از آن جایی که پرداخت مهریه وظیفه شرعی و قانونی زوج است، وی مکلف به پرداخت آن می باشد و اگر از انجام این تعهد خود، استنکاف ورزد، عواقب سنگینی برای او به دنبال خواهد داشت. قانون گذار برای حمایت از زوجه در جهت دریافت مهریه اش، راهکارها و روش های بسیار زیادی برای اجبار زوج به پرداخت مهریه همسرش، پیش بینی کرده است. یکی از این راهکارهای پیش بینی شده در قانون، توقیف اموال زوجبا همراهی وکیل مهریه می باشد. ما در این مقاله سعی داریم، راهکارهای توقیف اموال زوج برای مطالبه مهریه، انواع اموال قابل توقیف و همچنین اموالی که غیرقابل توقیف هستند را مورد بررسی قرار دهیم.
اقدامات قانونی جهت توقیف اموال در مهریه
همانطور که در مقدمه نیز به آن اشاره کردیم، توقیف اموال زوج، یکی از راهکارهای حمایتی قانون برای دریافت مهریه زوجه و همچنین اجبار زوج برای پرداخت مهریه به شمار می رود. زوجه یا وکیل او می توانند از طریق اداره ثبت اسناد و املاک محل (شعبه اجرای ثبت) و یا از طریق دادگاه خانواده، اقدامات قانونی در جهت توقیف اموال زوج را، انجام دهند. نکته: به دلیل پیچیدگی مباحث حقوقی به خصوص توقیف اموال، بهتر است با یک وکیل پایه یک دادگستری، مشورت کنید و یا رسیدگی به دادخواست مطالبه مهریه و توقیف اموال زوج را به وکیل خانواده بسپارید، تا در اسرع وقت و در کوتاه ترین زمان ممکن، به نتیجه دلخواه خود برسید.
توقیف اموال شوهر برای مهریه از طریق اجرای ثبت
توقیف اموال زوج یکی از مواردی است که در مطالبه و دریافت مهریه از طریق اجرای ثبت وجود دارد. برای به جریان افتادن فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه در اجرای ثبت و به دنبال آن توقیف اموال زوج، ابتدا زوجه یا وکیل او باید به دفترخانه اسناد رسمی که عقد در آن جا به وقوع پیوسته، مراجعه کنند و سپس از سردفتر محترم، صدور برگ اجراییه را درخواست کنند. پس از صدور برگ اجرائیه، باید به شعبه اجرای ثبت در اداره ثبت اسناد و املاک محل، مراجعه کنند و مرجع مزبور نیز اقدامات لازم را انجام خواهد داد. در این مرحله، برای جلوگیری از فرار زوج و یا انتقال اموال به دیگری، زوجه یا وکیل وی می توانند درخواست توقیف اموال زوج را، به مسئول مربوطه در اجرای ثبت ، تقدیم کنند. سپس به وسیله ابلاغیه، زوج را از این اقدام مطلع می سازند و مهلت ۱۰ روزه ای به وی داده می شود تا فکری به حال پرداخت مهریه و جلب رضایت زوجه کند، در غیر این صورت عواقبی سنگین تر از توقیف اموال، در انتظار زوج است.
توقیف اموال از طریق دادگاه خانواده
توقیف اموال زوج، یکی از راه های پیش بینی شده در قانون برای حمایت از احقاق حق دریافت مهریه زوجه و افزایش فشارهای قانونی و قضایی به زوج در جهت پرداخت مهریه همسرش، توقیف اموال وی از طریق دادگاه خانواده می باشد. زوجه چه در حالت درخواست طلاق از طرف زوجه چه در حالت طلاق توافقی و در ضمن ارائه دادخواست دریافت و مطالبه مهریه، می توانند برای توقیف اموال زوج، درخواستی مبتی بر تامین خواسته نیز به دادگاه ارائه کنند. دادگاه در این مورد اقدامات لازم را در سریع ترین زمان ممکن، انجام می دهد و دستور توقیف و مصادره اموال زوج را صادر خواهد کرد.
