تصمیم گیری با در نظر گرفتن وزن عوامل مختلف که همچنین به عنوان تحلیل شبکه، تجزیه و تحلیل ماتریس تصمیم گیری و نظریه سود چند منظوره شناخته می شود. در سازمان ها، همیشه آسان نیست که با یکدیگر تصمیم درستی را انتخاب کنیم. به خصوص اگر یک مجموعه خاصی از الزامات وجود داشته باشد و به طبع آن عوامل مختلفی باید در نظر گرفته شوند. این به این معنی است که برای مثال، یک قرارداد جدید برای پشتیبانی فناوری اطلاعات و ارتباطات به آسانی تکمیل نشده است بلکه قبل از انتخاب تامین کنندگان مختلف، نیازهای زیادی باید برآورده شوند.
در این بین نه تنها قیمت، بلکه شرایط، مدت قرارداد، پشتیبانی، خدمات، تخصص و آموزش کارمندان، ارزش های مهم برای تصمیم گیری درست خواهند بود. ماتریس تحلیل تصمیم گیری یک راه حل ساده برای اطمینان از این مساله است که هنگام تصمیم گیری همه این عوامل در نظر گرفته شوند. ماتریس تحلیل تصمیم گیری یک روش مفید برای تصمیم گیری است. این ماتریس ابزار بسیار قدرتمندی است که در آن شما تعدادی از گزینه های خوب را انتخاب می کنید، و بسیاری از عوامل مختلف را به حساب می آورید. این کار باعث می شود که یک روش عالی برای استفاده در تصمیمات مهمی که در آن یک گزینه برتر و واضح مشخص نیست، داشته باشید. استفاده از ماتریس تحلیل تصمیم گیری این قدرت را به شما می دهد که در زمانی که دیگران در تلاش برای تصمیم گیری های خود هستند یک تصمیم مطمئن و منطقی داشته باشید.
زمان استفاده از ماتریس تحلیل تصمیم گیری
یک ماتریس تصمیم گیری می تواند به شما کمک کند که نه تنها تصمیمات پیچیده ای را بگیرید، بلکه به اولویت بندی وظایف، حل مشکلات و استدلال های ساختگی برای دفاع از تصمیماتی که قبلا انجام داده اید بپردازید. این ابزار در صورتی که شما در حال بحث در مورد چند راه حل قابل مقایسه هستید که هر کدام دارای معیارهای کمی هستند برای تصمیم گیری ایده آل است. اگر تعداد متغیرها زیاد باشد، این ماتریس می تواند بسیار پیچیده باشد. به طور کلی، از سه تا هشت متغیر، تعداد مناسب متغیرهایی است که برای ماتریس تصمیم گیری قابل قبول است.
بهترین زمان استفاده از یک ماتریس تصمیم گیری هنگامی است که شما نیاز به ارزیابی وضعیت از دیدگاه منطقی و متغیرهای قابل مقایسه برای تجزیه و تحلیل وزنی داشته باشید. اگر با یک تصمیم که راه حل آن دارای گزینه های متمایز است مواجه شدید ماتریس را می توانید به صورت جدا و یا در کنار سایر ابزارها و تکنیک های تصمیم گیری استفاده کنید. به عنوان مثال، هنگامی که تصمیم شما انتخاب بین سناریوها برای یک طرح طولانی مدت حرفه ای باشد می توانید از این حالت استفاده کنید.
چطور از این ابزار استفاده کنید؟
این ابزار از شما می خواهد گزینه هایتان را لیست کنید و به صورت افقی در ردیف های یک جدول بنویسید و فاکتورها یا عواملی که نیاز دارید را در ستون های عمودی بنویسید. سپس، به ترکیب هر گزینه/فاکتور امتیاز دهید، به نسبت اهمیتی که هر کدام از فاکتورها دارند به آنها ضریبی اختصاص دهید و سپس این امتیازات را با هم جمع کنید تا برای هر گزینه به امتیازی کلی دست پیدا کنید. با اینکه ممکن است به نظر پیچیده برسد، اما استفاده از آن آسان است. در ادمه شما را قدم به قدم راهنمایی و سپس مثالی ارائه می کنیم.
- قدم ۱: تمام گزینه هایتان را لیست کنید و در ردیف های افقی جدول بنویسید و فاکتورهایی را که باید در نظر بگیرید را در ستون ها بنویسید. به عنوان مثال، اگر هدف خرید لپ تاپی جدید است، فاکتورهایی که باید در نظر بگیرید قیمت، ابعاد و اندازه هارد دیسک هستند.
