یکی از اصلی ترین بخشهای تشکیل دهنده گیربکس چرخ دنده است چرخ دندهها شکل دایرهای داشته وباعث انتقال نیرو از محوری به محور دیگر میشوند.
اتصال چرخ دندهها به یک دیگر از طریق یک میله فلزی که شافت نام دارد انجام میشود کاربرد آنها انتقال نیرو از شافت ورودی به شافت خروجی است.
کابرد بلبرینگ به حداقل رساندن اصطکاک شافتها و چرخ دندهها وجلو گیری ازفرسایش آنهاست
عضوی که تمام بخشهای گیربکس را دربرگرفته و از آنها در برابرالودگیها محافظت می کند.
گیربکسها در انواع مختلف تولید و به بازار مصرف عرضه میشوند عمده تفاوت گیربکسها در تعداد و نحوه کار چرخ دندههاست گیربکسهای هلیکال یا شافت مستقیمHelical Gear گروهی از چرخ دندهها که شکل قرار گیری آنها کنار یک دیگر مورب بوده و توانایی تحمل و انتقال مقادیر زیادی از نیرو را دارند این گیربکسها به دلیل شکل قرار گیری چرخ دندهها حرکتی نرم و کم صدا دارند.
(گیربکسهای بول)این گیربکسها به دلیل نصب عمودی کاربردهای بسیاری دارند ازBevel Gear دیگر ویژگیهای خوب آنها میتوان به استفاده از دندههای فولادی در ساخت،بالا بودن عمر کاری، نصب در شیش جهت مختلف و کم صدا بودن اشاره کرد. به این نوع گیربکسها که از دو بخش پیچ و گیره تشکیل میشود(گیربکسهای حلزونی)Worm Gear گیربکسهای حلزونی یا مکعبی می گویند منظوراز قطعه حلزون همان پیچی که روی میله قرار گرفته وبا قطعه دیگر یعنی گیره در ارتباط است از مزایای گیربکسهای حلزونی میتوان به تنوع و انعطاف پذیری،کارکرد نرم و راحت ،نیروی خروجی ،داشتن مقاومت لازم در برابر ارتعاشات اشاره کرد
این نوع از گیربکسها برای انتقال حرکت و نیرو میان دو محورساخته شدهاند و از سیستم هالو شفت فلنچ دار استفاده می کنند به واسطه کوپل مستقیم به الکترو موتورکاربردهای زیادی دارند این مدل از گیربکسهای حلزونی در دو نوع پایه دار و فلنچ دار ساخته میشوند در نوع پایه دارتبدیل بخش ورودی به بخش خروجی با زاویه عمود90 درجه انجام میشود ورودی در گیربکسهای پایه دارماردون فولادی و خروجی آن دنده حلزونی از جنس الیاژبرنز است.
مدل دیگر از انواع گیربکسهای حلزونی هستند که کاربرد آنها انتقال حرکت و نیرو میان دو محور است برای ارتباط این نوع گیربکس حلزونی با الکتروموتور از کلاچ،کوپلینگ
و تسمه پولی استفاده میشود این اجزا اتصال غیرمستقیم گیربکس و الکتروموتور را فراهم کرده و باعث انتقال نیرو از موتور به گیربکس میشوند.
درخروجی این نوع از گیربکسهای حلزونی یک فلنج قراردارداین نوع از گیربکسهای حلزونی واسط بین الکتروموتورها ویک دستگاه مصرف کننده نیرو(مثلا میکسر) هستند اتصال این گیربکسها با موتور به وسیله یک قطعه واسط و غیرمستقیم صورت میگیرد.
شفت ها: یکی از اجزای تشکیل دهنده گیربکسهای حلزونی شفتها هستند که کاربرد آنها انتقال نیروی تولید شده در موتور به یک دستگاه مصرف کننده نیرو (پمپ) است
چرخ دنده: از قسمتهای مهم گیربکسهای حلزونی که باعث تغییر سرعت و انتقال نیرو در گیربکس میشود چرخ دندهها هستند تقسیم بندی چرخ دندهها در گیربکسحلزونی با توجه به شکل و نوع دندهها (ساده ،مخروطی و...)انجام میشود.
بلبرینگها: برای حمایت از شفتهای به کاررفته در گیربکس از بلبرینگ استفاده میشود که وظیفه آن کاهش اصطکاک و حرکت درست چرخ دندهها است.
آب بندی: برای روان کردن قطعات مختلف یک گیربکس از یک روان کننده (روغن)استفاده میشود کاربرد آب بندی جلوگیر از نشت روان کنندهها و ورود الودگی ها به داخل گیربکس است.
سیستم روان کاری: سیستم روان کاری با استفاده از روغن دنده یا گریس باعث کاهش اصطکاک، از دست رفتن دما،پوسیدگی و ساییدگی درداخل گیربکس ها میشود
گیربکس کتابی یا مکعبی به قطعهای گفته میشود که در آن قدرت و سرعت موتور با استفاده از چرخ دندههای موازی تغییر میکند این گیربکسها دارای سه محور ورود،خروجی،ومیانی هستند که هر کدام از این محورها از یک یا تعدادی چرخ دنده تشکیل می شوند.
گیربکس کتابی شاکرینSHRV -سایز110 حلزونی
گیربکس چینی مکعبی- سایز63
گیربکس چینی مکعبی NMRV - سایز50
گیربکس مکعبیNMRV سایز90
گیربکس حلزونی کتابیNMRV سایز75
قاب: در گیربکسهای کتابی به بخشی که دارای شش سطح متقارن باشد قاب گفته میشود که وظیفه آن حمایت و محافظت ازمحور و چرخ دندههاست.
محورها:محورها به شکلهای افقی یا عمودی در داخل قاب قرار گرفته و وظیفه حمل چرخ دندهها رادارند
چرخ دندهها: یکی از قطعات مهم گیربکس چرخ دندههاهستند که با هماهنگی یک دیگر قدرت و نیرو تولید شده در موتور را از محور ورودی به محور خروجی انتقال میدهند.
گیربکسهای کتابی را میتوان در دو دسته محورسوار و پایه دار قرارداد در نوع گیربکسهای کتابی پایه دار محورها به قاب گیربکس وصل شده و گیربکس برروی یک سکو قرار میگیرند اما درگیربکسهای محورسوار محور ورودی یا خروجی به موتور وصل شده وگیربکس روی محور قرار می گیرد
گیربکسهای کتابی را میتوان بر اساس شکل چرخ دندهها در سه دسته متقاطع ،مسقیم ،ومارپیچ قرارداد شکل چرخ دندهها تعیین کننده میزان صدا،لرزش، میزان کارایی در یک گیربکس میباشد شکل قرا رگیری دندانهها با محوردر گیربکسهای کتابی مستقیم، عمود با محور است که همین امر سبب ارزان ،ساده و مقاوم بودن این گیربکسها شده است
یکی از تفاوت های گیربکسهای کتابی و گیربکسهای حلزونی درشکل پوسته آنها میباشد جعبه دنده گیربکس های کتابی به سبب پوسته ساده، نصب راحت تری دارند درحالی که در مدل حلزونی برای نصب در جهتهای مختلف باید تغییراتی انجام شود اما مهم ترین تفاوت گیربکسهای کتابی و حلزونی مربوط به قدرت و اندازه مدل کتابی است که به دلیل قدرت زیاد در صنعت بسیارکاربردی هستند به علت کاربرد بیشتر گیربکسهای حلزونی در صنایع کوچک تراین گیربکسها به راحتی در بازاریافت می شوند اما برای تهیه گیربکسهای کتابی باید از قبل سفارش ساخت داده شود.