اموال غیر قابل توقیف برای مهریه (مستثنیات دین)
در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه، برخی از اموال، قابلیت توقیف شدن را دارند و برخی دیگر غیرقابل توقیف هستند. به اموالی که قابلیت توقیف شدن برای مهریه را ندارند، مستثنیات دین می گویند. بر اساس ماده ٢۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مستثنیات دین عبارتند از:
- منزل مسکونی که در حالت اعسار زوج، عرفا در شان او باشد.
- وسایل مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری زوج و افراد تحت تکفل او، لازم است.
- خوراک موجود به اندازه نیاز زوج و افراد تحت تکفل وی، برای مدت زمانی که عرفا قابل ذخیره می باشد.
- کتاب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شان آن ها.
- وسایل و ابزار کار که برای امرار معاش و کسب درآمد زوج و افراد تحت تکفل اوط لازم است.
- خطوط تلفن و سیم کارت های مورد نیاز زوج
- مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر این که پرداخت اجاره بها بدون آن، موجب عسر و حرج گردد و عین مستاجره نیز مورد نیاز زوجه و در شان او باشد.
اموال قابل توقیف زوج بابت مهریه
همانطور که قبلا نیز به آن اشاره کردیم، توقیف اموال یکی از راه کارهایی است که قانونگذار برای حمایت از دریافت مهریه توسط زوجه و همچنین برای جلوگیری از فرار زوج و یا عدم انتقال اموالش به دیگری، پیش بینی کرده است. اموالی که متعلق به زوج هستند و قابلیت توقیف را دارند، عبارتند از:
- اموال غیرمنقول شامل زمین، منزل مسکونی، آپارتمان و…
- وسایل نقلیه متعلق به زوج اعم از موتورسیکلت، خودرو و… (در صورتی که وسیله امرار معاش زوج نباشد)
- اموال و املاک مشاع (اموال و املاکی که بین زوج و شخص ثالث، به صورتی شراکتی است)
- اموال و املاک و طلب های متعلق به زوج، نزد شخص ثالث
- انواع حساب های بانکی، پس انداز و… متعلق به زوج
- حقوق پرسنلی زوج (در صورتی که زوج کارمند باشد)
- انواع سهام متعلق به زوج
- خطوط تلفن همراه متعلق به زوج
- سهم الارث متعلق به زوج
*نکته: به طور کلی اموال متعلق به زوج، در صورتی قابلیت توقیف را دارند که، مشمول مستثنیات دین نباشد.
توقیف اموال غیرمنقول برای مهریه (زمین، منزل مسکونی، آپارتمان و…)
یکی از اموال قابل توقیف در فرآیند طلاق و مطالبه و دریافت مهریه، اموال غیرمنقول مانند زمین، منزل مسکونی، آپارتمان و… است. اگر ملک مورد ادعا، دارای سابقه ثبتی باشد، برای توقیف آن باید به اداره ثبت محل (شعبه اجرای ثبت) و یا دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول، مراجعه شود و درخواست توقیف آن، به این مرجع ارائه شود، تا اقدامات لازم را در سریع ترین زمان ممکن، انجام دهد؛ اما در صورتی که ملک مورد ادعا، دارای سابقه ثبتی نباشد، توقیف آن در صورتی امکان پذیز خواهد بود که زوج در آن تصرف مالکانه داشته باشد و یا توسط کارشناس، مالک بودن زوج، احراز شود.
توقیف املاک قولنامه ای برای مهریه
قانون تنها افرادی را مالک ملک می شناسد که یا ملک به نامشان ثبت شده باشد، یا ملک به صورت رسمی به آن ها ارث رسیده باشد و یا ملک به آن ها منتقل شده باشد و در دفتر ثبت املاک نیز، به ثبت رسیده باشد. پس نتیجه می گیریم که به صرف معرفی ملک قولنامه ای (بدون سند رسمی) به عنوان مال متعلق به زوج، نمی توان مدعی مالکیت زوج شد و تقاضای توقیف آن را داشت؛ اما با استناد قانون اجرای احکام مدنی، اگر شخصی که سند ملک به نام او می باشد، به مالکیت زوج اقرار کند و رضایت خود را مبنی بر توقیف ملک اعلام کند، ممکن است دادگاه حکم توقیف آن ملک را، صادر کند.
