زمرد یا همان emerald جزو سنگ های گران بهایی است که از سیلیکات آلومینیوم و بریلیوم تشکیل گردیده است. نام اصلی فارسی آن دوال یا دوبال می باشد. این گوهر گران بها از گونه های بریل است و در سنگ های پگماتیت یافت گردد. این کلمه عربی شدهٔ «اسماراگدوس» یونانی است که خود از واژه ای سانسکریت به معنی سبز برداشت شده است. زمرد شفاف طبیعی یکی از چهار گوهر گران بها به حساب می آید و مشهورترین عضو خانواده بریل ها می باشد. از نظر ترکیب شیمیایی و کانی شناسی این سنگ از سیلیکات آلومینیوم و بریلیوم ساخته شده است که به همراه آکوامارین آبی، مورگانیت صورتی، هلیودور طلایی و بریل با رنگ سبز به خانواده بریل تعلق دارد. بریل خالص بدون رنگ می باشد اما اضافه شدن مقادیر ناچیزی کروم و وانادیوم به آن باعث ایجاد رنگ سبز می شود.
تاریخچه سنگ زمرد چیست؟
از میان سنگهای قیمتی بریل، سنگ زمرد از پیشینه تاریخی بالایی برخوردار است؛ شواهد فروش آن در بازارهای بابل در چهار هزار سال پیش از میلاد وجود دارد. این گوهرسنگ در طول بیش از شش هزار سال در اغلب فرهنگ های دنیا نظر یونان باستان و ایران منبع جاذبه و احترام بوده است.
این سنگ به دلیل زیبایی و قدرت معنوی در بین همه ادیان اصلی مقدس شمرده می شد رنگ سبز رنگی مقدس در فرهنگها و مذاهب مختلف نظیر اسلام بوده و حتی کلیسای کاتولیک نیز از آن به عنوان والاترین رنگ مذهبی یاد کرده است. از خواص زمرد از نظر فیزیکی نیز استفاده می شد و به سنگ مطالعه مشهور بود زیرا در گذشته قبل از اینکه عدسی و عینک بزرگنمایی کشف شود از نوع شفاف این گوهر برای مطالعه و دیدن اشیا کوچک استفاده می کردند.
آزتک ها و اینکاها (قبیله هایی در آمریکای جنوبی) آن را می پرستیدند و حتی از خواص سنگ زمرد از نظر دارویی بهره می بردند. بعد از تنزل تمدن اینکاها، معدن های این گوهرسنگ از یاد رفت تا اینکه با کشف معادن جدید در قرن 16 میلادی دوباره استخراج آن شروع شد.در مصر قدیم نیز این گوهرسنگ نماد زندگی ابدی و هدیه ای از جانب خدای حکمت (Thoth) شمرده می شد و گوهر محبوب ملکه کلئوپاترا بود. در تورات نیز از زمرد به عنوان سنگ زیربنای شهر بیت المقدس یاد شده و بهمین دلیل نزد مردم بیت المقدس و قوم بنی اسرائیل احترام بالایی دارد.
اولین ذخایر کشف شده زمرد در جهان کدامند؟
از لحاظ تاریخی، اولین محل معروف، تعدادی معدن کنار دریای سرخ در مصر بود، معروف به معادن کلئوپاترا. بیشترین زمرد های استفاده شده در جواهرات قدیمی از این معادن به دست می آمدند. مکان این معادن در قرون وسطی کاملا گم شده بود.
این معادن تا سال ۱۸۱۸ مورد اکتشاف مجدد قرار نگرفته بودند، تا وقتی که کالیود از سوی نایب پادشاه مصر برای جستجوی آنها فرستاده شد و بالاخره معادن قدیمی را یافت: معادن در دامنه کوه های جبل سیکائیت و جبل زوبارا در اتباعی شمالی و موازی دریای سرخ هستند. در قرن 19 معدن معروف کلئوپاترا تقریبا تمام شد.
اولین نوع استخراج شده به دست مصریان به دوره بطلمیوسی (۳۳۰ – ۳۲۳ قبل از میلاد) باز می گردد، اما اشیایی پیدا شده است که به رامسس دوم (۱۳۰۰ قبل از میلاد) یا حتی قبل از آن بر می گردد. تصور می شود گنجینه های زمرد مغول، عثمانی و ایرانی از معادن خاوری به دست می آمدند که در واقع از پنج شیر افغانستان بوده است.
نکات مهم برای انتخاب سرویس طلا عروس
ارزش گذاری سنگ زمرد
برای ارزش گذاری یک قطعه سنگ زمرد،دقیقا مثل سایر جواهرات عمل می شود و می بایست چهار پارامتر اصلی و استاندارد ،یعنی:
- رنگ (color)
- وزن(carate)
- پاکی(clarity)
- برش (cut)
را در نظر قرار داشت. فقط در بعضی از جواهرات مثل سنگ زمرد منطقه ی اکتشاف و استخراج نیز برای کارشناسان اهمیت دارد.
لذا یک سنگ زمرد خوب و با کیفیت باید وزن خوب وبالایی داشته باشد.بنابر منطقه ای که استخراج شده باید از رنگ خوبی برخوردار باشد و این رنگ هرچه پاک تر باشد کیفیت سنگ زمرد را افزایش می دهد و نوع تراش هم بسیار مهم است.بعضی از جواهرات وزن خوبی دارند ولی به دلیل «سندانچه»بزرگ و بلند، بیشتر وزن جواهر به زیر آن منتقل می شود و با داشتن وزن زیاد سطح کوچکی دارند. در مقابل بعضی از جواهرات با داشتن وزن کم تر به دلیل آنکه سندانچه(زیر سنگ)آن کوچک است سطح وسیع تری دارند. لذا سنگ، بزرگ تر و وسیع تر به نظر می آید.منتقل شدن وزن سنگ از زیر آن (سندانچه)به سطح بالایی سنگ بستگی به تراکم و انسجام بلورها،نحوه استخراج و هنر و تجربه استاد تراشکار دارد که بتواند محل تراش را درست انتخاب کند که کمترین آسیب به وزن سنگ وارد شود.
تشخیص زمرد طبیعی از مصنوعی
این گوهر معمولاً دارای ناخالصی می باشد که برای تشخیص نوع طبیعی از مصنوعی بسیار مفید می باشد. برخی زمرد های مصنوعی به دلیل ماده به کار رفته در آن ها هنگام قرار گرفتن در معرض امواج با طول موج بالا درخشش فلورسانت قرمز ماتی از خود ساطع می کنند. درصورتی که نوع طبیعی آن اینچنین نوری بازتاب نمی کنند. خوشبختانه با عبور یا انعکاس اواج فرا بنفش در کریستال های طبیعی و یا مصنوعی قادر خواهیم بود تفاوت آن ها را بیابیم. همچنین انواع مصنوعی آن اشعه ماورا بنفش را از خود رد می کنند درنتیجه شفاف تر به نظر می آیند.
معادن
بهترین زمرد ها کلمبیایی اند و مشهورترین ها نیز به این کشور تعلق دارند حدود ۱۵۰ معدن ذخیره زمزد در این کشور شناخته شده است. مهمترین معدن کلمبیا، معدن کاسکیوز می باشد. این سنگ هایی که از کلمبیا استخراج می گردند، مرغوبترین و خوش رنگ و آب ترین گوهرها با شفافیت بالا و رنگ سبز سیر می باشند. نوع مرغوب، در کشورهای دیگری همچون هندوستان، ماداگاسکار، زامبیا، پاکستان، افغانستان و روسیه نیز استخراج می گردد.
