به گزارش سرویس مجله خانواده ساعد نیوز، هِل یک ادویه پرطرفدار آسیایی است. در اصل بومی جنوب شرق آسیاست و در مناطق مختلف هند، بوتان و نپال به‌صورت ادویه‌ای بومی در انواع غذاها استفاده می‌شود. ولی با پی بردن انسان به خواص مختلف آن، امروزه کاشت هل در مناطق مختلف جهان رایج شده است. از لحاظ قیمت نیز یک ادویه گران‌قیمت محسوب می‌شود .و بعد از زعفران و وانیل، شاید جزو گران‌قیمت‌ترین ادویه‌ها به حساب آید. اگرچه همه انواع هل از لحاظ گیاه شناسی به خانواده گیاه زنجبیل تعلق دارند. ولی برخی انواع هل به صورت درختی و انواع دیگر به‌صورت علفی چند ساله هستند. این گیاه، ریشه قابل تکثیر ریزومی دارد و پایه‌هایی که از ریزوم رشد می‌کنند گاها ارتفاع بلندی پیدا می‌کنند و ممکن است درخت هل، تا 4 متر هم ارتفاع بگیرند. در این مقاله طرز کاشت هل در گلدان و شرایط پرورش خانگی این گیاه خوش طعم و خوش بو را بررسی می‌کنیم.
کاشتن هل سیاه و پرورش آن در کشورهای مختلف، از هندوستان به سمت ایران رواج دارد و شهر کرمان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان هل سیاه در جهان است. هل سیاه به قدرت بالای آنتی اکسیدان‌هایش مشهور است و در طب سنتی ایرانی کاربردهای زیادی برای آن لحاظ شده است. از جمله سم زدایی بدن، کمک به سلامت پوست و دهان و دندان، کمک به هضم غذا و کنترل انواع بیماری‌های مزمن.
هل سفید نیز در صنایع مختلف غذایی همچون شیرینی‌هاکاربرد دارد. همچنین در عطر سازی نیز استفاده از این نوع هل رایج بوده و در انواعی از دخانیات هم از هل سفید برای معطر کردن استفاده می‌شود. از جمله خواص هل سفید برای سلامتی، رفع و بهبود ناراحتی‌های گوارشی و کبد، کمک به دفع سنگ مثانه، بهبود اشتها و تقویت قلب است. هل سفید، ضد التهاب و میکروب در بخش‌های مختلف بدن است.
کاشت هل در گلدان به آسان بودن معروف است. به همین دلیل به صورت خانگی و گلدانی رواج زیادی در مناطق مختلف ایران دارد. روش کاشت هل در گلدان به دو صورت می‌باشد:
کاشت هل با دانه، کاشت هل با تقسیم ریزوم.
میوه‌ها در هل به‌صورت کپسولی شکل هستند. یعنی اینکه یک غلاف محکم بیرونی دارند که اگر آن را بشکافید چند دانه گرد با رنگ تقریبی قهوه‌ای در هر کپسول وجود دارد. ولی شاید در اصطلاح بین افراد به خود کپسول‌ها دانه گفته شود و این مسئله زیاد مهم نیست. مسئله اصلی این است که باید حتما دانه‌ها را از غلاف بیرون آورده باشید و با غلاف نمی‌توان به کاشت هل در خانه اقدام کرد.
برای این کار باید کمی کپسول‌های هل را در آب بخیسانید تا قسمت چسبنده بیرونی آن‌ها کمتر شود و غلاف کپسول برای شکافتن با دست نرم‌تر خواهد شد. سپس دانه‌های داخل کپسول را به آسانی می‌توانید با دست خارج کنید و برای کاشت آن‌ها باید ابتدا دانه‌ها را جوانه‌دارکنید.