توقیف املاک مشاع برای مهریه
در صورتی که زوجه قرار تامین خواسته را برای توقیف اموال زوج، به دادگاه و یا اجرای ثبت ارائه کرده باشد و اموالی که زوج در اختیار دارد، جز اموال مشاع باشد، امکان توقیف آن نیز همچنان وجود دارد. در واقع بخشی از املاک مشاع که متعلق به زوج است، قابلیت توقیف را خواهند داشت. در صورتی که مراجع صلاحیت دار، دستور توقیف املاک مشاع را صادر کرده باشد، فقط سهم زوج در آن اموال قابلیت توقیف را دارد و خللی به سهم شریک او وارد نخواهد کرد. اگر همچین مواردی برای شما پیش آمد حتما با یک وکیل خوب مشورت کرده و با کمک ایشان اقدام به دادخواهی کنید.
توقیف اموال وکالتی برای مهریه
معامله وکالتی به معامله ای گفته می شود که فروشنده در هنگام فروش، سند آن مال را به نام خریدار منتقل نمی کند و به او وکالتی مبنی بر انتقال سند می دهد، تا به نمایندگی از فروشنده، کارهای انتقال سند را انجام دهد. در صورتی که زوج، ملک وکالتی داشته باشد و یا آن ملک را به صورت وکالتی در بنگاه معاملات ملکی، معامله کرده باشد، توقیف آن مال توسط زوجه برای دریافت مهریه اش، امکان پذیر خواهد بود. اگر زوجه درخواست توقیف اموال وکالتی همسر خود را داشته باشد، باید در ضمن ارائه دادخواست مهریه، درخواست تامین خواسته را نیز تقدیم دادگاه کند تا ملک مزبور توقیف شود. همچین امکان توقیف اموال وکالتی، از طریق اجرای ثبت نیز امکان پذیر است.
توقیف منافع و عواید املاک برای مهریه
اگر ملک دارای منافع و عوایدی باشد، به نحوی که آن منافع و عواید حاصل شده از ملک در مدت زمان یک سال، برای پرداخت مهریه کافی باشد، در صورتی که زوجه رضایت خود را مبنی بر عدم توقیف ملک در ازای توقیف منافع حاصل از آن، اعلام کند، دیگر خود ملک توقیف نمی شود و منافع حاصل از آن، توقیف خواهد شد.
توقیف حساب بانکی برای مهریه
یکی از موارد قابل توقیف در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه، حساب های بانکی زوج می باشد. مرجعی که رسیدگی به دادخواست مطالبه مهریه و توقیف اموال را بر عهده گرفته است، با توجه به درخواست زوجه،باید به بانک مرکزی اطلاع دهد تا فهرست جامعی از کلیه حساب های زوج در بانک ها و سایر مؤسسات مالی و اعتباری را در اختیار مرجع مربوط قرار دهد، تا اقدامات لازم جهت توقیف حساب بانکی زوج را انجام دهد.
توقیف حقوق زوج برای مهریه
یکی از موارد قابل توقیف در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه، حقوق پرسنلی زوج است. در صورتی که زوجه کارمند باشد (اعم از بخش خصوصی و دولتی) و همسر وی درخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده و یا اجرای ثبت ارائه کرده باشد، می تواند در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه، درخواست تامین خواسته را نیز حسب مورد تقدیم مراجع مربوطه کند، تا نسبت به توقیف حقوق پرسنلی زوج، اقدامات لازم را انجام دهند. بر این اساس، مرجعی که درخواست تامین خواسته و توقیف حقوق پرسنلی زوج به آن ارائه شده، به سازمانی که زوج در آن مشغول به کار است، اعلام می کند تا نسبت به توقیف حقوق پرسنلی وی، اقدام کند.
