روستا طهمورسات جزء دهستان رودشت شرقی بوده و فاصله آن تا مرکز دهستان (کفران و فارفان) ۳ کیلومتر و تا مرکز بخش شهر ورزنه ۲۲ کیلومتر و تا شهر اصفهان ۹۰ کیلومتر و دارای ۷۲ خانوار و جمعیتی معادل ۳۱۳ نفر می باشد.آثار تاریخی بازمانده این روستا شامل قلعه تاریخی کوچک و بزرگ طهمورثات و خانه های داخل قلعه می باشد که در قدیم محل سکونت کدخدا یا خان روستا بوده است.منطقه رودشت در شرق اصفهان، دارای چندین محوطه از دوران قبل از اسلام و نیز بناهای متعددی از قرون مختلف دوره اسلامی است که این بناها در روستاهای طهمورثات و ابوالخیر بیشتر به چشم می خورد.این حوزه که در انتهای مسیر زاینده رود؛ قبل از رسیدن به تالاب گاوخونی قرار دارد، پایداری خود را در مدت سالیان طولانی، از این رودخانه مایه می گیرد. تعدد آثار مربوط به قبل از دوره صفوی بیانگر اهمیت این حوزه در آن بازه زمانی است. اغلب این بناها با وجود اهمیت تاریخی، کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته اند. این منطقه با توجه به پتانسیل تاریخی و هم چنین محیط بیابانی بی نظیر و موقعیت مکانی ویژه می تواند به عنوان منطقه گردشگری میزبان ایران گردان و توریست های بین المللی باشد. مردمانی خونگرم و ساده زیست با کوله باری از فرهنگ و تمدن می توانند به خوبی از پس وظایف میزبانی برآیند. هرچند خشکسالی سال های اخیر و مهاجرت روستاییان به شهر باعث شده تا این مناطق از رونق گذشته بهره مند نباشند اما آشنایی مردمان این مرز و بوم با توانایی محل زندگیشان در جذب توریست و ایجاد اشتغال پایدار می تواند موجب رونق دوباره این مناطق گردد. وجود قلعه ها، کبوتر خانه ها، مسجد قدیمی طهمورثات و مکتب خانه ابوسعید ابوالخیر، بیابان زیبا و مناظر بکر و چشم نواز کویری همگی می توانند پشتوانه حرکتی مثبت در جهت احیا بافت تاریخی این مناطق باشند.
جاذبه های گردشگری روستای طهمورثات
در سال هایی نه چندان دور روستای طهمورثات از روستاهای پر رونق بوده است و گردشگران زیادی را بر خود جذب کرده است در ادامه برخی از جاذبه گردشگری روستای طهمورثات معرفی میشود.
1- قلعه اکبر خان طهمورثات
تاریخ ساخت این قلعه به دوره قاجاریه برمی گردد و بانی آن اکبر خان می باشد. این قلعه دارای ۶ برج دیده بانی و یک شاه دژ در وسط می باشد. ارتفاع برج ها حدود ۷ متر و ارتفاع دیوار ۵/۴ می باشد. کل این مجموعه مساحتی بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع را شامل می شود. این قلعه متشکل از ۵ منزل اربابی بسیار زیبا می باشد که آن ها از سایر قلعه های دیگر منطقه متمایز کرده است. چرا که رعایت اصول معماری و تقارن در تمام زوایای آن به چشم می خورد.ورودی قلعه در میانه ضلع شرقی و کوچه مبتدی به آن رو برو و در یک خط راست حکایت از تقسیم قلعه به قطعات تقریباً یکسان را دارد. واقع شدن شاه دژ در انتهای کوچه و در وسط قلعه و معماری متمایز آن از سایر برج ها گویی انسان را به مرکز کنترل و فرماندهی قلعه فرا می خواند که اصول حفاظت در آن خوب رعایت شده. چرا که از چهار سو تحت حمایت برج های اطراف قرار می گیرد و از رو برو و در فاصله مناسب ورودی قلعه را کنترل می نماید. رعایت مسائل رفاهی (گرمایشی و سرمایشی) و امکان ورود به شاه دژ از پشت بام هر دو منزل جانبی امکان استمرار نگهبانی و امداد را فراهم نموده است.منازل اربابی طهمورثات در قالب یک قلعه به شکل ذیل کنار هم انتظام یافته است.در ابتدای ورود به قلعه چهار سردر زیبا و نسبتاً متفاوت نظر بیننده را ربوده و نهایتاً بر سردر منزل اصلی قلعه که دقیقاً زیر شاه دژ قرار دارد متمرکز می نماید. این سردر که با قاب بندی و تغییر سطح بسیار زیبایی آرایش یافته همانند تاجی است که بر سر فرماندهی قلعه قرار گرفته است.
