محققان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پژوهشی که به تازگی در مجله دانشکده پزشکی اصفهان منتشر شده، عنوان کرده اند؛ گوشت درصد قابل توجهی از طیور خانگی و صنعتی کشور به نوعی انگل تک یاخته آلوده است.
محققان نام این انگل تک یاخته را " انگل توکسوپلاسما گوندی " اعلام کرده اند. آن ها تاکید دارند که، در خصوص آلوده بودن طیور کشور به این نوع انگل نگرانی های جدی وجود دارد و بایستی در تولید و مصرف غذاهای آماده و نیمه آماده از طیور، دقت کافی شود.
محققان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در یک تیم ۵ نفره، اقدام به انجام این پژوهش کرده اند که در آن، میزان آلودگی مرغ و خروس های خانگی و پرورش صنعتی به این انگل مورد بررسی علمی قرار گرفته است.
آن ها برای انجام این تحقیق، نمونه خون لخته شده سه گروه ماکیان پرورش خانگی، گوشتی و تخم گذار صنعتی را جمع آوری کرده و بر روی آن ها، آزمایش سرولوژی انجام دادند تا حضور یا عدم حضور انگل توکسوپلاسما را تشخیص دهند. نتایج این بررسی ها نشان داد که، درصد قابل توجهی از ماکیان خانگی و صنعتی به انگل فوق آلوده بودند و لازم است اقدامات پیش گیرانه ای برای تهیه غذاهای بی خطر از گوشت چنین ماکیانی انجام شود.
در این باره، نادر پسته چیان، استاد و پژوهشگر گروه انگل شناسی و قارچ شناسی دانشکده پزشکی و مرکز تحقیقات بیماری های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، و همکارانش می گویند: مرغ های بومی به طور معمول در منزل و یا در مکان های فاقد نظارت سازمان دامپزشکی کشتار می شوند و بافت های غیر مصرفی مانند امعا و احشای آن ها، اغلب در محیط رها و یا به صورت غیر بهداشتی دفع می شوند. بنابراین عدم اطلاع و آگاهی مردم و پرسنل مرغداری ها و کشتارگاه ها و عدم نظارت سازمان دامپزشکی بخصوص بر مرغداری های سنتی، منازل و همچنین تماس ماکیان با سایر پرندگان در محیط باز موجب انتشار این انگل می شود.
آن ها می افزایند: نتایج این تحقیق نشان داد که درصد قابل توجهی از مرغ ها و خروس های خانگی و صنعتی ازنظر آنتی بادی های ضد انگل فوق، فعال بوده اند. این نتایج بیانگر این واقعیت است که مرغ ها با انگل مواجه شده و به احتمال زیاد، گوشت آن ها حاوی کیست نسجی است که در صورت عدم طبخ صحیح، به راحتی می تواند بدن انسان را آلوده کند.
محققان فوق اشاره کرده اند که، انجام اقدامات پیشگیرانه برای تهیه غذاهای بی خطر از گوشت ماکیان کشور ضروری به نظر می رسد و در این راستا، بایستی غذاهای نیم پخته یا کاملاً پخته را با شیوه های کاملاً بهداشتی تولید و مصرف کرد.
"انگل توکسوپلاسما گوندی" چیست؟
توکسوپلاسما گوندی، یک انگل تک یاخته ای داخل سلولی اجباری است که در چرخه زندگی آن، گربه و گربه سانان به عنوان میزبان نهایی و طیف وسیعی از مهره داران خونگرم ازجمله انسان و پرندگان به عنوان میزبان واسط در نظر گرفته می شوند. انگل مورد اشاره در سیر تکاملی خود به سه فرم اووسیت، تاکی زوئیت و کیست نسجی دیده می شود. اووسیت تنها در بدن گربه وجود دارد، اما دو فرم بعدی بیشتر در دیگر میزبانان واسط ایجاد می شوند.