توقیف وسایل نقلیه برای مهریه (موتورسیکلت، خودرو و…)
یکی از روش هایی پیش بینی شده در قانون که به زوجه در فرآیند مطالبه و رسیدگی به مهریه، کمک بسیار زیادی می کند، توقیف وسایل نقلیه زوج مانند موتورسیکلت و خودرو است. در واقع خودرو یکی از انواع اموال منقول است که زوجه می تواند درخواست توقیف آن را به اجرای ثبت و یا دادگاه خانواده، ارائه دهد. نکته: در صورتی که زوج ثابت کند وسیله نقلیه ای که توقیف شده، وسیله امرار معاش و کسب درآمد او بوده است، می تواند رفع توقیف آن را از مرجع مربوط، تقاضا کند.
توقیف سهم الارث برای مهریه
یکی از روش هایی پیش بینی شده در قانون برای حمایت از زوجه در فرآیند مطالبه و رسیدگی به مهریه، توقیف سهم الارث زوج می باشد. در برخی موارد به واسطه فوت یکی از بستگان و نزدیکان زوج، اموال و دارایی به زوج به ارث خواهد رسید. بر همین اساس، زوجه می تواند برای رسیدن به حق قانونی خود که همان دریافت مهریه است، این سهم الارث را توقیف کند. در واقع به دلیل این که زوجه از شوهر خود، دینی را طلب دارد، می تواند برای توقیف سهم الارث او، اقدام کند. در این صورت، زوجه یا وکیل طلاق می توانند جهت توقیف سهم الارث زوج، در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه، درخواست تامین خواسته را نیز، تقدیم دادگاه کنند.
توقیف اموال متوفی برای مهریه
اگر زوج فوت کند و اموالی از او به جای مانده باشد، به دلیل این که مهریه در گروه دیون ممتاز قرار دارد، در صورتی که زوجه درخواست مطالبه و دریافت آن را داشته باشد، ورثه باید ابتدا مهریه و سایر دیون و تعهدات مالی زوج را از محل سهم الارث پرداخت کنند. در این صورت زوجه می تواند در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه خود، درخواست تامین خواسته را نیز به دادگاه ارائه کند تا دادگاه اقدام به صدور دستور توقیف اموال متوفی را صادر کند.
توقیف اموال نزد شخص ثالث برای مهریه
به طور کلی اگر زوج، اموالی نزد شخص ثالث (اعم از حقیقی و حقوقی) داشته باشد، زوجه می تواند توقیف آن را از مراجع قانونی درخواست کند. برای این منظور زوجه یا وکیل او می توانند در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه، درخواست تامین خواسته خود را نیز، به مراجع قانونی و دارای صلاحیت، تقدیم کنند و با معرفی مال زوج که نزد شخص ثالث می باشد، آن مال را توقیف کنند. نکته: این اقدام زوجه یا وکیل او، مبنی بر توقیف اموال زوج نزد شخص ثالث برای مهریه، به زوج و شخص ثالث اطلاع داده خواهد شد.
توقیف اموال پدر شوهر برای مهریه
بر اساس قانون و شرع، مهریه یکی از دیون و تعهدات مالی زوج نسبت به همسر ش می باشد که مسئولیت پرداخت آن را در ضمن عقد نکاح، بر عهده گرفته است و هر موقع که زوجه درخواست کند، باید آن را به او بپردازند. پس نتیجه می گیریم که وظیفه پرداخت مهریه بر عهده زوج است و پدر شوهر و سایر اشخاص مسئولیتی در این مورد ندارند؛ مگر این که پدر شوهر و یا سایر اشخاص، مسئولیت پرداخت آن را به موجب سند رسمی برعهده گرفته باشند یا ضمانت پرداخت آن را کرده باشد. در این صورت زوجه یا وکیل او می توانند درخواست توقیف اموال پدرشوهر را حسب مورد به دادگاه خانواده و یا اجرای ثبت، تقدیم کنند.
توقیف سهام شرکت برای مهریه
به دلیل این که سهام شرکت ها، مالیت دارند و قابل معامله و داد و ستد می باشند، امکان توقیف آن برای دریافت مهریه وجود دارد. در صورتی که زوج از پرداخت مهریه همسرش، استنکاف ورزد و زوج دارای سهام شرکتی باشد، دادگاه می تواند حکم توقیف آن را، صادر کند. در صورتی که زوج هم چنان مهریه همسرش را پرداخت نکند، دستور فروش و مزایده آن توسط دادگاه صادر می شود و یا به شخصی که توسط دادگاه تعیین می شود، منتقل خواهد شد. همچنین توقیف سهام و فروش و مزایده آن برای پرداخت مهریه، از طریق اجرای ثبت نیز امکان پذیر خواهد بود.
