یاقوت سرخ یا روبی (Ruby) گوهری با انواع رنگ قرمز و سختی 9 در مقیاس موس می باشد. سنگ یاقوت سرخ همانند یاقوت کبود از خانواده کروندوم (Corundum) می باشد. تا 200 سال پیش تصور می شد روبی از نظر ترکیب شیمیایی مشابه اسپینل قرمز (Red Spinel) و گارنت قرمز در یک گروه کروندوم قرار دارند.
هنگام تشکیل روبی و سافیر به جز اکسید آلومینیوم خالص و عناصر رنگزا، عناصر همراه دیگر، سنگ ها و سیالات درگیر و مذابهای مختلف می توانند همراه با این یاقوت تشکیل شوند یا به دام بیفتند. اگر یاقوتهای کشورها و منشأ های مختلف هیچ گونه تفاوتی در عناصر همراه و ناخالصی درون آنها نداشتند قطعا تفاوت رنگ و شفافیت و پیرو آن تفاوت ارزش وجود نداشت.
سنگ مادر یا میزبان یاقوت سرخ سنگ دولومیت (Dolomite) است که خود در اثر دگرگونی مجاورتی با مواد مذاب یا توده های گرم درون عمق زمین از سنگ آهک اولیه تشکیل می شود. برخی محتویات کانی های میهمان مثل روتیل (بلورهای سوزنی ریز) باعث جلای ملایم و ابریشمی در روبی می شوند. چنانچه مقدار کانی روتیل در محتویات آن زیاد باشد و به صورت کابوشن تراشیده شود پدیده زیبای چشم گربه ای یا آستریوم در یاقوت بوجود می آید که ارزش جواهر را چند برابر می کند. در جدول زیر مشخصات سنگ یاقوت سرخ آمده است
اسم یاقوت سرخ از کلمه لاتین روبئوس RUBEUS به معنای سرخ و واژه مترادف کبود سفیر SAPPHIRE به معنای آبی در زبان یونانی است.حدود 1800 میلادی یاقوت سرخ و کبود را جزء کانی هایی از گروه کروندم CORUNDUM شناسایی کردند. فلز رنگ ساز در یاقوت سرخ کروم است و سایه های قهوهای موجود در رنگ بعضی یاقوت های سرخ به علت وجود مقدار بسیار کمی فلزآهن در ترکیبات شیمیایی آن است.بهترین رنگ در یاقوت سرخ قرمز خالص با سایه های آبی رنگ می باشد، که معروف به « خون کبوتری » است.یاقوت سرخ نتراشیده ی مات بدون درخشش و دارای جلای روغنی است، ولی پس از تراش درخشش آن ممکن است به اندازه برلیان نیز برسد.پس از الماس یاقوت سرخ سخت تریم جواهر محسوب می شود.تکه های یاقوت سرخ درشت بندرت یافت شده است و یاقوت همیشه با کانی هایی مانند یاقوت کبود توپاز، تورمالین همراه می باشد.هیچ ضابطه ای برای مشخص کردن یاقوت سرخ از یاقوت کبود وجود نداردو به همین دلیل به سنگ های قرمز روشن، صورتی یا بنفش نیز معمولا با واژه یاقوت کبود خوانده می شود.عنصر رنگ دهنده در یاقوت کبود آهن و تیتانیوم است و در انواع بنفش رنگ وانادیوم است.بهترین رنگ در یاقوت کبود آبی گل ذرتی خالص می باشد. ذخایر اصلی یاقوت در برمه، تایلند، سریلانکا، تانزانیا است.معادن مهم یاقوت کبود امروزه در قاره استرلیا و سیرلانکا و تایلند می باشد.
چه کار کنیم تا طلا ها به هنگام شستن کدر نشوند؟
این سنگ در اروپا در اواخر قرون وسطی سنگ مورد علاقه کشیشان بوده است. امروزه ذخایر یاقوت در برمه، تایلند و سریلانکا وجود دارد که نوع سرخ و شفاف آن بعد از الماس گرانبها ترین سنگ زینتی است، این سنگ هر چه بزرگ تر و سرخی آن خوش رنگ تر باشد گرانبها تر است. یاقوت سرخ و درشت شبیه دانه های انار است و یکی از سنگ های مورد توجه خانم ها به حساب می آید؛ خصوصا زمانی که قرار باشد این جواهر یاقوت نشان را با لباس های شب هماهنگ کنند. باید توجه داشته باشید که این سنگ بسیار حساس است و نباید بر آن فشار وارد شود و مواد شیمیایی مثل پاک کننده نقره برایش ضرر دارد. همچنین نباید حرارت ببیند چون باعث تغییر رنگ و شکستگی آن می شود. یاقوت قرمز پس از الماس سخت ترین کانی محسوب می شود و در سایز های بالا تر از 5 قیراط از الماس با ارزش تر است.
محل اکتشاف یاقوت
یکی از مناطق قدیمی که در آن یاقوت هایی به رنگ های مختلف کشف و استخراج شده منطقه ای در میانمار به نام موگوک (Mogok) می باشد که در سال های سال منبع اصلی استخراج یاقوت بوده است که یاقوت معروف برمه از همین منطقه استخراج شده است استخراج یاقوت از دره موگوک (Mogok)وسعت پیدا کرد و به مناطق دیگر برمه و میانمار رسید. به غیر از برمه تایلند هم در استخراج یاقوت بسیار فعال بوده است و یاقوت های تایلند هم از نوع مرغوب و گران قیمت هستند. به غیر از تایلند کامبوج، افغانستان، برزیل، کلمبیا و ژاپن و برخی از کشورهای آفریقایی مثل تانزانیا و نامیبیا هم یافت شده است. در سریلانکا هم یاقوت های مرغوب با رنگ کبود یافت می شود.
روش استخراج سنگ یاقوت سرخ
یاقوت سرخ را می توان از شکافها و کانال های بسیار ریز و حفره های کوچک همانند سایر کانی های دیگر پیدا کرد. استخراج این سنگ از معادن ذخیره اولیه از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و ترجیحا به صورت ابتدایی و از طریق معادن ثانویه رسوبی استخراج می شود. این روش قدیمی صدها سال است که از طریق شستن شن و ماسه های رسوبی کف رودخانه جهت یافتن این گوهر انجام می شود.
استفاده از یاقوت در مچ دست و انگشتان دست چپ تأثیر بسیار زیادی در روحیات افراد دارد.یاقوت معمولا به رنگ قرمز دیده می شود اما گاهی اوقات ممکن است مقادیر ناچیزی از رنگ های بنفش، قهوه ای و صورتی نیز در آن به چشم می خورد.سنگ یاقوت یکی از انواع سنگ های سنباده از است که به رنگ قرمز دیده می شود.رنگ های دیگری از این سنگ نیز موجود است که آن ها را یاقوت کبود می نامند.ارزش بالای یاقوت در طول تاریخ به ثبت رسیده است و این سنگ همواره نمادی از قدرت و شجاعت بوده است.این جواهر گرانبها به دلیل رنگ قرمز زیبا و ارتباط طولانی خود با عشق و علاقه، یکی از مناسب ترین جواهرات برای یک هدیه عاشقانه به شمار می رود.
