وقتی که واژۀ صدا سازی را بکار میبریم ، معنای ساختن را تداعی مینماید ، یعنی کیفیّتی خاص و موسیقیایی ، که در محدودۀ صوتی فرد موجود نبوده و هم اکنون ، در اثر یک فرایند ارادی ، ممارست و دانش به تغییر و تحوّلی خاص منتجّ گردیده ، موجودیّت پیدا کرده و یا خلق شده است .
امّا زمانیکه یک کیفیّتی خاصّ از صدای موسیقیایی در یک حنجره موجود باشد که به بیانی دیگر حنجرۀ مورد نظر استعدادی مورد اعتناء داشته باشد و سپس با استفاده از تکنیکهایی همچون سُلفژ ، تحریر و تکنیک سازی ، مفهوم عینی ارتقاء سطوح توانمندی در عملکردهای حنجره ای تجربه شود ، در چنین مواردی از واژۀ توانمند سازی میتوان استفاده کرد ، که قریب به اتّفاق هنر جویان ( در تمامی سبکهای آوازی ایران و جهان ) در حقیقت از تکنیکهای توانمند سازی استفاده مینمایند ، امّا به اشتباه از واژۀ صدا سازی استفاده میکنند . بنابراین میتوان گفت که صدا سازی ، مقولۀ متفاوتی است که ابتدا به توانایی خلق یک پدیدۀ قابل توجّه صدایی در یک حنجرۀ فاقد استعداد آوازی می اندیشد و سپس توانمند سازی ماهیّت جدید بوجود آمده را در دستور کار دارد .
سلفژ چیست؟
سلفژ (Solfege) کلمه ای فرانسوی است که چارچوبی را فراهم کرده تا معماری ساختار موسیقی را بهتر بشناسیم. سلفژ که فارسی با نام سرایش نیز شناخته می شود بر آموزش نت ها و بسامد آوا تاکید دارد. نت های «دو ر می فا سول لا سی دو» را می توان الفبا یا پایه های این معماری در نظر گرفت. به این ترتیب می توانید در نواختن و خواندن هماهنگی لازم را ایجاد کنید. این سیلابل گذاری باعث شده تا خواندن راحت تر گردد.
یک خواننده خوب باید شنونده خوبی نیز باشد و بتواند با تمرین و تکرار نت ها و ملودی ها را بشناسد تا بتواند صدای خود را با آن هماهنگ نماید. در آموزش خوانندگی سلفژ با تمرینات مختلف و مداوم کمک می کند تا فرد رابطه بین نت های مختلف و آوای هر کدام را یاد گیرد و از هم تشخیص دهد. به معنای دیگر در سلفژ شما یاد خواهید گرفت که چطور موسیقی که قرار است شعر آن را بخوانید اجرا باید گردد. اهمیت سلفژ را نمی توان انکار نمود و باید از ابتدا آن را به درستی یاد گرفت. یادگیری آن باعث می شود درک صحیحی از موسیقی داشته باشید.
سیستم سلفژ یا سلفا یک سیستم بنیادی و اصلی است و در همه جای دنیا به کار برده می شود به همین ترتیب موسیقی دانان می توانند در هر جایی که هستند به تولید موسیقی خود بپردازند. ممکن است در ابتدای راه تنها خوانندگی برای شما مهم باشد، امّا با یادگیری دقیق سلفژ می توانید روزی موسیقی خود را بنویسید و از اجرای آن لذت ببرید.
صداسازی چیست؟
حالا بریم سراغ صداسازی . مسلما وقتی سلفژ نمیتونه کمکی به صدا و حنجرمون بکنه باید یک راه دیگه ای وجود داشته باشه و اون چیزی نیست جز صداسازی . در صداسازی راه و روش خواندن نت های مختلف با حجم های متفاوت و استفاده آن ها در آواز بیان میشود. در صداسازی به شما نحوه استفاده از تکنیک های مختلف آوازی اعم از تحریر ( چهچه ) ، ویبره و … یاد داده میشود. در صداسازی شما محدوده های مختلف صدایی مثلوکال فرای ، صدای سینه ، صدای میکس ( میانی ) و صدای سر و نحوه ی اجرای آن ها را یاد میگیرید. پس صداسازی یعنی پرورش صدا و حنجره به بهترین نحو ممکن که بتوان بهترین بازده را از صدای هر فرد انجام داد.