2- منزل خلیل خان
در ابتدای ورود به قلعه در سمت راست وارد منزل خلیل خان می شویم. طرح این خانه مبتنی بر انتظام فضاهای مختلف بر گرد یک حیاط میانی است. حیاط مربع شکل است. برای ورود به خانه باید از سر دری تو نشسته و یک هشتی و دالانی که به گوشه حیاط راه می برد گذشت. هشتی در دیگری دارد که به یکی از اتاق های جبهه جنوبی باز می شود.بیشتر فضاهای بنا در دو جبهه شمالی و غربی حیاط واقع است. جبهه های شرقی و جنوبی به فضاهای نیم باز، صفه و ایوان اختصاص یافته است. ترکیب کلی دو جبهه شمالی و جنوبی مانند یکدیگر است با این تفاوت که در مرکز یکی سه دری و در مرکز دیگری ایوان واقع است.جبهه های شرقی و غربی حیاط نیز بسیار شبیه به هم است: در جبهه غربی یک سه دری و یک صفه زیبا در جلو و در جبهه شرقی یک صفه کاملاً مشابه که نمایی از سه دری در آن انعکاس یافته است وجود دارد. در دو سوی فضای میانی از جبهه شمالی و جنوبی اتاق های مشابه با یک در وجود دارد. در چهار گوشه حیاط راهروی به چشم می خورد که راهرو شمال شرقی به برجک دیده بانی، راهرو شمال غربی به مطبخ، راهرو جنوب شرقی به جاه آب و انباری و راهرو جنوب غربی به هشتی منتهی می شود.
3- منزل حسن خان
در مقابل منزل خلیل خان، در نیمه جنوبی قلعه، منزل حسن خان وجود دارد طرح این خانه نیز مبتنی بر انتظام فضاهای مختلف به گرد یک حیاط میانی است. حیاط به شکل مربع است و بیشتر فضاهای خانه در جبهه شمالی و جنوبی واقع است. جبهه شرقی و غربی بنا به یک صفه کم عرض و قرینه هم تعلق یافته است برای ورود به بنا باید از یک سر در و راهروی کوتاه که به طور غیرمستقیم به گوشه حیاط راه می برد گذشت در اینجا بر عکس منازل دیگر از هشتی خبری نیست و در ابتدای ورود به راهرو یک در به اتاق جبهه شمالی و یک در قرینه آن به انباری باز می شود. ترکیب کلی دو جبهه شمالی و جنوبی بر عکس منازل دیگر متفاوت است جبهه شمالی شامل یک اتاق که گویی زمانی سه دری بوده و مطبخ و جبهه جنوبی شامل یک سه دری در میان و دو اتاق در کنار می باشد.
