تصور کنید که در یک جاده بین شهری خلوت در حال رانندگی هستید که اطراف آن را پوشش گیاهی متراکمی در بر گرفته است. اگر جاده با حصار محافظت نشده باشد، هر لحظه امکان دارد یکی از حیوانات وحشی هم چون جوجه تیغی، گراز، خرگوش یا روباه به صورت ناگهانی وارد جاده شوند. برخورد شما با این حیوانات، تنها در چند لحظه اتفاق می افتد و هرگونه تغییر جهت ناگهانی فرمان، ممکن است حادثه ای را در پی داشته باشد.
اگر حیواناتی که وارد جاده می شوند از نظر جثه بزرگتر از خرگوش و جوجه تیغی باشند، ممکن است مشکلات بزرگ تری در انتظار سرنشینان خودرو باشد. برخورد با حیواناتی همانند گوزن، اسب وحشی و شتر، موجب فر وریختن کابین خودرو می شود و حتی کیسه های هوا نیز قادر به حفاظت از سرنشینان نیستند. توانایی خودرو در تغییر مسیر ناگهانی همراه با پایداری بالا در این مواقع نقش عمده ای در حفظ سلامت سرنشینان خودرو و دیگر جانداران ایفا می کند؛ مساله ای که به تست گوزن، تست موس یا تست اسلالوم شهرت دارد.
تست گوزن چیست؟
اين مانور كه تست moose( تست گوزن) ناميده مي شود به عنوان معياري براي اندازه گيری ثبات و پايداري خودرو در مقابل انحراف و چپ شدن آن، در زمان تغيير ناگهاني مسير طراحي شده است.
در نوامبر سال ١٩٩٧ صنعت خودروسازی آلمان راه كاري براي سنجش ايمنی خودروها ابداع كرد. يكي از اهداف اين طرح ابداع معياري هايي ساده براي سنجش ايمني وسايل نقليه در حال حركت بود. شرايط اين تست بايد براي تمام خودروها يكسان باشد و نتايج ارائه شده از اين تست بايد قابل مقايسه با هم باشند تا به وسيله ي آن از عدم اطمينان مشتريان به ايمني وسايل نقليه جلوگيري كند.
براي اين كارگروهي از كارشناسان كه شامل هفت خودروساز آلمانی ، بخش بيمه ، كانون خودرو ، دانشمندان مستقل و نمايندگانی از طرف طراحان اين تست و روزنامه نگاران رگرد هم جمع شدند.هدف از اين كار گروهي اين بود كه اطمينان حاصل شود ، معياري كه قرار است براي آزمون تغيير مسير ناگهاني تعريف كنند تجديد پذير و قابل اثبات باشد و همچنين به گونه اي باشد كه قابل فهم براي مصرف كنندگان باشد و در پايان اين كار گروهي تست VDA طراحي شد.
پايين ترين سطح تست تغيير مسير VDA شامل تست اجتنابی موس است كه در تمام مراحل ، شامل : فرمانپذيري ، كنترل وسايل نقليه و ميزان تمايل خودروها به واژگوني است.
چرا این آزمون به تست گوزن شهرت دارد؟
گوزن شمالی یا موس (moose) که گونه جانوری بومی اسکاندیناوی است، مبدا نام گذاری این آزمون محسوب می شود. این حیوانات عظیم الجثه معمولا در جاده های مناطق دور از شهر پدیدار می شوند؛ جایی که رانندگان با بیشترین سرعت ممکن رانندگی می کنند. جلوگیری از برخورد وسیله نقلیه با گوزن برای دولت های اسکاندیناوی، به شدت اهمیت دارد؛ چراکه سالانه ده نفر در تصادفات با گوزن شمالی تنها در فنلاند کشته می شوند.
اصطلاح تست موس در سال 1997 میلادی توسط خبرنگاران مجله سوئدی Teknikens Varld ابداع شد و اشاره به آزمونی داشت که برای بررسی میزان چسبندگی و قدرت مانور خودرو معرفی شده بود.
اجرای آزمون پایداری و چسبندگی خودرو در کشورهای اسکاندیناوی از دهه 1970 آغاز شد. خودروسازی ولوو، نخستین شرکتی بود که تمامی محصولات خود را پیش از عرضه به بازار، تحت این آزمایش قرار داد و پس از مدتی، سایر خودروسازان نیز به انجام این آزمون علاقه مند شدند. همان طور که گفته شد، هدف از انجام این آزمون، سنجش توانایی تغییر جهت ناگهانی خودرو در صورت پدیدار شدن یک جاندار وحشی است؛ به گونه ای که تعادل خودرو بر هم نخورد.
لازم به ذکر است که حضور شتر در جاده های جنوب کشورمان، شرایطی همانند حضور گوزن های شمالی در جاده های اسکاندیناوی را پدید می آورد و این در حالی است که اکثر خودروهای تولیدشده در ایران، به سیستم کنترل پایداری الکترونیکی و کنترل کشش مجهز نیستند.