این تک یاخته، تنها گونه شناخته شده جنس توکسوپلاسما است و ازنظر تعداد و تنوع گونه میزبان واسط و همچنین درصد حیواناتی که آلوده می کند.
احتمال آلودگی به انگل در کدام مواد غذایی بیشتر است؟
به گفته متخصصان، گربه های آلوده گاهی با دفع روزانه میلیون ها اووسیت از طریق مدفوع، باعث آلوده شدن آب، سبزیجات و دیگر مواد غذایی می شوند. آشامیدن از آب آلوده و همچنین تغذیه از مواد غذایی آلوده به این انگل توسط سایر جانوران از جمله طیور، باعث تشکیل تعداد زیادی کیست نسجی در اعضا و جوارح آن ها می شود که به نوبه خود می توانند تغذیه کنندگان از چنین گوشتی را آلوده کنند.
شدت انتشار انگل در کشور چقدر است؟
"انگل توکسوپلاسما گوندی" به عنوان یکی از عوامل بیماری زای شایع در سراسر جهان شناخته می شود، به طوری که بنا بر برخی آمار، تا یک سوم از جمعیت انسانی در جهان به صورت مزمن آلوده به این نوع انگل هستند.
یک تحقیق نشان داده است، تقریباً نزدیک به دو میلیارد نفر در سراسر دنیا دچار عفونت مزمن توکسوپلاسموزیس ناشی از این نوع انگل هستند و ایران نیز از این آمار مستثنی نیست.
در ایران گروهی از پژوهش گران به مطالعه درباره شدت انتشار انگل در کشور پرداخته اند. در یک مطالعه، احدی و همکاران (۲۰۱۰)، میزان انتشار توکسوپلاسموزیس مزمن (IgG) در خانم های باردار استان اردبیل را ۴۷ درصد به دست آوردندکه رقم بسیار بالایی است.
نشانه ها و عوارض ابتلا به انگل!
براساس مطالعات in vivo، انگل توکسوپلاسما در فرآیند تهاجم به طور ترجیحی ماکروفاژها و سلول های دودمان دندریتیک را برای ایجاد عفونت مورد هدف قرار می دهد. در نتیجه، کیست های نسجی انگل در شکل مزمن، به صورت نهفته و مخفی در سیستم اعصاب مرکزی و عضله اسکلتی لوکالیزه و تثبیت می شوند (۱۸). با توجه به اینکه در عفونت مزمن و نهفته توکسوپلاسموز، انگل توکسوپلاسما گوندی در سیستم اعصاب مرکزی (CNS) مستقر می شود (توکسوپلاسموز مغزی) لذا می تواند زمینه ساز یا تشدید کننده برخی از بیماری ها یا اختلالات مرتبط با سیستم عصبی و مغز گردد.
آلودگی به این تک یاخته در انسان می تواند منجر به، عفونت توکسوپلاسموزیس حاد، مزمن و مادرزادی شود. در افراد دچار نقص ایمنی اکتسابی، عفونت توکسوپلاسموزیس می تواند منجر به آنسفالیت و مرگ شود. هم چنین در خانم های باردار ابتلا به این بیماری انگلی مخصوصاً در سه ماهه اول آبستنی با خطر سقط جنین همراه می باشد.
توکسوپلاسما گوندی ممکن است مسئول التهاب نوروژنیک به عنوان علت اصلی انواع سردردها از جمله میگرن و تنش عصبی بوده باشد. این انگل هم چنین می تواند مسئول بسیاری از اختلالات و تغییرات بیوشیمیایی و ایمونولوژیکی ناشی از التهاب و عفونت مزمن توکسوپلاسما گوندی باشد و علائم عصبی مانند سردرد، سرگیجه و غش در کودکان و نوجوانان با ایمنی ناقص و نشانگان جسمی و روانی در بزرگسالان را ایجاد کند.
