ساعدنیوز
ساعدنیوز

تاملی در باب اندیشه های آیت الله طالقانی 

  دوشنبه، 24 شهریور 1399 ID  کد خبر 101008
دکتر سید جواد میری : تاملی در باب اندیشه های آیت الله طالقانی 
ساعدنیوز: هر اندیشمندی در سنتی میاندیشد و هر سنت فکری ی دارای مجموعه ای از "مسئله ها" و "پرسش ها" و "دغدغه ها" می باشد که به نوعی به آن ژانر فکری هویتی مستقل از دیگر مکاتب و سنت های فکری می دهد. طالقانی نیز از این قاعده مستثنی نیست اما پرسش اینجاست که ژانر فکری او چیست؟

یادداشتی از دکتر سید جواد میری

هر اندیشمندی در سنتی میاندیشد و هر سنت فکری ی دارای مجموعه ای از "مسئله ها" و "پرسش ها" و "دغدغه ها" می باشد که به نوعی به آن ژانر فکری هویتی مستقل از دیگر مکاتب و سنت های فکری می دهد. طالقانی نیز از این قاعده مستثنی نیست اما پرسش اینجاست که ژانر فکری او چیست؟

طالقانی چه کلان پرسش هایی داشت و مبتنی بر چه مسئله هایی به سراغ قرآن و جامعه و اندیشه دینی رفت؟ به نظر من، طالقانی سه مسئله عمده داشت که در سه مفهوم "استعمار" و "استبداد" و "استحمار" خلاصه می شد. او بر این باور بود که جهان اسلام در عالم معاصر از سه درد مزمن رنج می برد و هر کدام از این سه ضلع تثلیث به نوعی انسان ایرانی را (که جزیی از جهان اسلام است) به بند کشیده است و او را از موهبت اختیار و آزادی و بسط وجودی و قسط اجتماعی و تعاون سیاسی محروم کرده است. اما نکته اینجاست که چگونه می توان انسان معاصر ایرانی را رهایی بخشید؟

یکی از دعواهای بنیادین در عالم معاصر اسلامی نسبت دین و تجدد بوده است و طالقانی با بازخوانی روایت علامه نائینی در کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله نشانه گذاری معناداری کرد و نشان داد که نسبتش با مقوله قدرت از منظر سنت شیعی چیست و حکومت را چگونه مقوله بندی می کند. به عبارت دیگر، برای مهار استبداد و قدرت استبدادی، طالقانی خوانش نائینی را برآمده از "متن سنت شیعی" می داند و راه مهار استبداد را باز-گشت به این سنت فکری می پندارد. مسئله دیگری که اراده ملل اسلامی را به زنجیر کشیده است "استعمار" است که به تنهایی نمیتواند به اهداف خویش برسد بل نیازمند نوعی "تحول فرهنگی" است که از آن طریق روحیه آزادیخواهی ملت ها را درهم شکند و در کشورهای اسلامی این دین است که از طریق آن هم می توان به رهایی رسید و هم می توان آن را دستمایه استحمار ملل اسلامی کرد. او در نهضت ملی به رهبری دکتر مصدق و اختلافاتی که بین رهبران مذهبی و سیاسی افتاد به فراست دریافت که مذهب چگونه می تواند علیه اهداف ملی مورد استفاده استعمار و استبداد قرار گیرد.

از آن روی بود که در ایام زندان دست به تفسیر قرآن زد تا بتواند "پرتوی از قرآن" را بر جامعه بتاباند و به ایرانیان بگوید که دال اصلی قرآن آزادی و قسط و تعاون در جامعه است و اگر انسان از این مولفه ها تهی گردد و جامعه خالی از این عناصر سازنده حیات جمعی بگردد آنگاه زیست انسانی دچار خطرات بنیادین می گردد و بهمین دلیل بود که به همان اندازه که نظام سرمایه داری را نقد می کرد به مراتب سخت تر نظام کمونیستی شوروی را نیز به باد انتقاد می گرفت و می گفت در جایی که آزادی نباشد و صرفاً مایحتاج جسمی انسان فراهم گردد آن جامعه مبتنی بر قسط نیست بل "قفس حیوانی" است و انسان در قفس می میرد. به سخن دیگر، اندیشه طالقانی تلاقی نظر و پراکسیس است و تفسیری که او از دین ارائه می دهد مبتنی بر اصل فلاح فردی و رهایی بخشی جامعوی است و این فلسفه ای است که انسان امروز بس تشنه آن است و ایران فردا در انتظار آن.