شرایط قبولی یک خودرو در تست گوزن
متوسط سرعت خودروها در جاده ها و اتوبان های برون شهری، حدود 100 کیلومتربرساعت است. اگر جاندار وحشی همانند گوزن شمالی به صورت ناگهانی جلوی خودرو ظاهر شود، نخستین کاری که راننده انجام خواهد داد، فشردن پدال ترمز است.
امروزه اکثر خودروهای جهان، از سیستم های ترمز قدرت مندی برخوردار هستند ؛ (برخلاف کشورمان که ترمز دیسکی عقب با ترمز کاسه ای جایگزین می شود!) اما قدرت ترمزها برای جلوگیری از برخورد با این جاندار، کافی نخواهد بود.
ترمزگرفتن ناگهانی، موجب می شود که سرعت خودرو به حدود 70 کیلومتربرساعت کاهش یابد که این رقم به هیچ عنوان مانع از برخورد نخواهد شد. بنابراین، مهم است که رانندگان یاد بگیرند چگونه از برخورد با اجسام یا حیواناتی که به صورت ناگهانی پیش روی آن ها ظاهر می شوند، جلوگیری به عمل آورند.
علاوه بر توانایی راننده، خودرو نیز باید انجام مانورهای پیچیده تعادل و پایداری باشد. سیستم تعلیق و فنربندی نقش مهمی را در این مساله ایفا می کند؛ در صورتی که اهمیت فنرها و اجزای جلوبندی را نیز نمی توان نادیده گرفت.
تست موس، مسیری منحصر به فرد دارد که توسط مخروط های پلاستیکی چیده می شود. در صورتی که خودرو بتواند بدون برخورد به مخروط ها از ابتدا تا انتهای مسیر را بپیماید، در تست گوزن نمره قبولی دریافت خواهد کرد. هنگامی که خودرو وارد مسیر تست می شود، پدال گاز آزاد خواهد شد؛ به این معنا که راننده هیچ پدالی از جمله گاز و ترمز را فشار نمی دهد و سرعت خودرو در حال کاسته شدن است. این کار به دلیل افزایش تمرکز راننده برای عبور از مسیر تست انجام می شود.
سرعت خودرو در تست موس از شصت کیلومتربرساعت آغاز می شود و در صورت موفقیت خودرو، این سرعت به مرور افزایش خواهد یافت. نهایت سرعت قابل دستیابی در تست گوزن، حدود 70 تا 80 کیلومتربرساعت است و هیچ خودرویی وجود ندارد که بتواند با سرعتی بیش از این مقدار، مسیر را پیموده و به مخروط ها برخورد نکند. این تست برای خودروهایی که به سیستم کنترل پایداری الکترونیکی یا ESP مجهز هستند، در دو حالت روشن و خاموش بودن این سیستم انجام می شود.
بخش ابتدایی مسیر شامل دو ردیف مخروط است که در صورت نیاز و برحسب شرایط، ممکن است ردیف سومی نیز به آن ها اضافه شود. فاصله هر جفت مخروط در قسمت اول مسیر از یکدیگر حدود شش متر است که در صورت اضافه شدن ردیف سوم، به 15 متر خواهد رسید. عرض مسیر نیز در این آزمون برابر با عرض خودرو ضربدر 11 به علاوه یک چهارم متر در نظر گرفته خواهد شد. منظور از عرض خودرو در این تست، فاصله عرضی خودرو بدون احتساب آینه ها است.
قسمت دوم مسیر در تست گوزن مرحله تغییر مسیر ناگهانی خودرو است. در صورتی که اتومبیل تست از این مرحله عبور کند، وارد قسمت سوم مسیر می شود که از سه جفت مخروط تشکیل شده و حدود 11 متر طول دارد. پس از اتمام این قسمت بار دیگر لازم است تا خودرو مانوری ناگهانی را انجام دهد و پس از آن وارد قسمت پنجم مسیر خواهد شد که شامل دو مخروط به طول شش متر، همانند قسمت اول است. در صورتی که خودرو بتواند این مسیر را بدون برخورد به هرکدام از مخروط ها طی کند، در تست VDA نمره قبولی خواهد گرفت.
کدام خودرو در رده بندی تست گوزن برتر است؟
سیتروئن زانتیا اکتیوا در سال 1999 در این تست خودرو برتر بود، که پیش از دست دادن کنترل، 85 کیلومتر در ساعت سرعت داشت و پس از آن به مانع برخورد کرد.
همه زانتیاها از کمک فنرهای هیدونیوماتیکی استفاده می کنند.
این سیستم تعلیق هیدرولیکی به صورت خود تراز شونده یا تنظیم شونده است.
و این سیستم به خودرو اجازه می دهد که مانورهای سریع و چابکی داشته باشد.
خودرویی که کمترین موفقیت را در اجرای این مانور داشت، خودرو Reliant Rialto با سرعت 42.5 کیلومتر در ساعت بود.
تویوتا هایلوکس در این تست عملکرد ضعیفی از خود برجای گذاشت
سیتروئن نمو، رنو کانگو، تویوتا هایلوکس یا جیپ گراند چروکی در تست Moose شکست خورده اند.
تولید کنندگان خودرو و رسانه ها واکنش شدیدی به این موضوع نشان داده اند.