دانه‌ها را با آببشویید و در یک ظرف، بین دستمال کاغذی خیس به مدت دو روزنگهداری کنید. باید آنقدر آب در ظرف بریزید که دستمال کاغذی همچنان برای مدت دو سه روز خیس بماند. برای جلوگیری از تبخیر آب بهتر است از یک ظرف پلاستیکی دردار استفاده کنید. بعد از جوانه زنی بذرها که بسته به نوع هل زمان متفاوتی را نیاز دارد نوبت به کاشت آن‌ها می‌رسد.
در کاشت هل در خاک همواره باید خاک را مرطوب نگه دارید.
بعد از اینکه خاک مناسب را در گلدان ریختید به مرحله کاشت بذرهای جوانه زده می‌رسید. برای این کار ابتدا سطح خاک گلدان را با یک آب‌پاشمرطوب کنید و جوانه‌ها را روی آن بریزید. سپس مقداری کم خاک را روی آن‌ها بریزید و دوباره خاکِ رویی جوانه‌ها را آب پاشی کنید. بعد تنها کاری که لازم است انجام دهید مراقبت از دانه‌های هلِ کاشته شده است تا تبدیل به یک گیاه بالغ شوند.
گلدانِ مناسب برای کاشت هل، بهتر است که از جنس سفال باشد و عمق حدود 20 سانتی‌مترداشته باشد. در مورد خاک گلدان نیز گفته می‌شود که هل، خاک‌های سنگینِ رسی و لومی رسی را بیشتر دوست دارد. در مورد نحوه کاشت هل در گلدان این موضوع را نیز در نظر بگیرید که خاک گلدان باید غنی شده با مواد آلی یا کود‌های مختلف باشد چون هل به خاک غنی از عناصر حیاتی و مواد آلی نیاز دارد. از نظر اسیدیته خاک نیز باید گفت که هل در انواع خاک‌ها با اسیدیته‌های مختلف از اسیدی تا بازی قابل پرورش است پس در مورد اسیدیته نگران نباشید. ا
در آموزش نحوه کاشت هل در گلدان باید بدانیم که دمای ایده‌آل برای پرورش هل و رشد آن دمایی نزدیک به دمای اتاق است. یعنی حدود 24 تا 22 درجه ولی در دماهای بالاتر یا پایین‌تر هم رشد خواهد کرد. البته در دماهای خیلی بالا یا پایین، هل از بین می‌رود و مقاومت چندانی در این شرایط ندارد.
گیاه هل در دمای اتاق و در گلدان به خوبی رشد خواهد کرد
یکی دیگر از روش‌های کاشت هل در خانه، استفاده از تولید مثل رویشی گیاه هل است. به این صورت که یک گیاه بالغ هل را که قبلا در باغچه یا گلدان کاشته شده است باید به همراه ریشه از خاک بیرون بکشید. سپس می‌بینید که ریشه هل به‌صورت توده‌ای و به شکل ریزوم است.
اگر بخش‌هایی از این توده‌های ریشه‌ای را در جای دیگری بکارید تبدیل به یک گیاه کاملِ هل خواهند شد. البته باید دقت کنید که گیاهی که ریزوم را از آن می‌گیرید باید حداقل یک ساله باشدو ریشه‌ای که جدا کرده‌اید حداقل یک جوانهداشته باشد. این روش نیز برای تکثیرِ هل در خانه بسیار رایج است و شاید حتی آسان‌تر و سریع‌تر از روش کاشت بذر هل جواب بدهد. لازم به ذکر است که استفاده از بهترین کود برای گیاهان آپارتمانی نیز در پرورش بهتر این گیاه موثر می‌باشد.
هل یک گیاه آب دوست است پس نباید با کم آبی مواجه شود. باید پیوسته خاک گلدان‌ها را آب‌پاشی کنید و مرطوبنگه دارید البته این به معنی غرقاب کردن گلدان‌ها نیست. برای همین گفته می‌شود از آب‌پاش استفاده شود علاوه بر خاک، برگ‌هارا نیز بهتر است هر از چندگاهی آب بپاشید. اگر رطوبت کافی در اختیار درخت هل نباشد اولین نشانه آن حالتی شبیه سوختگی و چروکیده شدن در برگ‌هاست.
