به گزارش سرویس بارداری و زایمان پایگاه خبری ساعدنیوز، ویار یا بیماری صبحگاهی، یکی از شناختهشدهترین و در عین حال چالشبرانگیزترین تجربیات دوران بارداری است که اکثر مادران آن را در سه ماهه اول تجربه میکنند. این حالت که با تهوع، استفراغ و بیزاری یا تمایل شدید به برخی غذاها و بوها مشخص میشود، میتواند بر کیفیت زندگی روزمره مادر تأثیر بگذارد. درک زمان شروع، اوج و پایان این دوره و همچنین علل و راهکارهای مدیریتی آن، میتواند به آرامش خاطر و سپری کردن راحتتر این مرحله کمک کند. در این مقاله به صورت کامل و جامع به بررسی ابعاد مختلف ویار بارداری از نگاه منابع معتبر پزشکی میپردازیم.
ویار بارداری که اغلب از آن به عنوان "بیماری صبحگاهی" یاد میشود، یکی از اولین نشانههای حاملگی برای بسیاری از زنان است. اگرچه نام آن به صبح اشاره دارد، اما این حالت میتواند در هر ساعتی از شبانهروز رخ دهد. به طور کلی، شروع علائم ویار معمولاً بین هفته ششم تا هشتم بارداری است. این زمانبندی با تغییرات هورمونی چشمگیری که در بدن مادر در حال وقوع است، ارتباط مستقیم دارد. هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (hCG)، که پس از لانهگزینی جنین در رحم به سرعت افزایش مییابد، یکی از متهمان اصلی ایجاد این حالت شناخته میشود.
شدت و زمان شروع ویار در افراد مختلف متفاوت است و به عواملی چون ژنتیک، سابقه بارداری قبلی و حتی چندقلویی بستگی دارد. برخی از مادران ممکن است علائم را زودتر، حتی از هفته چهارم بارداری، تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است خوششانس باشند و هرگز با ویار شدید مواجه نشوند. مهم است که بدانید شروع تهوع و استفراغ در این دوران، اغلب به عنوان نشانهای از یک بارداری سالم و رشد مناسب جفت تلقی میشود، هرچند که نبود آن لزوماً دلیلی برای نگرانی نیست.
پس از شروع، علائم ویار معمولاً به تدریج شدت مییابد و در یک بازه زمانی مشخص به اوج خود میرسد. اکثر تحقیقات و تجربیات مادران نشان میدهد که اوج تهوع و استفراغ بارداری در حدود هفته نهم تا یازدهم حاملگی رخ میدهد. در این هفتهها، سطح هورمون hCG به بالاترین میزان خود میرسد و به همین دلیل، حساسیت به بوها، بیزاری از غذاها و حالت تهوع در شدیدترین حالت خود قرار دارد. این دوره میتواند برای مادر بسیار فرسایشی باشد و نیازمند حمایت عاطفی و مراقبتهای تغذیهای ویژه است.
خبر خوب این است که این دوران شدید، همیشگی نیست. برای اکثر قریب به اتفاق زنان باردار، علائم ویار با ورود به سه ماهه دوم بارداری به طور قابل توجهی کاهش یافته و یا به کلی از بین میرود. معمولاً در حدود هفته 14 تا 16 بارداری، با افت سطح هورمون hCG و سازگاری بیشتر بدن با تغییرات حاملگی، مادران بهبود چشمگیری را احساس میکنند. با این حال، در درصد کمی از زنان (حدود 5 تا 10 درصد)، ممکن است این علائم به صورت خفیفتر تا پایان بارداری ادامه یابد یا حتی در سه ماهه سوم مجدداً بازگردد.
علت دقیق ویار بارداری هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما متخصصان مجموعهای از عوامل را در بروز آن دخیل میدانند که مهمترین آنها تغییرات هورمونی است. افزایش سریع هورمونهایی نظیر hCG، استروژن و پروژسترون در اوایل بارداری، تأثیر مستقیمی بر مرکز تهوع در مغز دارد. به ویژه هورمون استروژن که میتواند حس بویایی را به شدت تقویت کند، باعث میشود مادر باردار نسبت به بوهایی که قبلاً برایش عادی بودند، واکنش نشان داده و دچار تهوع شود. این حساسیت شدید به بو، یکی از دلایل اصلی بیزاری ناگهانی از برخی غذاها مانند گوشت در حال پخت یا قهوه است.
علاوه بر هورمونها، تغییرات در دستگاه گوارش نیز نقش مهمی ایفا میکند. پروژسترون، هورمون دیگری که در بارداری افزایش مییابد، باعث شل شدن عضلات صاف بدن، از جمله عضلات دیواره معده و روده میشود. این امر هضم غذا را کند کرده و میتواند به رفلاکس اسید و احساس پری و تهوع منجر شود. برخی تئوریها نیز ویار را به کمبودهای تغذیهای خاص یا حتی یک مکانیسم دفاعی تکاملی برای محافظت جنین از مواد غذایی بالقوه مضر مرتبط میدانند، هرچند این موارد هنوز به اثبات قطعی نرسیدهاند.
اگرچه درمان قطعی برای ویار وجود ندارد، اما راهکارهای متعددی برای کنترل و کاهش شدت علائم آن در دسترس است که میتواند این دوره را قابل تحملتر کند. اولین و مهمترین راهکار، اصلاح رژیم غذایی است. به جای سه وعده غذایی حجیم، سعی کنید تعداد وعدهها را به 5 یا 6 وعده کوچک در طول روز افزایش دهید تا معده شما هرگز کاملاً خالی یا پر نباشد. مصرف غذاهای خشک و نشاستهای مانند کراکر، نان تست یا بیسکویت ساده، به ویژه قبل از برخاستن از رختخواب در صبح، میتواند به جذب اسید معده و کاهش تهوع کمک کند.
دوری از محرکها نیز کلیدی است. از بوها و غذاهایی که باعث تهوع شما میشوند، اجتناب کنید. غذاهای چرب، پرادویه و سرخشده میتوانند علائم را تشدید کنند. در مقابل، مصرف مایعات خنک و شفاف بین وعدههای غذایی، استشمام رایحههای تازه مانند لیمو یا نعناع و استراحت کافی میتواند بسیار مفید باشد. زنجبیل به عنوان یک ضد تهوع طبیعی شناخته شده و مصرف آن به صورت چای یا مکمل (پس از مشورت با پزشک) میتواند موثر باشد. در موارد شدید که تهوع و استفراغ مانع از تغذیه کافی میشود، حتماً باید با پزشک یا ماما مشورت کرد تا در صورت نیاز، داروهای ضد تهوع ایمن در بارداری تجویز شود.
ویار بارداری، تجربهای شایع و عمدتاً بیخطر است که معمولاً از هفته ششم تا هشتم شروع شده، در حوالی هفته نهم تا یازدهم به اوج میرسد و در اکثر موارد با پایان سه ماهه اول، یعنی حدود هفته 14 تا 16، خاتمه مییابد. این پدیده ناشی از تغییرات پیچیده هورمونی و فیزیولوژیکی در بدن مادر است. با به کارگیری راهکارهای مدیریتی ساده مانند تنظیم وعدههای غذایی، پرهیز از محرکها و استراحت کافی، میتوان شدت این علائم را به طور قابل توجهی کاهش داد. به یاد داشته باشید که هر بارداری منحصر به فرد است و در صورت نگرانی یا شدت یافتن علائم، مشورت با پزشک بهترین راهکار است.
برای مشاهده مطالب مرتبط با بارداری و زایمان اینجا کلیک کنید
