تخلف از شرط فعل در عقد نکاح

شرط فعل در عقد نکاح

یکی از انواع شروط صحیحی که زن و مرد می توانند ضمن عقد نکاح درج کنند ، شرط فعل در عقد ازدواج می باشد . مفهوم شرط فعل در عقد نکاح در کنار شرط صفت در عقد نکاح و شرط نتیجه در ازدواج ضمن ماده 234 قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است . بر اساس ماده مذکور ، شرط فعل در عقد ازدواج آن است که اقدام یا عدم اقدام به کار مشخصی بر یکی از زوجین و یا بر شخص دیگری شرط شود . به عنوان نمونه ، در صورتی که زن با شوهر خود شرط کند که برای بعد از ازدواج در شهر معینی سکونت داشته باشد و یا اینکه زن را از آن شهر مشخص خارج نکند ، شرط فعل در عقد نکاح محقق شده است که با شرط نتیجه در ازدواج تفاوت دارد . بر اساس ماده 1114 قانون مدنی : " زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید ؛ مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد " .

می خواهی پایان‌نامه‌ات را به کتاب تبدیل کنی؟کلیک کن!

مشاهده

تخلف از شرط فعل

به غیر از عقد نکاح ، در قراردادهای مالی ، هر گاه متعهد از ایفای تعهدات خود امتناع کند ، مشروط له یعنی کسی که شرط ضمن عقد به نفع او بوده است ، می تواند به دادگاه مراجعه کرده و از دادگاه تقاضای اجبار متعهد را به ایفای تعهدش نماید . علاوه بر این ، در صورتی که اجبار متعهد به انجام شرط ضمن عقد ، غیر مقدور شده باشد ولی انجام آن شرط به وسیله شخص دیگری امکان پذیر باشد ، دادگاه می تواند به خرج متعهد ، موجبات انجام شرط فعل را فراهم کند و هر گاه اجبار متعهد به انجام فعل مذکور امکان پذیر نباشد و فعل هم از جمله اعمالی نباشد که شخص دیگری بتواند از جانب متعهد انجام دهد ، مشروط له اختیار فسخ معامله یا قرارداد مالی را خواهد داشت .

پیامدهای تخلف از شرط فعل در عقد ازدواج کدامند ؟

در قسمت قبل به توضیح و بررسی تخلف از شرط فعل در قراردادها بر اساس قانون مدنی و آثار و پیامدهای مربوط به آن پرداختیم ؛ اما در این قسمت قصد داریم به توضیح موضوع تخلف از شرط فعل در ضمن عقد نکاح پرداخته و به این سوال پاسخ دهیم که آیا تخلف کردن از شرط فعل در عقد نکاح پیامدی به دنبال خواهد داشت ؟ آثار و پیامدهای تخلف از شرط فعل در عقد ازدواج کدامند ؟ در پاسخ به سوالات مذکور باید گفت که اختیار فسخ به علت تخلف از شرط فعل ، ویژه قراردادهای مالی است و در عقد نکاح به دلیل اینکه بقا و ثبات زندگی مشترک اصل مورد نظر قانون گذار است ، موارد فسخ نکاح محدود شده اند و نمی توان برای مشروط له اختیار فسخ نکاح به علت تخلف از شرط فعل را در نظر گرفت و تنها می توان به او این حق را داد که اگر زیانی از جهت تخلف از شرط فعل در عقد نکاح به او وارد شده باشد ، بتواند جبران خسارت را از متعهد تقاضا نماید ؛ مانند تخلف از شرط نتیجه ضمن عقد نکاح. علاوه بر این ، اگر شرط فعل در عقد نکاح مربوط به شخص ثالثی بوده باشد ؛ به این معنا که شخصی غیر از طرفین عقد متعهد به انجام شرط فعل ضمن عقد نکاح شده باشد نیز مشروط له یعنی کسی که شرط فعل در عقد ازدواج به نفع او است ، تنها می تواند جبران خسارت را تقاضا کند و اختیار فسخ عقد ازدواج را نخواهد داشت . در این حالت ، طرف دیگر قرارداد مکلف به جبران خسارت مشروط له خواهد بود و باید خسارات مشروط له را بپردازد .