نگهداری گلدان‌های هل باید در یک مکان پر نور باشد. ولی نه در معرض نور مستقیم خورشیدچون رطوبت گیاه تبخیر می‌شود و گیاه به سرعت دچار کمبود رطوبت خواهد شد و برگ‌هایش می‌سوزد.
معمولا گلدهی گیاهان هل، هر ساله از فروردین تا شهریور ادامه دارد. گیاه هل گل‌های بسیاری زیبایی دارد که از فصل بهارمی‌توان آن‌ها را به مدت چند ماه مشاهده کرد.
بعد از کاشت هل و نگهداری این گیاهان در محیط خانگی و در گلدان و انجام مراقبت‌های فوق الذکر حدود سه سال زمان نیاز است تا بوته‌های حل یک محصول اقتصادی تولید کنند. یعنی تا قبل از آن ممکن است محصول گیاه، کم یا ناچیز باشد.
پس از کاشت هل در گلدان و پرورش و نگهداری از آن نکته دیگری که بسیار مورد توجه افراد قرار می‌گیرد، توجه به نحوه برخورد با بیماری‌های گیاه هل است. از جمله بیماری‌های رایج گیاه هل بیماری پوسیدگی کپسولِ هل است و عامل آن، انواعی از گونه‌های قارچ هستند.
این بیماری در صورت رطوبتزیاد و دمای پایین هوا رخ می‌دهد و محصول هل را از بین خواهد برد.پوسیدگی ریزومی مشکل دیگری است که ممکن است برای یک گیاه هل رخ دهد و به دلیل حمله قارچ‌ها به ریشه گیاه اتفاق می‌افتد. مشکل دیگری که در اثر حمله قارچ‌ها به گیاه ممکن است رخ دهد بوته میری گیاه هل است. یعنی اینکه کل گیاه در اثر حمله قارچی از بین می‌رود.
علاوه بر قارچ‌ها انواع نماتدها و کرم‌هانیز سالانه صدمات زیادی را به مزارع و محصول هل وارد می‌کنند و بخش‌های مختلف گیاه را مورد تهاجم قرار می‌دهند. نحوه برخورد با هر آفت هل متفاوت است و به آفت کش‌ها و اقدامات پیشگیرانه متفاوتی نیاز دارد. در مورد قارچ‌ها که از جمله آفات اصلی هل هستند یک راه حل آسان دقت در آبیاریگیاه است. رطوبت بیش از حد عامل اصلی حمله قارچی به گیاه هل است. همچنین می‌توانید با آفت کش خانگی این آفات را کنترل کنید
خشک کردن محصول هل نیز یکی از کارهایی است که اهمیت زیادی در کیفیت محصول دارد. برای این کار تنها کافیست بعد از برداشت محصولِ هل آن را در هوای آزاد و زیر نور آفتاباصطلاحا پهن کنید تا بعد از حدود 5 روز کاملا خشک شوند ولی اگر هوا ابریباشد شاید خشک کردن بیش از 10 روز طول بکشد.
نباید به هیچ وجه بارانبه محصول پهن شده در هوای آزاد برخورد کند چون آن را خراب خواهد کرد. برای خشک کردن، محصول هل را باید چند روزی زیر آفتاب قرار دهید. اگر گرد و غبار هوا نیز زیاد باشد در نهایت بر کیفیت محصول خشک شده تاثیر منفی خواهد گذاشت. برای مقیاس‌های وسیع دیگر استفاده از پهن کردن در هوای آزاد مقرون به صرفه نیست. امروزه از خشک کن‌های الکتریکی برای محصول مزارع مکانیزه استفاده می‌شود
منبع: کافه گلدون
