به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از خبرآنلاین، در ابتدا برای سرعت بخشیدن به امر درمان، محققان سراغ داروها و درمان های موجود برای بیماری های دیگر و اثربخش بودن آنها در درمان مبتلایان به کرونا رفتند. به این واسطه، برخی داروها انتخاب شدند که ویژگی های آنها با درمان کرونا سازگاری داشت و از ابتدا در فهرست گزینه های درمانی قرار گرفتند. اما هیچ کدام از آنها درمانی قطعی به شمار نمی رود. حالا مدتی است داروی «رمدسیویر» توانسته به عنوان نخستین داروی مؤثر برای درمان کووید-19 تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را دریافت کند. ایران هم در این میان مدتی است وارد گردونه تحقیقات کرونا شده و دانشمندان کشورمان تلاش می کنند تا به رغم تحریم ها و فشارهای جهانی، نقشی در تولید داروهای مؤثر در درمان انواع بیماری ها از جمله کووید- 19 داشته باشند؛ بیماری ای که درمان برایش این روزها بازار داغی دارد. در میان جدیدترین خبرهایی که به گوش می رسد، معرفی چهار داروی گیاهی از سوی سازمان غذا و دارو برای درمان کرونا، در روزهای گذشته حسابی سر و صدا به پا کرده است. به ویژه در فضای مجازی بسیار از کاربران نسبت به این که این داروها در عمل بتوانند موثر باشند و کارکردی بیشتر از اعلام خبر خوش تولید داروی کرونا داشته باشند، ابراز تردید کرده اند. جام جم برای کسب اطلاعات بیشتر برای بررسی ویژگی ها و میزان اثربخشی این چهار داروی گیاهی برای تماس با محققان این پروژه و مسؤولان سازمان غذا و دارو تلاش کرده است. اما موفق به گفت وگو با مدیران سازمان غذا و دارو نشده است. حتی با وجود برقراری ارتباط با دکتر رضا محتشمی، مجری طرح اسپری PHR160 به علت محدودیت در ارتباط با رسانه ها، حاضر به گفت وگو و ارائه توضیحات لازم درباره جزئیات آزمایش این دارو نشدند.
مسأله ای که بیش از هر چیز در مورد این چهار دارو جلب توجه می کند، این است که ادعا شده این چهار داروی گیاهی، درمان قطعی کرونا نیستند و فقط علائم بیماری را در مبتلایان کاهش می دهند. نخستین دارویی که تأییدیه های لازم را دریافت کرده،اسپری دهانی PHR160 است که از شش اسانس گیاهی تشکیل شده و بعد از پشت سرگذاشتن دو مرحله موفق آزمایش،درحال حاضر مرحله سوم را پشت سر می گذارد.محققانی که روی این طرح کار می کنند، می گویند استفاده از این اسپری می تواند بر بهبود عوارض ریوی کرونا مانند تنگی نفس، سرفه و اکسیژن رسانی شریانی اثر مثبت داشته باشد.
داروی دوم، شربت «موکوزیفت» است که از عصاره آبی میوه دوگیاه تشکیل شده و در آزمایش های موفقی که پشت سر گذاشته، توانسته است علائم خستگی و بی اشتهایی مبتلایان به کووید- 19 را درمان کند. هر دو دارو، مجوز شش ماهه دریافت کرده و روانه بازار شده اند. اما در این میان، دو داروی دیگر هم معرفی شده اند که هنوز از نظر اسم و نتایج نهایی، تأییدیه لازم را دریافت نکرده اند. یکی از این دو دارو شربتی حاوی هفت گیاه و برای کاهش روزهای بستری و بهبود هایپوکسی و دیگری شربت حاوی یک گیاه است که در بهبود علائم کرونا تأثیر دارد.
