این روز ها با گسترش محبوبت فلزات گران قیمت در میان مردم بسیاری از افراد به اشتباه برخی از این فلزات را با یکدیگر اشتباه گرفته و یا حتی تفاوتی بین آن ها قائل نیستند، اما غافل از اینکه آن ها تفاوت های فاحشی در بین یکدیگر دارند. یکی از این دو فلز که در میان مردم طرفداران خاصی پیدا کرده اند پلاتین و طلای سفید هستند که بسیاری این دو فلز گران قیمت را یکی می دانند و امروز ما قصد داریم تا اطلاعاتی پیرامون این فلز و تفاوت های آن دو در اختیار شما قرار دهیم.
پلاتین چیست؟
یکی از اصلی ترین مشخصات فلز گران بهای پلاتین سنگین و قابل انعطاف بودن آن است. فلز پلاتین یکی از گران ترین فلزاتی است که در جواهرسازی از آن استفاده می شود. از لحاظ قیمتی حلقه های ازدواجی که با طلا ساخته می شوند، پایین تر از حلقه هایی هستند که با پلاتین ساخته می شوند. فلز پلاتین، لکه دار نمی شود و در برابر ضربه نیز مقاوم است.
طلای سفید چیست؟
طلای سفید همان طلای زرد است که با فلزات دیگری همچون پالادیوم، روی، مس، نیکل، منگنز و نقره ترکیب شده است. البته روی آن یک لایه رودیوم هم می کشند تا ظاهری سفیدتر و براق تر به خود بگیرد. روکش رودیوم همچنین باعث محکم تر و سخت تر شدن زیورآلات هم می شود. اگر از پالادیوم در طلای سفید استفاده شود، دیگر نیازی به روکش رودیوم نیست زیرا پالادیوم نوعی رنگ خاکستری به طلا می دهد.طلای سفید به طور کلی دوام و پایداری خوبی دارد. اما استحکام آن به عیارش بستگی دارد؛ یعنی هر چه عیار طلا پایین تر باشد، دوام بیشتری خواهد داشت. در مقابل، طلاهایی که عیار بالا دارند، چون میزان طلای خالص مصرف شده در آن ها بیشتر است، ممکن است استحکام چندان بالایی نداشته باشد. چون طلا فلز نرمی است که باید حتماً با دیگر فلزها ترکیب شود که بتوان با آن زیورآلات ساخت.
ما در طبیعت طلای سفید نداریم. یعنی این نوع طلا قابل استخراج نیست و به دست بشر ساخته می شود. در بالا هم گفتیم که طلای سفید آلیاژی از طلا است که از ترکیب آن با حداقل یک فلز سفید رنگ به دست می آید. خواص و ویژگی های طلای سفید هم بسته به نوع فلزی که در آن استفاده می شود متفاوت است. مثلاً اگر در ساخت طلای سفید از نیکل استفاده شده باشد، به دلیل سخت بودن نیکل، محصول نهایی جنسی سخت دارد و بیشتر برای ساخت حلقه، سنجاق، گیره و زنجیر مناسب است.
تفاوت طلای سفید و پلاتین
پلاتین از نظر قیمت سرتر از طلای سفید است. در واقع تمام جواهرات ساخته شده از پلاتین هزینه و ارزش بالاتری نسبت به جواهرات طلا دارند. این البته چیز جدیدی نیست و اگر کمی در تاریخ جستجو کنیم متوجه می شویم که پلاتین همیشه از طلا گرانقیمت تر بوده است. احتمالا یکی از دلایل این امر نایاب بودن این فلز به نسبت طلا است.در این قسمت می خواهیم تفاوت بین دو این فلز گران بها (طلای سفید و پلاتین)، را از جهات مختلف ارزیابی کنیم.
1) از لحاظ ترکیبات و ساختار فلز
معمولاً از طلای سفید 18 عیار (در ایران) و طلای سفید 14 عیار (در خارج از ایران)، برای ساخت طلا و جواهرات استفاده می شود. وقتی که طلا با آلیاژهای دیگر مخلوط می شود، محصولی قوی تر از طلای خالص ایجاد می شود (همچنین معروف به 24 عیار). برای مثال، یک حلقه الماس طلای خالص 24 عیار کاملاً نرم خواهد بود به همین دلیل است که به ندرت از این عیار طلا در جواهرات استفاده می شود.بنابراین، دلیل اینکه طلا با آلیاژهای دیگر مخلوط می شود، افزایش سختی آن و افزودن رنگ سفید برای طلای سفید است.
برعکس طلای سفید، پلاتین به طور طبیعی از لحاظ وزنی سنگین تر بوده و فلز قوی تری می باشد؛ بنابراین شخصی که این قطعه جواهر را پوشیده است باید بین انتخاب یک قطعه پلاتین سنگین تر یا یک قطعه طلای سفید سبک تر یکی را انتخاب کند.ازآنجاکه فلز پلاتین، متراکم ترین فلز گران بهایی است که می توانید خریداری کنید، باید ببینید آیا این سنگینی به دلخواه شما است یا خیر.
