تفکر و تربیت در پرتو کتاب و کتابخوانی 

کتاب و کتابخوانی یکی از عناصر اصلی تمدن در سراسر جهان است. به بیان دیگر، کتاب و کتابخوانی را باید به عنوان سرچشمه تمدن سازی و تولید فرهنگ مد نظر قرار دهیم. اما خواندن کتاب فقط وظیفه دانش آموز و دانشجو نیست. کتابخوانی باید از مقر تربیتی ای به نام "خانه و خانواده" آغاز شود. شهروندان یک جامعه، محصول تربیت در یک خانواده مشخص هستند و اصولاً جامعه پذیری از خانواده آغاز می شود. فرزندپروری بدون کتابخوانی مانند پرورش یک گل در اتاق تاریک است. نور کتاب است که می تواند راهنمای والدین در تربیت درست و ایجاد زمینه برای تفکر در فرزندان باشد. اهمیت خواندن کتاب از سوی والدین، موضوعی است که آقای جواد نجفی کارشناس ارشد علوم تربیتی طی یادداشتی اختصاصی برای ساعد نیوز به آن پرداخته اند. آقای جواد نجفی معلم و مدیر یکی از مدارس منطقه 11 شهر تهران هستند و تحقیقات گسترده ای در زمینه روانشناسی تربیتی و مسائل پیرامون آن به انجام رسانده اند:

از نقش های برجسته و مهم هر یک از والدین در کنار وظایفی همچون تأمین معاش، تأمین امنیت، و غیره، برای فرزندان خویش، نفش تربیتگری و انسان سازی آنهاست. نقشی بسیار اساسی و در عین حال مغفول مانده، که تبعات این غفلت به وضوح در مسائل اجتماعی وابعاد شخصیتی افراد یک جامعه قابل مشاهده است.

مصادیق متعددی از این غفلت، وضوح بیشتری دارند: خودکشی، اختلافات خانوادگی، ناسازگاری اجتماعی، بدزبانی، بی حرمتی و غیره، که خود پرداختن به امر تربیت و بالأخص فرزندپروری و وظایف والدین و خانواده را به عنوان اولین و اساسی ترین نهاد تربیت که شاه کلید قوام شخصیت است، و نظام نگرش فرد در آن شکل می گیرد، ضروری می نماید.

تربیت در مفهوم هدایت، نه امر است و نه توصیه. نه الزام است و نه اختیار. تربیت یک پدیدار پیچیده است به پهنای تولد تا مرگ، به عمق تاریخ و به پهنای جغرافیا. نه شروع دارد و نه پایان، پس سؤال اساسی این است: پی بردن به این پیچیدگی و الزامات، و اعمال این تربیت درست، چگونه به دست می آید؟

تفکر به عنوان عنصر اصلی کاویدن پیچیدگی های تربیتی بسیار اهمیت دارد. از ویژگی های عمده ی انسان برخورداری وی از قدرت تفکر و بهره مندی از آن در برخورد با مسائل و امور مختلف است. از نظر صاحبنظران روانشناسی تربیتی، تفکر امری آموختنی است، و این خود روشنایی و سعادتی است بی نهایت. چرا که از رهگذر آموختن تفکر و در پی آن، توسعه ی هر چه بیشتر ذهن و اندیشه که یکی از اهداف تربیت است، به پیچیدگی و الزامات تربیت که نیازمند ذهنی متفکر و توانمند است، می توان دست یافت.

در این مسیر، نقش کتاب به عنوان ابزاری قدرتمند برای باز و بسته کردن انواع متنوعی از اندیشه ها و صیقل دهنده روح و جان بی مثال است، چنانکه در حدیث معروف از قول پیامبر عظیم الشأن اسلام محمد مصطفی (ص) آمده است: "اطلبوا العلم من المهد الی اللحد" "ز گهواره تا گور دانش بجوی". و این بدان معناست که استمرار یادگیری چه برای مربی و چه برای متربی امری بدیهی است. لذا توصیه به کتاب و کتابخوانی درخت اندیشه را به بار می نشاند و والدین اندیشمند قادر خواهند بود نظام نگرشی و به تبع آن، نظام اخلاقی فرد و جامعه را تحت الشعاع قرار داده و به هدف غایی تربیت که همان شکوفایی استعدادها در تمام ابعاد و رسیدن به حیات طیبه است جامه عمل بپوشانند.