شرط عدم نزدیکی در عقد نکاح

در قسمت قبل به بررسی مفهوم و معنای شرط فعل در عقد نکاح پرداخته شد ؛ با این حال یکی از نمونه ها و موارد شرط فعل در عقد نکاح می توان به شرط عدم نزدیکی در ازدواج اشاره کرد . به این معنا که ضمن عقد نکاح شرط شود که زوجین با یکدیگر ارتباط زناشویی نداشته باشد . سوالی که در خصوص شرط نزدیکی در عقد ازدواج مطرح می شود آن است که آیا می توان در نکاح شرط کرد که شوهر با زن نزدیکی نکند ؟ بعضی از فقها شرط عدم نزدیکی در عقد نکاح را باطل دانسته اند و گفتند مقصود اصلی از عقد ازدواج ، فرزند آوری و ایجاد نسل است که منوط به رابطه زناشویی میان زوجین است ؛ لذا این شرط خلاف مقتضای ذات عقد است . در مقابل ، برخی گفته اند که شرط مذکور ، قابل درج در عقد نکاح نیست و شرط نامشروع می باشد . با این حال ، به پیروی از قول مشهور فقهای شیعه ، می توان گفت که شرط عدم نزدیکی در عقد نکاح نه خلاف مقتضای عقد می باشد و نه شرط نامشروع است . قانون مدنی نیز این شرط را منع نکرده است و شرط اشاره شده بر خلاف نظم عمومی هم نیست و اصل بر صحیح بودن شرط ضمن عقد نکاح می باشد . چرا که عقد ازدواج دارای اهداف مهمی است و وقوع رابطه زناشویی میان زن و شوهر و یا تولید نسل تنها هدف از ازدواج نیست تا در صورت شرط فعل عدم نزدیکی ، عقد نکاح با ایراد مواجه شود . بنابراین شرط نزدیکی در ضمن عقد ازدواج به عنوان یکی از مهم ترین نمونه های شرط فعل در ازدواج ، صحیح و معتبر است .

ضمانت اجرای تخلف از اجرای شرط فعل در نکاح :

به طور کلی هرگاه در قراردادهای مالی متعهد از وفای به شرط فعل خودداری کند ، کسی که شرط به نفع او بوده می تواند اجبار او را به ایفای شرط از دادگاه بخواهد و اگر انجام شرط توسط شخص ثالثی امکان پذیر باشد دادگاه می تواند به خرج ملتزم موجبات انجام فعل را انجام دهد و در نهایت اگر اجبار شخص و انجام آن به وسیله شخص دیگری ممکن نباشد ، مشروط له ( کسی که شرط به نفع بوده است ) حق فسخ معامله را خواهد داشت. اما در عقد نکاح با توجه به اهمیت بقاء و تثبیت خانواده ، موارد فسخ محدود است و در مورد شرط فعل نمی توان خیار فسخ را برای مشروط له قائل شد و فقط می توان به او این حق را داد که در صورتی که ضرر و زیانی از جهت تخلف از شرط به او وارد شده باشد ، جبران آن را از مشروط علیه بخواهد .

آثار تخلف از شرط ضمن عقد نکاح

کسی که شرط به نفع او باشد، «مشروط له» و شخصی که متعهد به انجام شرط می شود یا شرط علیه او شده، «مشروط علیه» است. مشروطٌ له همیشه می تواند از حق خود که بر مبنای شرط ایجاد شده است، صرف نظر کند؛ مگر اینکه «شرط نتیجه»باشد. در ماده 244 قانون مدنی آمده است: «طرف معامله که شرط به نفع او شده است، می تواند از عمل به آن شرط صرف نظر کند؛ در این صورت مثل آن است که این شرط در معامله قید نشده باشد، اما شرط نتیجه قابل اسقاط نیست.» «شرط صفت» نیز قابل اسقاط نیست. زیرا شرط صفت تعهدی ایجاد نمی کند تا بتوان آن را اسقاط کرد. اما مشروط له می تواند حق فسخ ناشی از تخلف وصف را از خود ساقط کند. در ماده 245 قانون مدنی بیان شده است: «هرگاه شرطی که در ضمن عقد شده است، شرط صفت باشد و معلوم شود آن صفت موجود نیست، کسی که شرط به نفع او شده است، خیار فسخ خواهد داشت.» شرط فعل» مستنداً به ماده 244 قانون مدنی قابل اسقاط است.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

نکاح موقت شفاهی چیست؟