سازندگان غالباً این مسئله را انکار می کنند که خودرو مشکلی دارد و کسانی را که آزمایش را انجام داده اند، سرزنش می کنند.
محصولات تویوتا در سراسر دنیا به دوام بالا مشهور هستند.
اما محصولات این شرکت در تست پایداری نتایج خوبی نداشته اند.
بخصوص تویوتا هایلوکس و تویوتا Rav4 که سر و صدای زیادی کردند.
جیپ گرند چروکی در سال 2012 در طی آزمایش هایی که توسط مجله سوئدی Teknikens Varld مردود شد.
پس از آن کرایسلر آنها را به دلیل تغییر شرایط متهم می کرد و نتایج را قبول نکرد.
این شرکت خبری را منتشر کرد و در آن اظهار داشت: آزمایش دوباره اجرا شده است و ماشین کاملا طبیعی رفتار می کند.
به گفته آمریکایی ها، واکنش خودروی آزمایش شده توسط روزنامه سوئدی، به دلیل بارگذاری بیش از حد آن بوده است.
سایر خودروسازان، هنگامی که با نتایج ضعیف تست Moose روبرو می شوند، ادعا می کنند که دلیل آن این است که آزمایش کنندگان شرایط را تغییر داده اند یا می گویند نتایج غیرقابل قبول است.
تست اسلالوم چیست؟
نوعی مسابقه مارپیچ است كه به صورت تك نفره و در یك مسیر كه با مانعی همچون كله قندی طراحی شده انجام می شود و ملاك موفقیت در آن مانور خوب بین موانع و سرعت مناسب در عبور از آنهاست. به طوریكه مسیر در بهترین زمان و کمترین خطای ممكن طی شود.
معمولا واژه تست گوزن در محافل خودرویی با مفهوم تست اسلالوم همراه است. تست اسلالوم به نوعی آزمون پایداری خودرو اشاره دارد که در آن اتومبیل باید از مسیری مارپیچ که توسط مخروط ها تعیین شده است، عبور کند. هدف این تست سنجش میزان پایداری و فرمان پذیری خودرو است. مسیر تست اسلالوم باید در کمترین زمان و با بیشترین سرعت ممکن طی شود و خودرو به هیچ عنوان از مسیر تست منحرف نشود، در غیر این صورت اتومبیل در تست اسلالوم مردود خواهد شد.
دانستی های جالب در مورد تست گوزن
در سال 1948، جولیان شرمیس بر اثر برخورد اتومبیل خود با یک موس یا گوزن شمالی درگذشت. اتومبیل او از برند سوئدی ساب بود که به ساخت خودروهای ایمن و مستحکم شهرت داشت. شرکت ساب از سال 1948 تا پایان فعالیت خود در سال 2017، آمار تمام تصادفات جاده ای که برخورد با حیوانات را شامل می شدند نگهداری کرد. حادثه برخورد جولیان شرمیس با موس، طراحان شرکت ساب را برآن داشت تا ساختار خودروهای این شرکت را به صورت اساسی تغییر دهند.
پس از این حادثه، مهندسان خودروهای ساب جایگاه موتور خودروهای این برند را تغییر دادند. در اتومبیل های ساب موتور به جای آن که روی محور جلو نصب شود، در کنار گیربکس قرار می گیرد تا در صورت برخورد به زانوهای سرنشینان فشاری وارد نشود. شیشه جلو خودروهای ساب نیز با نوع مقاوم تری جایگزین شد و ستون A خودرو نیز تقویت شد تا ایمنی اتومبیل های برند ساب در برخورد با انواع حیوانات عظیم الجثه افزایش یابد.
در سال 1997 رابرت کالین که راننده مجله سوئدی Teknikens Varld بود، هنگام انجام تست گوزن با مرسدس کلاس A این خودرو را واژگون کرد. این اتفاق در سرعت 60 کیلومتربرساعت رخ داد و دلیل آن ضعف شاسی و توزیع وزن نامناسب مرسدس کلاس A بود. مجله سوئدی Teknikens Varld در پاسخ به این پرسش که چرا چنین تستی را در مورد مرسدس کلاس A اجرا کرد، پاسخ داد: ما می خواستیم بدانیم که عملکرد خودرو هنگام مواجه شدن با یک موس چگونه است.
عبارت تست گوزن یا تست موس از آن زمان به مجلات خودرویی راه یافت. دایملر در واکنش به نتیجه فاجعه بار این تست ناچار شد تا 17 هزار دستگاه مرسدس کلاس A را برای تقویت شاسی فراخوانی کند. شرکت آلمانی بعدها 250 میلیون دلار در زمینه اصلاح خط تولید سرمایه گذاری کرد تا خودروهایی ایمن تر به بازار عرضه کند. امروزه تست موس به یکی از آزمون های معمول خودروسازی در تمامی جهان تبدیل شده است و خودروسازان ملزم هستند تا محصولات خود را پیش از عرضه به بازار، مورد آزمون گوزن قرار دهند.
مراحل و مدارک لازم برای ترخیص خودرو از پارکینگ