دیدگاه ها

  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
رهبر معظم انقلاب: از وقتی که رهبر شده‌ام آجیل نخوردم؛ چون رهبر باید مثل فقرا زندگی کند! (515 نظر) 10 اقدامِ منجر به گرانی در 100 روز (255 نظر) 10 ایده تبلیغات مؤثر برای کسب‌وکارهای کوچک (246 نظر) داریوش ارجمند: زنی که وزنه برداری می کند نه رَحِم دارد و نه تخمدان ریش درآورده نه می‌تواند شوهر کند و نه می‌تواند بچه داشته باشد! (245 نظر) (تصاویر) سفر به عصر قاجار؛ منظره‌های «کلاردشت»، 158 سال قبل (244 نظر) مهران مدیری: من رفتم مسافرت و بهترین هتل اون شهر رو پیدا کردم ولی من رو نشناخت و گفت اتاقامون پُره، من هنوزم که هنوزه فکر میکنم دارم خواب میبینم+ویدیو (208 نظر) الهام چرخنده: من برای همه کسانی که کتکم زدند، باعث بیماری قلبی شدند نفرین ندارم اما الهی که به درد من دچار بشید+ویدیو (75 نظر) بهاره رهنما: من کاهل نماز بودم که بعد از شرط گذاشتن همسر دومم درباره نماز خواندن الان نمازم را میخوانم و دیگه کاهل نماز نیستم (64 نظر) رونالدو: برای اولین بار جورجینا را برای شام دعوت کردم متعجب بود چون باورش نمی شد که به جای اتوبوس با بوگاتی به خانه برمی گردد+فیلم (59 نظر) مازیار لرستانی: ای کاش به جای روز زن و روز مرد، روز شرف و انسانیت داشتیم+عکس (59 نظر) شعرخوانی زیبا و دلنشین رهبر معظم انقلاب: ای تکیه گاه و پناه زیباترین لحظه های پرعصمت و پر شکوه تنهایی و خلوت من+ویدیو (47 نظر) خلاقیت خنده دار پدر ایرانی با طراحی سینما در توالت خانه اش حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (41 نظر) تعجب بازیگر مطرح ترکیه با دیدن خونه زندگیِ شاه‌نشین پوریا پورسرخ، آرش سریال کیمیا+ ویدیو/ میزبانی درجه یک در خانه‌ای درجه یک👌 (41 نظر) پریناز ایزدیار؛ هرچقدر هم شلوغ باشم بازم وقت دارم که به ازدواج فکر کنم، شرایط خانواده‌مون این مدلی نیست که ازدواج حتما باید سنتی باشه یا نباشه، ولی خودم دوست دارم همسرم رو انتخاب کنم (39 نظر) مهران مدیری: شایعه نیست؛ هواپیمای شخصی دارم سوئیچ رو هم دادم به بچه‌های پشت صحنه! / برشی از برنامه تلویزیونی جذاب «دورهمی» با اجرای بی‌نظیر مهران مدیری (39 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
نگاهی به رازهای میلیونرها برای ثروتمند شدن که زندگی‌ مالیتان را متحول می‌کنند؛ از خودداری از سبک زندگی پر زرق و برق تا غذا خوردن در خانه!
قتل در پارک قیطریه بخاطر متلک انداختن به نامزد مقتول
علی مطهری: باید با آمریکا به صورت مستقیم مذاکره کنیم، اما ترامپ قاتل سردار سلیمانی است
25 سال مزاحمت خواستگار متاهل برای پیرزن 71 ساله مشهدی
روزنامه کیهان وزیر اقتصاد پزشکیان را به خاطر حسن روحانی مجازات کرد
آموزش شطرنج ؛ شناخت مهره های شطرنج
چرا شوهرم به من خیانت می کند؟ / علل عمده خیانت + راه های فهمیدن خیانت همسر
علاقه غیرعادی بن سلمان به بازی‌های رایانه‌ای؛ پرداخت 175 هزار دلار و صرف 9046 ساعت برای یک بازی!
قتل یک پزشک متخصص قلب و عروق/ ادامه خشونت‌های بی‌سابقه علیه کادر درمان
آسیب های برگشت ناپذیر گوشی بر رابطه زوجین / تاثیرات منفی موبایل از دید متخصصان روابط زناشویی
خرید خانه در تهران از خرید خانه در نیویورک سخت‌تر است! + اینفوگرافی
قطعنامه شورای حکام و پیشبینی بازار دلار در هفته اول آذر ماه 1403: بخریم یا بفروشیم؟
آیا می دانید چقدر در نگاه دیگران جذاب به نظر می رسید؟
فیلترینگ دشمن مردم است، می‌فهمید؟ / ماهواره استرلینک همین الان روی بام شماست
از ارزهای دیجیتال چه خبر؟ | قیمت بیت کوین، اتریوم و ارزهای پرطرفدار امروز شنبه 3 آذر 1403 + جدول
منتخب روز   
قتل در پارک قیطریه بخاطر متلک انداختن به نامزد مقتول مهران مدیری: بدترین 4 سال زندگیم حتی پول نان و پنیر نداشتم! پسرم فرهاد از گرسنگی بیهوش شد/عین جنازه شده بودم عوضش الان بادیگارد دارم+فیلم حضور پرانرژی قهرمانان جوکر، ناهید مسلمی و عمو رشید در وی‌آی‌پی کنسرت سهراب پاکزاد/ یویو گفتن ناهید مسلمی رو وسط کنسرت از دست ندید👌 می‌گویند پزشکیان برف تهران را هم نخواهد دید! / تأخیر در پرداخت یارانه پاس گل به مخالفان دو آتیشه رئیس جمهور بود دورهمی پارسا پیروزفر و پریناز ایزدیار در یک کافه شیک و دلباز/ دو بازیگر خوش استایل و دوست‌داشتنی در یک قاب هدیه‌ دست‌ساز مادران سرزمین آفتاب، سیستان و بلوچستان به مسعود پزشکیان+ویدیو استفاده از ویروس کووید 19 برای مبارزه با سرطان! تب دنگی خطرناک شد؛ شیوع در جنوب شرقی ایران! سردار آزمون: وقتی دو تا گل میزنیم فکر میکنیم بازی رو بردیم و این ایراد بزرگ ماست/ناراحتی سردار آزمون بعد از بازی با قرقیزستان جزئیات پرونده آزار و اذیت دختر 16 ساله مشهدی از طرف 2 برادر ناتنی و پناه بردن او به کلانتری / از چند سال قبل که 2 برادر ناتنی ام به مصرف شیشه اعتیاد پیدا کردند مدام مرا کتک می زدند... مرگ پسر جوان بعد از خوردن الکل ضدعفونی اولین تمرین تیم ملی در استادیوم شهر بیشکک/ماشالله به این انرژی