4- منزل یدالله خان
مقابل ورودی قلعه، منزل یدالله خان قرار دارد. این بنا و منزل هم جوار هسته اولیه قلعه را تشکیل می داده است. بنا خانه ای است یک طبقه که فضاهای آن با نظمی کامل در اطراف یک حیاط نشسته اند با عبور از سر دری زیبا و هشتی به قسمتی می رسیم که سرآغاز دو دالان است یکی منتهی به منزل خلیل خان و دیگری منتهی به منزل خسرو خان، پس از عبور از دالان مربوطه که نسبتاً طولانی است به طور غیرمستقیم به حیاط می رسیم.حیاط و فضاهای اطراف آن همه قاعده هایی منظم با اشکال کامل هندسی دارند. نمای جبهه شمالی متشکل از یک سه دری در میان و در طرفین دو اتاق می باشد که قرینه آن به صورت فضای باز یعنی سه ایوان کوچک در جبهه جنوبی قابل مشاهده است. در جبهه غربی نیز به تقلید از جبهه شرقی می توانیم یک سه دری را مشاهده کنیم که بین دو راهرو قرار گرفته است. راهرو شمال شرقی به برجک دیده بانی، راهرو شمال غربی به مطبخ و چاه آب منتهی می شود.راهرو جنوب شرقی مسیر ورود به حیاط و راهرو جنوب غربی مسیر ورود به راه پله های پشت بام می باشد که کاملاً قرینه در فضاهای خانه جای گرفته اند. از نکات قابل توجه در این خانه بهار خانه است که در پس سه دری شرقی از فضای قابل رؤیت خانه خارج گردیده و به جز از سقف از جایی دیگر نمی تواند نور بگیرد و تنها راه ورود به آن از هشتی امکان پذیر می باشد.
5_منزل خسرو خان و کریم خان
منزل خسرو خان و کریم خان که یک منزل محسوب می شود. دقیقاً در کنار و ضلع جنوبی منزل یدالله خان واقع است. این خانه که هشتی و دالانی مشترک با خانه یداله خان دارد در نقطه ای از دالان مشترک جدا و با دالانی دیگر به حیاط منتهی می شود. در این خانه نیز بر اساس الگوهای معماری درون گرا، فضاهای گوناگون مشتاقانه به گرد حیاط حلقه زده اند و به آن نظر می کنند.حیاط خانه مربع و فضاهای اصلی خانه در چهار طرف آن واقع شده اند. فضاهای خدماتی خانه یعنی انبار و مطبخ همانند سایر خانه های قلعه در گوشه های حیاط قرارگرفته اند و خود را از بازی گرم حیاط کنار کشیده اند. در جبهه شمالی یک پنج دری در میان و دو اتاق در طرفین همراه با راهرو ورودی تلفیق بسیار زیبایی با نمای شاه دژ یافته اند.جبهه جنوبی بنا با یک سه دری در میان و دو راهرو در طرفین آن و یک اتاق در جنب هر کدام از این راهروها توانسته تا حدودی خود را با جبهه شمالی هماهنگ جلوه دهد. جبهه شرقی و غربی نیز هر کدام با داشتن یک سه دری و یک اتاق و سه راهرو منتظم که هر کدام به فضاهای خدماتی منتهی می شوند، باهم کاملاً قرینه گشته اند.
6_منزل رضا خان
حیاط میانی با فضاهایی بر گرداگرد آن انتظام کلی این بنا را شکل داده است. خانه یک دستگاه ورودی دارد متشکل از سر در، هشتی و راهروی که به گوشه حیاط منتهی می شود. انتظام فضاهای پیرامون حیاط مطابق با همان نظم و هندسه و تقارن متداول در خانه های دیگر قلعه است. نماهای حیاط دو به دو رو به یکدیگر نشسته اند و گویی باهم سخن می گویند. جبهه شرقی با یک سه دری در وسط و دو اتاق در جانبین فضاهای اصلی خانه را تشکیل داده. این سه دری با یک در اصلی در میان و دو راهرو کوتاه که ورودی های دیگر اتاق را تشکیل می دهد و چند ضلعی بودن فضای داخلی آن گویی بر عنصر اصلی خانه تأکید می کند. جبهه غربی تنها فضای باز خانه است که به سه ایوانچه اختصاص یافته و به طرز بسیار زیبای توانسته با جبهه شرقی تقارن ظاهری پیدا نماید. فضاهای خدماتی خود را از بازی گرم اطراف حیاط کنار کشیده و در گوشه حیاط قرار گرفته اند.
و در پایان.....
قلعه طهمورثات در روستایی با همین نام در 90 كیلومتری شرق اصفهان و در نزدیكی شهر ورزنه قرار دارد كه بازمانده دوران قاجار و دارای 6 برج دیده بانی و یك شاه دژ در مركز است
معرفی ماسوله آذربایجان، روستای اشتبین سرسبز و زیبا