راه مقابله با این انگل چیست؟
توکسوپلاسما گوندی در سیستم اعصاب مرکزی میزبانان واسط به خصوص انسان به صورت کیست های داخل نورونی مستقر می شود و به این خاطر، معمولا امکان از بین بردن آن ها توسط سیستم ایمنی بدن میزبان وجود ندارد، پس بهتر راهکار دقت در مصرف گوشت ماکیان و اطمینان از سلامت گربه سانانی است که در حریم زندگی شما هستند.
پاسخ سازمان دامپزشکی به ابهامات وجود گسترده انگل در گوشت طیور کشور
بهمن نقیبی، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین به ابهامات مربوط به انتشار گسترده "انگل توکسوپلاسما گوندی" در طیور کشور پاسخ داد.
وی با بیان اینکه پژوهش دانشگاه اصفهان در جامعه آماری محدود و در شرایطی که قابل تائید نیست انجام شده است، اظهار کرد: بر اساس آنچه در اطلاعات پژوهش منتشر شده است، جامعه آماری تنها ۶۰ نمونه از سرم خونی طیور به حالت لختگی بوده است که هم از نظر جمعیت آماری و هم از نظر روش انجام آزمایش مورد تائید قرار نمی گیرد.
نقیبی تاکید کرد: دستاورد این پژوهش قابل تعمیم به کل جمعیت طیور کشور نیست
وی یادآور شد: به رغم مورد تائید نبودن آن، ما از همکارانمان در اداره کل دامپزشکی استان اصفهان خواسته ایم موضوع را پیگیری کنند تا در ابتدا مشخص شود که سطح تحقیق این پژوهش چه میزان بوده است.
نقیبی در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان دامپزشکی برآوردی از میزان گسترگی انتشار این نوع انگل در طیور کشور دارد، گفت: این انگل انتشار جهانی دارد و طبیعتا در ایران هم وجود دارد، اما پاسخ به این پرسش دشوار است که میزان انتشار چه چقدر است و یا در کدام مناطق کشور بیشتر است.
معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور این اطمینان را داد که، میزان انتشار در طیور صنعتی کشور بسیار نادر است چراکه طیور صنعتی معمولا در محیط ایزوله و دور از ناقل انگل یعنی گربه سانان نگهداری می شوند.
نقیبی احتمال ابتلا طیور بومی به این نوع انگل را بسیار بالاتر از طیور صنعتی دانست که در نتیجه نیاز به دقت بیشتر در نگهداری و مصرف گوشت آن ها از سوی روستائیان و مردم دارد.
وی از جمله مهمترین نکات بهداشتی برای مقابله با انتشار این نوع انگل را در برخورد درست با ناقل اصلی آن یعنی گربه سانان دانست.
نقیبی توضیح داد: گربه سانان معمولا مهمترین ناقل انگل هستند، پس توصیه می شود در مواجه با این پستاندار یا مدفوع آن مسائل بهداشت شخصی رعایت شود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه احتمال برخورد طیور بومی با گربه سانان بیشتر است، توصیه ما به روستائیان نگهداری طیور در فضای محصور شده ای است که گربه امکان ورود به آن را ندارد.
نقیبی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه توصیه شما به مرغداران صنعتی چیست، تصریح کرد: توصیه خاصی برای مرغداران صنعتی وجود ندارد، چراکه امکان حضور گربه ها در سالن های مرغداری صنعتی بسیار کم است.
معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور همچنین به مردم توصیه کرد که، گوشت طیور را کاملا پخته مصرف کنند.
به گفته نقیبی؛ پخت کامل گوشت طیور می تواند در صورت وجود کیست انگلی در گوشت آن را از بین ببرد.
این مقام مسئول یادآور شد: در فرهنگ غذایی ما ایرانیان مصرف گوشت معمولا به صورت پخته انجام می شود، اما توجه به نکات توصیه شده هم در مواجه با گربه سانان و هم نگهداری از طیور می تواند خطر انتشار و ابتلا را تا حد زیادی کاهش دهد.
استفاده از تریاک در صنعت مرغداری حقیقت دارد؟
