رکود تورمی یک پدیده اقتصادی است که با تورم بالای مداوم، بیکاری بالا و تقاضای راکد در اقتصاد یک کشور مشخص می شود. در طول یک دوره شدید شرایط اقتصادی در دهه 1970، تورم فزاینده و کاهش اشتغال باعث کاهش رشد اقتصادی در بریتانیا و هفت اقتصاد بزرگ دیگر شد و سرمایه گذاران در بازارهای سهام به شدت متضرر شدند اما رکود تورمی (Stagflation) چیست؟با ما همراه باشید.
رکود تورمی چیست؟
رکود تورمی مفهومی در اقتصاد کلان است که اولین با در سال ۱۹۶۵ توسط ایین مکلود (Iain Macleod)، وزیر خزانه داری و سیاستمدار بریتانیایی معرفی شد. این مفهوم متشکل از دو کلمه «رکود» و «تورم» است که نشان می دهد یک اقتصاد هم دچار رشد اقتصادی منفی و نرخ بیکاری بالا (رکود) و هم دچار افزایش قیمت کالاها (تورم) شده است.۲ روش عادی مقابله با رکود در رفع رکود تورمی موثر نیستند و حتی باعث سخت تر شدن کنترل آن می شوند. معمولا افزایش آمار اشتغال و رشد اقتصادی اثر مثبتی بر تورم دارند، اما این در مورد رکود تورمی صادق نیست.
رشد اقتصادی یک کشور معمولا با تولید ناخالص داخلی (GDP) که ارتباط مستقیمی با نرخ اشتغال دارد، سنجیده می شود. زمانی که آمار تولید ناخالص داخلی پایین و تورم بالا باشد، رکود تورمی شدید رخ می دهد که می تواند منجر به وقوع بحران های اقتصادی بزرگ شود.
دلایل وقوع رکود تورمی چیست؟
به طور خلاصه، رکود تورمی زمانی رخ می دهد که هم زمان قدرت خرید پول، سرعت اقتصاد و عرضه کالاها و خدمات باهم کاهش می یابند. علت دقیق رکود تورمی ممکن است بسته به شرایط تاریخی و دیدگاه های اقتصادی مختلف، متفاوت باشد. تئوری ها و ایده های مختلفی وجود دارند که هر یک رکود تورمی را به شکل متفاوتی توضیح می دهند؛ برای مثال، مدل پول گرایی، مدل کینزی و مدل های نئوکلاسیک از جمله مدل هایی است که برای توضیح رکود تورمی بکار می رود. در این بخش از مقاله برخی از علل احتمالی رکود تورمی را بررسی می کنیم.
تقابل سیاست های پولی و مالی
بانک های مرکزی مانند فدرال رزرو آمریکا، عرضه پول را مدیریت می کنند تا کنترل اقتصاد را به دست بگیرند. به این مدیریت ها، سیاست های پولی گفته می شود. دولت ها نیز با خرج کردن و سیاست های مالیاتی که در کل سیاست های مالی نامیده می شوند، مستقیما بر اقتصاد اثر می گذارند. تضاد و تقابل سیاست های مالی و پولی می تواند منجر به افزایش نرخ تورم و کاهش سرعت رشد اقتصاد شود. در واقع سیاست هایی که باعث کاهش هزینه مصرف و افزایش عرضه پول شوند، در نهایت منجر به رکود تورمی خواهند شد.برای مثال، شاید یک دولت با افزایش مالیات باعث کاهش درآمد قابل تصرف جمعیت شود. هم زمان بانک مرکزی هم ممکن است از تسهیل کمی (مثل چاپ پول) استفاده کند و یا نرخ بهره را کاهش دهد. در این صورت، سیاست دولت اثر منفی بر رشد اقتصاد خواهد داشت و افزایش عرضه پول توسط بانک مرکزی نیز منجر به تورم خواهد شد.
معرفی ارز فیات
پیش از این، ارزهای اکثر کشورها به مقداری از طلا وابسته یا پگ (Peg) می شد. این مکانیسم استاندارد طلا نام داشت که پس از جنگ جهانی دوم دیگر از آن استفاده نشد. جایگزین استاندارد طلا با ارز فیات، محدودیت های عرضه پول را از میان برداشت. استفاده از ارزهای فیات، کنترل اقتصاد توسط بانک های مرکزی را تسهیل می کند؛ اما در عین حال ممکن است با افزایش قیمت ها، باعث تورم شود.
افزایش هزینه های عرضه
افزایش ناگهانی هزینه های تولید کالا و خدمات، یکی دیگر از عواملی است که منجر به رکورد تورمی می شود. این عامل، به ویژه در زمینه انرژی بسیار اثرگذار است و به آن شوک عرضه (Supply Shock) گفته می شود. افزایش قیمت انرژی که معمولا ناشی از افزایش قیمت نفت است، مصرف کنندگان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.اگر هزینه تولید کالاها و قیمت ها افزایش یابد، با توجه به هزینه های گرمایشی، حمل و نقل و دیگر هزینه های مربوط به انرژی، درآمد قابل تصرف مصرف کنندگان کمتر خواهد شد. در این صورت، احتمال وقوع رکود تورمی زیاد است.