- قدم ۲: سپس، با در نظر گرفتن ستون های جدول، به هر کدام از گزینه ها به ازای هر کدام از فاکتورها امتیازی اختصاص دهید. به هر گزینه از ۰ (خیلی ضعیف) تا ۵ (خیلی خوب) امتیاز دهید. به یاد داشته باشید که لازم نیست برای هر گزینه امتیازات متفاوتی در نظر بگیرید، اگر هیچ کدام از امتیازاتِ مربوط به یکی از فاکتورها خوب نباشند، باید به همه ی آنها امتیاز صفر بدهید.
- قدم ۳: در مرحله ی بعد باید اهمیت نسبی هر کدام از فاکتورهای مرتبط با تصمیم تان را پیدا کنید. این ضرائب را با اعدادی از ۰ تا ۵ در نظر بگیرید. مثلا برای فاکتورهایی که کاملا در تصمیم تان بی اهمیت هستند ۰ و برای فاکتورهای خیلی مهم ۵ در نظر بگیرید. هیچ اشکالی ندارد که همه ی ضرائب با هم برابر باشند.
- قدم ۴: اکنون هر کدام از امتیازاتی را که در مرحله ی ۲ به دست آوردید در ضرائبی ضرب کنید که در مرحله ۳ به هر کدام از فاکتورها اختصاص داده اید. در نتیجه امتیاز وزنی هر یک از ترکیب های گزینه/ فاکتور را خواهید داشت.
- قدم ۵: در نهایت، امتیازات وزنی هر گزینه را جداگانه با هم جمع کنید. گزینه ای که بالاترین امتیاز را به دست می آورد برنده است.
مثال استفاده از تحلیل ماتریس چند شاخصه
مسئول تدارکات باید تأمین کننده جدیدی برای مواد خام اولیه پیدا کند. او چهار گزینه دارد، فاکتورهایی که باید در نظر بگیرد به شرح زیر هستند:
- هزینه.
- کیفیت.
- مکان.
- قابلیت اطمینان.
- گزینه های پرداختی.
ابتدا، او جدولی مانند جدول ۱ رسم می کند و به نسبت اهمیت هر فاکتوربه هر گزینه امتیاز می دهد:
جدول۱: مثال تحلیل ماتریس تصمیم گیری که با احتساب امتیاز غیروزنی نشان می دهد چطور هر تامین کننده هر کدام از فاکتورها را پوشش می دهد.
| عوامل: | هزینه | کیفیت | مکان | قابلیت اطمینان | گزینه های پرداخت | مجموع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ضرایب وزن دهی: | ||||||
| تأمین کننده ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۳ | |
| تأمین کننده ۲ | ۰ | ۳ | ۲ | ۲ | ۱ | |
| تأمین کننده ۳ | ۲ | ۲ | ۱ | ۳ | ۰ | |
| تأمین کننده ۴ | ۲ | ۳ | ۳ | ۳ | ۰ |
سپس، ضرائب نسبی برای هر فاکتور را تخمین می زند، این ضرایب را در امتیازاتی که در جدول قبلی به هر یک از گزینه ها داده ضرب می کند و آنها را با هم جمع می کند.
جدول ۲: مثال تحلیل ماتریس تصمیم گیری که با احتساب امتیاز وزنی نشان می دهد چطور هر تامین کننده هر کدام از فاکتورها را پوشش می دهد.
| عوامل: | هزینه | کیفیت | مکان | قابلیت اطمینان | گزینه های پرداخت | مجموع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ضریب: | ۴ | ۵ | ۱ | ۲ | ۳ | |
| تأمین کننده ۱ | ۴ | ۰ | ۰ | ۲ | ۹ | ۱۵ |
| تأمین کننده ۲ | ۰ | ۱۵ | ۲ | ۴ | ۳ | ۲۴ |
| تأمین کننده ۳ | ۸ | ۱۰ | ۱ | ۶ | ۰ | ۲۵ |
| تأمین کننده ۴ | ۸ | ۱۵ | ۳ | ۶ | ۰ | ۳۲ |
بنابراین جدول به مسئول تدارکات نشان می دهد که تأمین کننده ی ۴، با اینکه در پرداخت انعطاف پذیری ندارد، بهترین گزینه است.
شما در تصمیم گیری های روزمره زندگی چقدر از روش های نظام مند کمک می گیرید؟ به نظر شما این ابزارهای تصمیم گیری فقط مناسب موقعیت های حرفه ای و مدیریتی است یا در مورد تصمیم های شخصی هم کاربرد دارد؟ اگر تجربه استفاده از این ابزارها را دارید، چه در جایگاه حرفه ای، چه در زندگی شخصی، خوب است آن را با ما و دیگر خوانندگان این مطلب در میان بگذارید.
قاطعیت در تصمیم گیری با راهکارهایی ساده اما موثر