90 درصد داروهای کرونای چین، گیاهی است
دکتر مهرداد کریمی، دانشیار گروه طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره کاربرد داروهای طب سنتی و گیاهی در دنیا به جام جم می گوید: «در حال حاضر بخش عمده ای از نظام سلامت چین در درمان کرونا وابسته به داروهای گیاهی است. در ارتباطاتی که طی ماه های اخیر با بیمارستان ووهان داشتیم، رئیس این بیمارستان که متخصص طب سنتی چین است، اظهار می کند طی سه هفته اول همه گیری از تعداد بالای بیمار شوکه شده بودیم. در آن زمان فقط از 30 درصد طب سنتی برای درمان بیماران مبتلا به کرونا استفاده می کردیم که آن هم داروهای آماده ای بودند که در درمان بیماری سارس مورد استفاده قرار می گرفت. اما مقدار استفاده از طب سنتی چین در منطقه ووهان از حوالی فروردین به بعد به حدود 70 تا
80 درصد در بیماران رسید. اما دیگر خبری از داروهای آماده نیست و در کنار برخی داروهای ثابت، با توجه به مزاج هر بیمار، داروی گیاهی برای بیماران تجویز می شود. اکنون نیز درصد استفاده از داروهای طب سنتی چینی در بیماران به حدود 90 درصد رسیده که آمار قابل توجهی است. این آمار طبق مقاله های اثبات شده، موجود است. اما در این بین، برخی متخصصان اصرار دارند که در شرق آسیا هرگز از داروهای سنتی استفاده نشده است. البته در چین هم که طب سنتی بسیار کاربرد دارد، همین تناقض ها بین طب سنتی و طب پزشکی نوین وجود دارد.
دکتر کریمی در ادامه می افزاید: «در ایران، کسی که نظام سلامت را پایه گذاری کرده، با این مسأله مشکلی ندارد و سیاست های رهبری، حتی فعالیت دانشگاه هایی در این زمینه در سطح وزارت بهداشت است و حتی حمایت های وزیر بهداشت، بیانگر حمایت از طب سنتی است. اما گروه خاصی این درگیری ها را نسبت به طب سنتی به وجود می آورند؛ در دوران همه گیری، دوقطبی کردن تنها به ضرر مردم تمام می شود و باید در چنین شرایطی از تمام امکانات بهره ببریم. جایی که کار علمی روی طب سنتی در حال انجام است، هیچ خطا و مشکلی ایجاد نمی کند و ایرادی نمی توان به آن وارد کرد.
به گفته او در تجویز داروهای سنتی و داروهای مرسوم به کار رفته در درمان کرونا، داروهای گیاهی و سنتی طبق بررسی برای بیماران بستری تجویز می شوند تا از نظر تداخلات دارویی مشکلی ایجاد نشود، همچنین در طول زمان مصرف دارو، وضعیت بیماران را به دقت بررسی می کنیم.
مسائل ایمنی به این دلیل انجام می شود که گیاهان دارویی هم مانند داروهای شیمیایی دارای عوارض جانبی هستند و به عبارتی، هر چیزی که می تواند مفید باشد، عارضه ای هم دارد. سردمدار این قانون هم طب سنتی ایران است. در حقیقت در کارهای تحقیقاتی هرجایی که مشاهده کردید سخن از صددرصدی در کاری شده، مشخص است واقعیت ندارد. زیرا هیچ دارویی نیست که تمام بیماران در حداکثر پاسخ از آن بهره ببرند و طبیعتا هر دارویی با عوارضی همراه است.
داروهای گیاهی با مستندات علمی مجوز تولید می گیرند
دکتر آرمان زرگران، داروساز و عضو هیأت علمی گروه داروسازی سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره فرآیند مجوز گرفتن داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای شیمیایی معمول به جام جم می گوید: «در سازمان غذا و دارو برای داروهای طبیعی، اداره کل فرآورده های طبیعی، سنتی و مکمل وجود دارد که ذیل این مدیریت هم چند اداره کل شامل اداره داروهای طبیعی، اداره داروهای سنتی و مکمل ها قرار دارند. داروهای طبیعی اگر شامل یک فرآورده گیاهی باشد و در منابع سنتی ما هم اشاره ای به آن نشده باشد، باید حتما کارآزمایی بالینی روی آن صورت گیرد و شواهد و مستندات مانند داروهای شیمیایی برایشان جمع آوری و ارائه شود که در صورت کامل بودن مستندات، به دارو مجوز داده می شود.
این متخصص داروسازی سنتی ادامه می دهد: «قسمتی هم با عنوان داروهای سنتی وجود دارد و شامل داروهایی است که نام و کاربرد آنها در متون سنتی ما اشاره شده است و در این شرایط، اعطای مجوز به آن کمی ساده تر صورت می گیرد.