تفاوت صداسازی و سلفژ
اهمیت هر دو برای یادگیری و ادامه مسیر بسیار بالا و نکته اساسی در یادگیری هر دو تمرین و تکرار است. تا اینجا از تفاوت صداسازی و سلفژ متوجه شدیم که تمرکز صداسازی بیشتر بر تقویت اندام درگیر برای خوانندگی است. در آموزش صدا سازی یاد خواهیم گرفت که چگونه تمرکز و تسلط کافی بر حنجره خود داشته باشیم تا بتوانیم صدای دلخواه و صحیح را اجرا کنیم. همچنین تکنیک های تنفس، گرم کردن حنجره و رجیسترهای صوتی را درک کرده و با انواع تقسیمات صدایی آشنا خواهیم شد.
در مبحث صداسازی یاد خواهیم گرفت که چطور صدای خود را کنترل کرده و به محدوده های مختلف صوتی دست پیدا کنیم. تمرینات آموزش خوانندگی در این بخش بیشتر فیزیکی خواهد بود تا فرد بتواند با کمترین فشار بر خود بهترین صدا را ایجاد کند.
انجام تمرینات این بخش برای همه افراد ضروری خواهد بود. ممکن است فردی صدای زیبایی داشته باشد، امّا به دلیل آنکه آموزش کافی ندیده است فشار بیش از حد بر حنجره خود وارد کرده و در زمانی زود صدای خود را از دست دهد. صداسازی کمک می کند تا یاد بگیریم چگونه صدای خود را حفظ کرده و با تمرین تکنیک های آن خواننده ای بهتر و موفق تر باشیم.
در کنار صداسازی، مسئله سلفژ نیز ضروری است. هر فردی که قصد دارد در این راه قدم بردارد باید بتواند نت ها یا الفبای لازم برای ادامه مسیر را به خوبی بشناسد. در واقع در سلفژ ما صدای خود را به خوبی کوک کرده ایم و حالا دفتر نت را جلوی خود باز خواهیم کرد تا آهنگ دلخواهمان را بخوانیم. برای انجام این کار باید علاوه بر نت ها، ریتم و الگوهای موجود را بشناسید.
همچنین پس از مدتی باید بتوانید در ذهنتان محل قرار گیری نت را تشخیص دهید. ممکن است در ابتدای کار سخت برسد، امّا با تمرین مداوم می توانید این تصور ذهنی را به خوبی ایجاد کرده و هر نت را براساس آنچه بر ساز نواخته می شود بخوانید. گاهی حتی ممکن است سازی وجود نداشته باشد، امّا شما باید بتوانید طبق نت ها بخوانید.
پس شاید بتوان گفت، صداسازی بیشتر (نه کاملا) بر بخش فیزیکی حنجره و اندام های دیگر تمرکز دارد، در حالی که سلفژ بیشتر تئوری بوده و باید با تمرین و تکرار هر دو مورد را ملکه ذهن خود کرد. اهمیت هر دو به یک میزان است و صرفا تمرینات ارائه شده در هر بخش متفاوت خواهد بود. بهتر است با آموزش صداسازی شروع کرده و در کنارش به یادگیری صحیح سلفژ نیز بپردازید.
مثالی برای درک بهتر تفاوت سلفژ و صداسازی
اگر انسان را به یک ساز تشبیه کنیم، می توان گفت سلفژ مانند کوک کردن ساز است. در حالی که صداسازی، مثل تعمیر و رگلاژ ساز و همچنین آماده سازی آن از لحاظ فیزیکی است. به بیان دیگر در سلفژ، ذهن نت های موسیقی را درک کرده و دقیق تر اجرا و تخیل می کند. درحالی که در صداسازی، فارغ از بحث موسیقی، فرد شیوه صحیح تولید صدا توسط حنجره را می آموزد.
صداسازی و تمرینات آن برای خوانندگی