روش های مقابله با رکود تورمی چیست؟
اجتناب از رکود تورمی (Stagflation) دشوار است، زیرا تنظیم کننده های مالی باید دو مورد از منافع متضاد را متعادل کنند: تورم و بیکاری. مقابله با تورم معمولاً مستلزم افزایش نرخ بهره است که وام گرفتن پول را گران تر می کند. این امر تقاضای مصرف کننده را کاهش می دهد و اداره یک تجارت را گران تر می کند. کارفرمایان اغلب با کم کردن نیروی کار خود به این موضوع پاسخ می دهند که باعث می شود بیکاری افزایش یابد.مقابله با رکود تورمی از طریق سیاست های مالی و پولی انجام می گیرد. البته انتخاب دقیق سیاست ها به مکتب های فکری مختلف در اقتصاد بستگی دارد.
پول گرا ها
مانیتریست ها یا پول گرایان (اقتصاددان هایی که معتقدند کنترل عرضه پول، بهترین روش است) بر این باورند که مهمترین اقدام، کنترل تورم است.در این سناریو، یک پول گرا اول عرضه پول را کاهش می دهد و این باعث کاهش هزینه های کلی می شود. کاهش هزینه ها منجر به کاهش تقاضا و در نهایت باعث کاهش قیمت کالاها و خدمات می شود. اما نکته منفی این است که در این روش، رشد اقتصادی تغییر نمی کند. در واقع باید با ترکیبی از سیاست های پولی و مالی، رشد اقتصاد جبران شود.
اقتصاددانان طرفدار عرضه
یک جریان فکری دیگر در مقابله با رکود تورمی این است که با کاهش هزینه ها و بهبود کارایی، عرضه را افزایش می دهند. کنترل قیمت انرژی، سرمایه گذاری های موثر و سوبسیدهای کالا به کاهش هزینه ها و افزایش عرضه کل اقتصاد کمک خواهد کرد. در این صورت، قیمت برای مصرف کننده کاهش یافته، تولیدات اقتصادی افزایش می یابد و نرخ بیکاری کمتر می شود.
راهکار بازار آزاد
برخی از اقتصاددانان معتقدند که بهترین راه مقابله با رکود تورمی، واگذاری آن به بازار آزاد است. در این مورد، از آنجایی که مصرف کنندگان قادر به خرید کالاها نخواهند بود، عرضه و تقاضا افزایش قیمت ها را متعادل خواهد کرد. و این در نهایت منجر به کاهش تقاضا و تورم پایین تر خواهد شد.بازار آزاد نیروی کار را نیز افزایش داده و باعث کاهش نرخ بیکاری خواهد شد. اما این اجرای موفقیت آمیز این برنامه، سال ها و حتی دهه ها زمان می برد و شرایط زندگی مردم سخت تر می شود. همانطور که کینز (Keynes) گفته است: «در بلندمدت، همه ما مرده ایم».
رکورد تورمی چه اثری بر بازار ارزهای دیجیتال دارد؟
اکنون که به سوال رکود تورمی چیست پاسخ دادیم، اثر آن را بر بازار ارزهای دیجیتال بررسی می کنیم. توضیح اثرات دقیق رکود تورمی بر بازار کریپتو، بسیار سخت است. اما با فرض اینکه شرایط دیگر بازار ثابت باشند، می توانیم تعدادی از فرضیه های اصلی را در این مورد بررسی کنیم.
رشد منفی یا حداقل
در اقتصادی که رشد آن متوقف شده است، سطح درآمد کاهش می یابد. در این صورت، مصرف کننده پول کمتری برای سرمایه گذاری خواهد داشت. خرید ارزهای دیجیتال کاهش یافته و فروش آن ها افزایش خواهد یافت. چون سرمایه گذاران خرد برای رفع نیازهای روزانه خود به پول نیاز دارند. همچنین در رشد اقتصادی کند یا منفی، ورود سرمایه گذاران بزرگ به ارزهای پرریسک مانند ارز دیجیتال و سهام، کمتر خواهد بود.
اقدامات دولت برای مقابله با رکود تورمی
دولت ها معمولا اول اقدام به کنترل تورم می کنند و سپس به مشکلات رشد و بیکاری می پردازند. تورم را می توان با کاهش عرضه پول و افزایش نرخ بهره، مهار کرد.در این شرایط، از آنجایی که مردم بیشتر تمایل دارند پول خود را در بانک ها نگهداری کنند، نقدینگی کاهش می یابد و هزینه وام گیری بیشتر می شود. با افزایش نرخ بهره، افراد تمایل کمتری به سرمایه گذاری های پرریسک و پرسود دارند. در نتیجه، قیمت ها و تقاضا برای ارزهای دیجیتال کاهش یافته، عرضه پول نیز کمتر می شود.زمانی که دولت موفق به کنترل تورم شود، احتمالا به سراغ مشکلات رشد اقتصادی خواهد رفت. مقابله با این مشکلات معمولا از طریق تسهیل کمی و کاهش نرخ بهره انجام می گیرد. در این شرایط، افزایش عرضه پول اثر مثبتی بر بازار ارزهای دیجیتال خواهد داشت.