توقیف سیم کارت برای مهریه
در صورتی که سیم کارت تلفن همراه زوج، متعلق به خودش باشد و قیمت آن نیز قابل توجه باشد، زوجه می تواند درخواست توقیف آن را به داداگاه ارائه دهد و دادگاه نیز آن را بابت مهریه توقیف خواهد کرد.در این صورت برای توقیف این سیم کارت، زوجه یا وکیل او می توانند ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه، درخواست تامین خواسته خود را نیز تقدیم دادگاه کنند تا دستور توقیف آن را صادر کند.
توقیف اموال زوج بعد از تقسیط مهریه
در مواردی که زوج، توانایی مالی برای پرداخت مهریه همسرش را نداشته باشد، باید دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه اارائه دهد و در صورت احراز آن، دادگاه کم به تقسیط مهریه خواهد داد. در این صورت اگر زوج از پرداخت مهریه همسر خود استنکاف ورزد، در صورتی که اموالی داشته باشد، آن اموال قابل توقیف هستند. البته اثبات توانایی مالی زوج در این مورد، بر عهده زوجه است.
مدت زمان توقیف اموال برای مهریه
مدت زمان توقیف اموال، به شرایط مختلفی بستگی دارد. اما به طور کلی اگر مال و اموال معرفی شده برای توقیف، نیاز به استعلام نداشته باشند، فرآیند توقیف اموال، بین ۱۰ تا ۱۵ روز به طول می انجامد. در غیر اینصورت با بررسی های لازم توسط دادگاه زمانی را مد نظر میگیرند و مشخص میکنند.
خلاصه و جمع بندی
قانون گذار برای حمایت از زوجه در فرآیند مطالبه و دریافت مهریه اش، راهکارها و روش های مختلفی را پیش بینی کرده است. یکی از این راهکارها، توقیف اموال زوج برای افزایش فشار به وی در جهت پرداخت مهریه همسرش می باشد. زوجه یا وکیل او می توانند در ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده، درخواست تامین خواسته خود را نیز تقدیم دادگاه کنند، تا دادگاه در جهت توقیف اموال زوج، اقدامات لازم را انجام دهد. همچنین زوجه یا وکیل وی نیز می توانند جهت توقیف اموال زوج، به اجرای ثبت مراجعه کنند و درخواست توقیف اموال زوج را ارئه دهند. برخی از اموال زوج، قابلیت توقیف دارند و برخی دیگر غیر قابل توقیف هستند. از جمله اموال قابل توقیف زوج می توان به اموال غیرمنقول نظیر خانه، زمین، آپارتمان و اموال منقول مانند اتومبیل، حساب بانکی، حقوق پرسنلی، سهام شرکت و… اشاره کرد. همچنین اموال غیر قابل توقیف زوج، شامل مستثنیات دین هستند.
بر اساس ماده ۲۴ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، مستثنیات دین عبارتند از: منزل مسکونی در شان زوج و افراد تحت تکفل او، وسایل مورد نیاز زندگی و برای رفع حوائج ضروری زوج و افراد تحت تکفل او، وسایل و ابزار کار مورد نیاز برای امرار معاش و کسب درآمد زوج و افراد تحت تکفل او، خطوط تلفن و سیم کارت های مورد نیاز محکوم علیه، مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود (مشروط بر این که پرداخت اجاره بها بدون آن، موجب عسر و حرج گردد و عین مستاجره نیز مورد نیاز زوجه و حد شان او باشد). در صورتی که زوج، مهریه همسرش را پرداخت کند و یا ثابت کند که مالی که توقیف شده، از جمله مستثنیات دین بوده است، مال توقیف شده، آزاد خواهد شد.
آیا ملکی را که شوهر به صورت وکالتی خریده میتوان برای مهریه توقیف کرد؟
