران رو در نظر می گیریم.
- اون رو در حالت انتخاب قرار می دیم.
- توی قسمت Brush روی گزینه ی Artistic Chalk کلیک می کنیم.
- توی پنلی که نمایش داده میشه با کلیک کردن روی تکسچر دلخواه، بافت مورد نظرمون رو روی تایپوگرافی اعمال می کنیم.
- حالا توی پنل Brush روی قلم مورد نظر دابل کلیک می کنیم و تنظمیات Brush در حالت نمایش قرار می گیره.
- ما می تونیم در این قسمت میزان اثرگذاری بافت روی نوشته رو تغییر بدیم.
- به عنوان مثال میزان تأثیرگذاری رو روی ۲۵ قرار می دیم و روی گزینه ی Ok کلیک می کنیم.
- همونطور که می بینم تکسچر مورد نظرمون روی نوشته اعمال میشه.
- حالا اگه بخوایم بصورت دستی قسمت هایی رو به تایپوگرافی مون اضافه کنیم با انتخاب ابزار Paint Brush می تونیم با کلیک و Drag کردن این کار رو انجام بدیم.