افزایش نرخ تورم
بسیاری از سرمایه گذاران بر این باورند که بیت کوین محافظ و پوشش خوبی در برابر افزایش نرخ بهره است. در هنگام افزایش نرخ تورم، نگهداشتن پول به صورت ارز فیات بدون کسب سود، ارزش پول را کاهش می دهد. برای جلوگیری از کاهش ارزش پول، بسیاری از افراد به سرمایه گذاری در بیت کوین روی آورده اند تا قدرت خرید آن ها در بلندمدت حفظ شود و حتی در صورت امکان سود کسب کنند. از آنجایی که عرضه و صدور بیت کوین محدود است، سرمایه گذاران آن را به عنوان یک روش برای ذخیره ارزش در نظر می گیرند.
از دیدگاه تاریخی و به ویژه در دوره های تورم و رشد اقتصادی، ظاهرا استراتژی پوشش ریسک یا هج کردن (Hedging) برای کسانی که سال ها در بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال سرمایه گذاران کرده اند، مفید واقع شده است؛ اما در کوتاه مدت و به خصوص در رکود تورمی، استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان پوشش ریسک چندان موثر نیست. البته، عوامل دیگری نیز در این مورد دخیل هستند که یکی از آن ها افزایش همبستگی بازارهای سهام و ارز دیجیتال است.
رکود تورمی برای بیت کوین به چه معنا است؟
همان طور که گفته شد، رکود تورمی در کنار تورم بالا و رکود اقتصادی رخ می دهد و از طرفی، بیت کوین را می توان به عنوان پوششی در برابر تورم و به طور همزمان به عنوان یک دارایی پرخطر در نظر گرفت که قیمت آن ممکن است در طول رکود اقتصادی کاهش یابد.در واقع، بیت کوین را می توان همانند طلا دید که به طور سنتی به عنوان محافظی در برابر تورم عمل می کند. اولاً، بیت کوین یک وسیله پرداخت غیرمتمرکز جهانی است که خارج از کنترل مقامات مرکزی عمل می کند. دولت ها هیچ کنترلی بر آن ندارند و این امر باعث می شود که تقریباً از فساد و سیاست های پولی مصون باشد. علاوه بر این، بیت کوین یک دارایی کمیاب است؛ زیرا حداکثر عرضه آن برابر با ۲۱ میلیون واحد در نظر گرفته شده است. از طرفی، بیت کوین یک دارایی ضد تورمی است؛ چراکه تعداد بیت کوین های عرضه شده به بازار، هر چهار سال به نصف کاهش می یابد. به دلیل کمبود و محدود بودن عرضه بیت کوین، به این رمزارز «طلای دیجیتال» نیز می گویند.
به طور کلی، ارزش سرمایه گذاری های پرریسک با افزایش نرخ بهره کاهش می یابد. از طرف دیگر، اگر معلوم شود که سیستم اقتصادی فعلی ناپایدار است، Stagflation می تواند کاتالیزوری برای پذیرش بیت کوین و ارزهای دیجیتال باشد. به عبارت دیگر، اگر بیت کوین به عنوان یک جایگزین یا پوشش در برابر یک سیستم مالی شکست خورده عمل کند، قیمت و پذیرش آن ممکن است در شرایط نامطمئن اقتصادی افزایش یابد. زمانی که اعتماد عمومی به بیت کوین از اعتماد به سیستم اقتصادی فعلی فراتر رود، نقطه عطف بزرگی برای این ارز دیجیتال به دست خواهد آمد.
جمع بندی
Stagflation یک پدیده اقتصادی است که با تورم بالای مداوم، بیکاری بالا و تقاضای راکد در اقتصاد یک کشور مشخص می شود. «رکود تورمی» می تواند سال ها مبارزات و اعتراضات را ایجاد کند و چالش های مداوم مانند مشکلات زنجیره تامین، حمله روسیه به اوکراین و موج های مداوم بیماری هایی مانند کووید 19 می تواند به مصرف کنندگان و کارفرمایان به طور یکسان آسیب برساند و بازارهای جهانی را به رکود تبدیل کند که آنها تا حد زیادی در زمان شروع همه گیری از آن اجتناب کردند.
اگر پرتفوی شما دارای سرمایه گذاری های تهاجمی تری است یا متنوع نیست و به نظر می رسد که اقتصاد به دوره رکود تورمی نزدیک می شود، ممکن است زمان آن رسیده باشد که ریسک خود را کاهش دهید. Stagflation ممکن است دلیلی برای به تاخیر انداختن خریدهای بزرگ، مانند خرید خانه باشد، به خصوص اگر منطقه ای که در آن زندگی می کنید با حباب املاک و مستغلات مواجه است. یک برنامه مالی صحیح و بلندمدت بهترین راه برای محافظت از امور مالی شما در برابر Stagflation است.
شبکه های اجتماعی چه تاثیری بر بازار ارزهای دیجیتال دارد؟
