توافق موقت میان ایران و آمریکا بیشتر به شکل یک تفاهم نانوشته خواهد بود 

به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، دکتر رحمان قهرمان پور کارشناس مسائل بین الملل در گفتگوئی اختصاصی با خبرنگار ما و در پاسخ به سؤالی درباره ماهیت دور جدید مذاکرات ایران و آمریکا در عمان و امکان توافقی جدید که در رسانه ها از آن به "توافق موقت" تعبیر می شود گفت: با توجه به این که هنوز اخبار دقیقی از مذاکرات بیرون نیامده است، آنچه که در این زمینه گفته می شود عمدتاً گمانه زنی است. چیزهایی که جسته و گریخته در رسانه ها گفت می شود. بنابراین، ماهیت دقیق آن توافق موقت هنوز معلوم نیست. افزون بر این، آن داده ها و ستانده های دو طرف کاملاً معلوم نیست. بنابراین، ما هم مجبوریم که بر اساس این حدس و گمان رسانه ای بگوئیم که ماهیت این توافق موقت چیست.

دکتر قهرمان پور افزود: آنچه تا به حال مشخص شده این است که این توافق، بازه زمانی مشخصی را شامل نمی شود، هرچند که در ابتدا گفته می شد که این توافق تا پایان دولت بایدن برقرار خواهد بود. به نظر می رسد که این توافق تا زمانی قابلیت اجرایی خواهد داشت که دو طرف به اجرای آن تمایل داشته باشند. نکته دوم این است که هنوز معلوم نیست که آیا این توافق موقت مقدمه ای بر یک توافق بلند مدت و جامع هست یا در واقع، قرار است که به صورت توافق موقت باقی بماند. این هم هنوز معلوم نیست. ولی با توجه به این که ایران و آمریکا در این مورد، اختلاف مواضع خیلی زیادی دارند، فعلاً خیلی زود است که در این مورد قضاوت کنیم و بگوئیم که این توافق موقت مقدمه یک توافق جامع است. نکته سوم این است که این توافق موقت به نظر بیشتر شبیه به یک تفاهم نانوشته است. یعنی توافق مکتوبی که دو طرف آن را امضاء بکنند و به آن پایبند بمانند مورد بحث نیست.

این تحلیلگر مسائل برجام با اشاره به موانع موجود بر سر راه نهایی شدن یک توافق مکتوب جدید میان ایران و آمریکا گفت: اولاً، دولت بایدن در تصویب یک توافق مکتوب با ایران در کنگره مشکل دارد. چون در کنگره آمریکا قانونی تصویب شده است که بر طبق آن، هر نوع توافق با ایران بر سر مسائل هسته ای باید با تأئید کنگره انجام شود. بر این اساس، چون بایدن نمی تواند تأئید کنگره را بگیرد، نمی خواهد یک توافق مکتوب داشته باشد. ثانیاً، این نوع تفاهم نانوشته می تواند برای دولت ایران هم مفید باشد. چرا که می تواند به مخالفان توافق با آمریکا بگوید که زیر بار تعهدات یک توافق مکتوب نرفته است.

دکتر قهرمان پور در پاسخ به سؤالی درباره سخنرانی اخیر رهبری و جمله مشهور "توافق اشکالی ندارد" و احتمال ورود ایران به فاز تنش زدایی بین المللی در پی توافق با عربستان در منطقه گفت: در مورد این که بگوئیم ایران وارد فاز تنش زدایی شده به نظرم زود است کما این که کشورهای دیگر منطقه هم وارد این فاز نشده اند. اساساً منطقه ما، منطقه خاورمیانه به لحاظ ساختاری طوری است که زمینه های جدی برای بحران و تنش در آن وجود دارد. همزمان هم نهادها و ائتلاف ها و چارچوب های چندجانبه ای برای حل بحران ها هم وجود ندارد. بنابراین، آن چیزی که اتفاق می افتد عمدتاً توافق های موقت دوجانبه میان دولت ها است. این توافق ها عمدتاً بیشتر از آن که کنشی و ابتکاری باشد نوعی واکنش به تغییر شرایط منطقه ای و بین المللی است. یعنی این تحولاتی که در یکی دو سال گذشته به شکل کاهش تنش میان بازیگران اصلی منطقه ای شاهد بودیم بیشتر از این که ابتکار خود دولت های منطقه باشد، محصول تشدید رقابت های آمریکا و چین در سطح بین المللی، حمله روسیه به اوکراین و رویدادهای مهم دیگر در جهان بود. بنابراین، نمی شود گفت که در واقع، ایران تصمیم استراتژیکی گرفته که مسیر سیاست خارجی خودش را تغییر دهد.

این استاد روابط بین الملل درباره جایگاه توافق هسته ای با ایران در انتخابات آمریکا گفت: باید به این نکته توجه کنیم که اساساً مسائل سیاست خارجی در انتخابات کشورها خیلی اهمیت زیادی ندارند. به ندرت شما می بینید که در انتخابات کشورها، موضوعات سیاست خارجی خیلی پررنگ باشند. عمدتاً موضوعات سیاست داخلی مثل گرانی ها، کاهش مالیات، سرمایه گذاری، مهاجرت، امنیت و امثالهم مورد توجه رأی دهندگان است. لذا این که فرض کنیم که توافق با ایران برای بایدن خیلی مهم است یا می تواند موجب شکست او در انتخابات شود، تصور درستی نیست. نکته دوم این که متأسفانه در سال های اخیر، فضای نخبگان سیاسی در آمریکا به نوعی علیه ایران است و آن اندک سیاستمدارانی که به نوعی طرفدار ایران بودند، تضعیف شده اند. بنابراین، در سطح نخبگان سیاسی چه در حزب جمهوریخواه چه در حزب دموکرات متأسفانه جریان مخالف ایران وجود دارد.

دکتر قهرمان پور تصریح کرد: مشکل آقای بایدن در مسیر توافق با ایران صرفاً جمهوریخواهان نیست بلکه تعداد قابل توجهی از سیاستمداران حزب دموکرات هم با توافق هسته ای با ایران مخالفند. بنابراین، می خواهم بگویم که اگرچه مسأله توافق هسته ای با ایران در انتخابات 2020 و قبل ازآن، جدی بود. این بار در 2024 اهمیتش باز کمتر خواهد شد. آقای بایدن در این مورد یعنی در مورد توافق هسته ای با ایران به دنبال این است که بهانه دست جمهوریخواهان بدهد. نمی خواهد از این ناحیه آسیب ببیند. خیلی دغدغه این را ندارد که از قبل توافق با ایران شرایط خودش را در رقابت های انتخاباتی بهتر بکند.