2) نحوه نگهداری
بسیاری از افراد به اشتباه معتقدند که طلای سفید و پلاتین عملکرد یکسانی را ارائه می دهند زیرا در هنگام خرید به نظر می رسد مشابه هستند. اما این یک تصور غلط رایج است.در فرایند تولید طلای سفید، فلزات سفیدی مانند پالادیوم، نیکل و نقره با طلای زرد 24 عیار مخلوط می شوند. پس از آلیاژ نمودن طلای سفید، آن را آبکاری می کنند تا ظاهری درخشان تر و سفیدتر ایجاد شود. به همین دلیل، یک قطعه طلای سفید در هنگام خرید تقریباً مشابه پلاتین است. از طرف دیگر، پلاتین یکی از خالص ترین و درعین حال گران ترین فلزات گران بها است که می توانید برای جواهرات خریداری کنید، زیرا معمولاً 90-95٪ پلاتین خالص است. پلاتین با گذشت زمان، مانند طلای سفید شروع به زرد شدن نمی کند، اما درخشش ظاهری خود را از دست می دهد.برخی از افراد این ظاهر را ترجیح می دهند زیرا حلقه و انگشتر ازدواج و نامزدی الماس را براق تر نشان می دهد.
3) طول عمر و ماندگاری
پلاتین به عنوان بادوام ترین فلز جواهرات نام گذاری شده است. سطوح طلا و پلاتین متفاوت پوشیده می شوند. وقتی هر دو ماده به هر سطحی بمالند، روکش طلای سفید در واقع تقریباً دو برابر سریع تر از پلاتین از بین می رود.به عنوان یک فلز گران بها، پلاتین به علت سختی آن باعث می شود که سنگ های قیمتی برای مدت طولانی تری در جای خود ثابت بمانند.یک قطعه جواهر ساخته شده از پلاتین و می تواند مادام العمر باقی بماند. اگر یک قطعه جواهر پلاتین از بین رفته باشد، می توان آن را بدون زحمت دوباره اصلاح یا تغییر اندازه داد و دوباره جلوه جدیدی پیدا کرد.
4) توانایی ضد حساسیت
جدای مسئله مالی، هنگامی که تصمیم می گیرید مابین طلای سفید و پلاتین، یکی را خریداری کنید، ممکن است احتمال وجود واکنش آلرژیک یا تحریک پوستی را در نظر بگیرید. فلزات ضد آلرژی با به حداقل رساندن عناصر بالقوه تحریک کننده، احتمال واکنش آلرژیک را کاهش می دهند. پلاتین 90-95٪ خالص است و می توان گفت تنها فلز ضد آلرژی واقعی است که می توانید برای جواهرات خریداری کنید. اگر پوست شما حساس است، بعضی از فلزات موجود در اختلاط طلای سفید ممکن است به راحتی آن را تحریک کند. اگر به طلا حساسیت دارید، می توانید با خیال راحت حلقه پلاتین خریداری کنید.
5) قیمت
از لحاظ قیاس هزینه طلای سفید و پلاتین، پلاتین به طور قابل توجهی قیمت بالاتری نسبت به طلای سفید دارد. از نظر تاریخی، پلاتین همیشه گران تر از طلای سفید است زیرا استخراج آن بسیار کمتر است و 30 برابر کمیاب تر از طلا می باشد. به عبارت دقیق تر، سالانه 80 تن پلاتین در مقایسه با 2700 تن طلا استخراج می شود.پلاتین همچنین از طلا سنگین تر و خالص تر است. اگر یک انگشتر از پلاتین ساخته شود وزن بیشتری نسبت همان انگشتر با طلا خواهد داشت؛ بنابراین، همان حلقه پلاتین، گران تر از انگشتر طلا فروخته می شود، زیرا وزن و خلوص معمولاً قیمت فلزات گران بها را تعیین می کند. علاوه بر این کار با فلز پلاتین زمان بیشتری می برد و به مهارت بیشتری نیاز دارد. همچنین نقطه ذوب پلاتین دو برابر طلا بوده و باعث می شود تا پلاتین نیاز به آماده سازی بیشتری در مراحل تولید داشته باشد.
باتوجه به عواملی که ذکر شد علت تفاوت قیمت بین طلای سفید و پلاتین مشخص می شود. برای اینکه بتوانید انتخاب بهتری داشته باشید، باید مزایا و معایب هر یک را با هم قیاس کنید و البته قیمت آنها نیز یکی از اصلی ترین معیارهای ما در انتخاب بین طلا و پلاتین می باشد.
آیا پلاتین از طلای سفید بهتر است؟
پاسخ این سؤال خیر است. پلاتین برتر از طلا نیست، درست است که گران تر است اما تقریباً شبیه طلای سفید است. باتوجه به اینکه طلای 18 عیار برای استفاده روزانه به اندازه کافی دوام دارد، لازم به استفاده جواهرات از جنس پلاتین نیست. ازآنجایی که پلاتین با سرعت بیشتری خراشیده می شود، به مراقبت بیشتری نیاز دارد. طلای سفید ظاهری کلاسیک دارد و یک ترکیب فلزی خیره کننده دارد.در کل می توان گفت مابین طلای سفید و پلاتین خرید طلای سفید منطقی تر از خرید پلاتین است و طلای سفید گزینه ای خارق العاده برای جواهرات ظریف مانند حلقه های نامزدی می باشد. به خصوص اگر در زمان خرید حلقه نامزدی برای شما هزینه هم مهم باشد.در ایران آقایان به جای استفاده از طلا، به خاطر ملاحظات مذهبی، از انگشتر پلاتین استفاده می کنند و بانوان اکثر مواقع از طلا به عنوان زیورآلات خود استفاده می کنند مگر در موارد خاص که به طلا حساسیت داشته باشند و یا مسئله مادی برایشان اهمیت نداشته باشد.