چون این داروی سنتی هزاران سال مورد استفاده قرار گرفته است و در نتیجه به عنوان داروی طب سنتی ایران کمی راحت تر به آن مجوز می دهند. داروهای گیاهی هم مانند داروهای شیمیایی باید فرآیند پیچیده ای را طی کنند و براساس کارآزمایی بالینی یا این که نمونه خارجی آن وجود دارد یا خیر، بررسی می شوند.»
دکتر زرگران با اشاره به چهار داروی معرفی شده از سوی سازمان غذا و دارو تأکید می کند: «در این باره باید مسؤولان سازمان غذا و دارو نظر بدهند. اما تا جایی که من خبر دارم، تمام این چهار دارو کارآزمایی های بالینی را پشت سر گذاشته اند و با مستندات علمی و بالینی مجوز لازم را کسب کرده اند.»
تولید داروهای گیاهی به سبک روشمند علوم مدرن
در بازار داغ شایعات داروهای سنتی و گیاهی و با توجه به مخالفان و طرفدارانی که استفاده از این نوع داروها دارد، معرفی و تأیید این چهار داروی گیاهی از سوی سازمان غذا و دارو، شاید حساسیت ها را بیشتر برانگیخته باشد.
اما عضو هیأت علمی گروه داروسازی سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأکید بر علمی بودن فرآیند تولید این داروهای گیاهی می گوید: «تحقیقات در حوزه طب سنتی، فرآیند دانشگاهی و سازوکاری کاملا علمی دارد و در دنیا هم به رسمیت شناخته می شود؛ از سازمان بهداشت جهانی گرفته تا کشورهای توسعه یافته هم سازوکارهای علمی و مشخصی دارند. چیزی که در این میان اهمیت دارد، درمان بیمار است و فرآیند شیمیایی، سنتی یا گیاهی بودن آن تفاوتی ندارد. هر روشی که بتواند بیماری را درمان کند یا حتی علائم و عوارض بیماری را کاهش دهد، در اولویت قرار می گیرد.
همان طور که در حوزه های دیگر تحقیقات صورت می گیرد، در زمینه داروهای گیاهی و سنتی هم پژوهش هایی انجام می شود و این گونه نیست که همه اهتمام کشور متمرکز بر ساخت داروهای گیاهی باشد. در حال حاضر چند صد پروژه تحقیقاتی در کشور در حال انجام است که حدود 80 تا 90 پروژه مربوط به داروهای گیاهی است و اکنون این چهار دارو سریع تر به نتیجه رسیده اند و مجوز تولید دریافت کرده اند. طبیعتا اگر محصولات دیگر هم به نتایج مثبتی برسند، از آنها هم استفاده می شود. درواقع، هیچ تعصبی روی روشی خاص وجود ندارد و هدف، بهبود بیماران است که همگی از روش های علمی و کارآزمایی های بالینی عبور می کنند.
داروهای کرونا با کارآزمایی های بالینی اثربخش
دکتر زرگران درباره اثربخشی این چهار داروی معرفی شده از سوی سازمان غذا و دارو می گوید: «این داروها برای درمان کرونا نیستند، بلکه روی بعضی پارامترهای بیماری تأثیر مثبت دارند و می توانند به عنوان درمان کمکی مورد استفاده قرار گیرند تا بیمار راحت تر این دوران را طی کند.
دراین میان باید به این نکته توجه داشته باشیم که درحال حاضر هیچ دارویی برای درمان کرونا وجود ندارد و حتی داروی رمدسیویر هم که تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دریافت کرده است،درمان قطعی نیست و فقط علائم را کاهش می دهد و می تواند در یک مرحله به بهبود علائم کمک کند. مسأله ای هم که در مورد این چهار داروی گیاهی ایرانی مطرح می شود، این است که به طور اختصاصی روی کرونا کارآزمایی های بالینی صورت گرفته و اثربخشی آنها با مستندات علمی روی بهبود برخی علائم نشان داده شده است. شاید برحسب مستندات تجربی، برای مثال شربت اکسپکتورانت هم اثربخش باشد و مانند بعضی از این داروها، خلط آور بوده و در کاهش علائم کرونا مؤثر باشد. اما آیا این شربت روی کرونا کارآزمایی بالینی انجام داده است؟ اگر محققی روی این شربت هم کارآزمایی انجام دهد و نتیجه مؤثر آن را از نظر علمی اعلام کند، می تواند آن را هم در درمان کرونا تأیید کند. بنابراین پرداختن به این موضوعی هرگزغیرعلمی نیست.
