چهارشنبه‌ها با ختم قرآن / تلاوت قرآن کریم؛ حزب 34 - آیات 142 تا 170 سوره اعراف + معنی و تفسیر آیات

معنی سوره اعراف؛ آیات 142 تا 170

و ما با موسی [برای عبادتی ویژه] سی شب وعده گذاشتیم، و آن را با افزودنِ ده شب کامل کردیم، در نتیجه میعادگاه پروردگارش در چهل شب پایان گرفت، موسی [زمانی که به میعادگاه می‌رفت] به برادرش هارون گفت: در میان قومِ من جانشینم باش، و به اصلاح [امورشان] بپرداز، و از روش [و آرای] تبهکارانِ فتنه‌انگیز پیروی مکن‌! (142) چون موسی به میعادگاهِ ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، عرضه داشت: پروردگارا! [جمالِ با کمالِ ذات] خود را به [قلبِ] من بنمای تا تو را [به چشمِ باطن] بنگرم! [خداوند] فرمود: هرگز مرا نخواهی دید، ولی به [این] کوه بنگر! چنانچه [با تجلی من] بر جایش ثابت مانْد مرا خواهی دید! لحظه‌ای که پروردگارش بر کوه تجلی کرد آن را به شدت در هم کوبید و موسی بیهوش به خاک افتاد، چون به هوش آمد گفت: پروردگارا! تو [از این‌که در دنیا هم با چشمِ باطن دیده شوی] منزّهی، به‌سویت بازگشتم، و من [در این روزگار،] نخستین باورکنندۀ [این حقیقت] هستم [که تو هرگز دیده نمی‌شوی]‌ (143)

[خداوند] گفت: ای موسی! من تو را با پیام‌هایم و سخن‌گفتنم [با تو]، بر همۀ مردم برگزیدم، پس آنچه را [به عنوان تورات] به تو دادم دریافت کن، [و به کار ببند،] و از سپاسگزاران باش!‌ (144) و برای او در صفحات [تورات] از هرچیزی پندی [برای پندآموزی]، و توضیحی برای هر مسئلۀ [اعتقادی و عملی و اخلاقی] نوشتیم، پس [به او گفتیم:] آن را با قوّت فراگیر، [و با قدرت عمل کن!] و نیز به قوم خود فرمان ده آن را به بهترین روش تعلیم گرفته [و به نیکوترین صورت عمل کنند]، [مخالفان با تورات فرجامشان دوزخ است،] به‌زودی جایگاه منحرفان نافرمان را به شما نشان می‌دهیم‌ (145) مسلّماً کسانی را که در زمین ظالمانه در برابر حق تکبّر می‌کنند [و نمی‌خواهند حق را بپذیرند] از [فهم] آیاتم بازمی‌دارم، اینان [آلودگی باطنشان تا جایی است که] اگر هر آیه‌ای مشاهده کنند به آن ایمان نمی‌آورند، و چون راه روشن هدایت را ببینند آن را به عنوان راه [و رسم زندگی] انتخاب نمی‌کنند، و اگر به طریق گمراهی نظر کنند آن را به عنوان راه [و فرهنگ زندگی] برگیرند، این [بیماری مُهلک تکبّر و خودبزرگ‌بینی] به سبب آن است که آیات ما را [که شفای امراض باطنی است] انکار کردند، و نسبت به آن‌ها همواره بی‌توجه بودند‌ (146) کسانی که آیات ما و لقای آخرت را منکر شدند اعمالشان تباه شد، آیا جز به آنچه که همواره انجام می‌دادند جزایشان خواهند داد؟ (147) قوم موسی بعد از [رفتن] او [به کوه طور] از زیورآلاتشان مجسمۀ گوساله‌ای ساختند که صدای گاو داشت، آیا نمی‌دیدند که آن مجسمه با آنان سخن نمی‌گوید، و به راهی هدایتشان نمی‌کند؟! [ولی نابخردانه] آن را [به عنوان معبود] انتخاب کردند! و [در این انتخاب] از ستمکاران [به آیین توحید و به خود] بودند‌ (148) چون به شدت پشیمان شدند و دانستند قطعاً گمراه شده‌اند گفتند: چنانچه پروردگارمان به ما رحم نکند و ما را نیامرزد یقیناً از تباه‌کنندگانِ [همۀ سرمایۀ وجودی خود] خواهیم بود‌ (149)

هنگامی که موسی [پس از آگاهی از آن جریانِ بسیار زشت،] خشمگین و بسیار اندوهناک به‌سوی قومش بازگشت گفت: پس از من بد جانشینانی برای من بودید، آیا شما در کار پروردگارتان [به سبب افزایشِ سی شب به چهل شب]، شتابانه اظهار نظر کردید [و گفتید باید این وعده‌گاه با سی شب پایان می‌گرفت، یا خیال کردید من از دنیا رفته‌ام که با نیامدنم به گوساله‌پرستی روی آوردید]؟! [این‌جا بود که] الواح را انداخت، و سرِ برادرش را گرفته، [به حال خشم] به‌سوی خود می‌کشید، [هارون] گفت: ای فرزندِ مادرم! این گروه مرا ناتوان شمردند و نزدیک بود مرا بکُشند، پس مرا با مؤاخذه‌کردنم دشمن‌شاد مکن، و [مساوی] با این مردمِ ستمکار قرار مده‌! (150) [موسی دست به دعا برداشته،] گفت: پروردگارا! من و برادرم را بیامرز، و ما را در رحمتت درآور، که تو مهربان‌ترین مهربانانی! (151) قطعاً کسانی که گوساله را به پرستش انتخاب کردند به‌زودی عذابی شدید از سوی پروردگارشان، و خواری طاقت‌فرسایی در زندگی دنیا به آنان خواهد رسید، این‌گونه همۀ دروغ‌بافان را [که معبودهای باطل را به عنوان شریک خدا قلمداد می‌کنند] مجازات می‌کنیم‌ (152) و آنان‌که مرتکب بدی‌ها شدند سپس بعد از آن توبه کردند و به ایمان واقعی آراسته شدند، [امیدوار باشند که] پروردگارت پس از توبه و ایمان‌آوردن، [به آنان] بسیار آمرزنده و مهربان است‌ (153) چون خشم موسی فرونشست الواحِ [تورات] را برگرفت درحالی‌که در نوشته‌هایش برای کسانی که خداترسند [سراسر] هدایت و رحمت بود‌ (154) موسی از میان قومش هفتاد مرد را برای میعادگاهِ ما [در طور] انتخاب کرد [تا کلام خدا را بشنوند، ولی آنان پس از شنیدنِ کلام خدا تقاضای دیدنِ خدا را با چشمِ سر کردند!] هنگامی که [به سبب درخواست ناروایشان] زلزلۀ نابودکننده‌ای آنان را فراگرفت، [موسی] گفت: پروردگارا! اگر می‌خواستی اینان و مرا [به هلاکت رسانی] پیش از این [که به میعادگاه بیاییم] به هلاکت می‌رساندی [تا من از طرف بنی‌اسرائیل متهم به توطئه بر ضد آن‌ها نشوم]، آیا ما را به کیفر درخواست نابجایی که ابلهان از [قومِ] ما داشتند هلاک می‌کنی؟ این [حادثه] جز آزمایش تو نیست، هرکه را بخواهی به آن به بیراهه می‌اندازی، و هرکه را بخواهی هدایت می‌کنی، تو سرپرست و یار مایی، پس ما را بیامرز! و به ما رحم کن! که تو بهترین آمرزندگانی‌ (155)

و برای ما در این دنیا و در آخرت [همۀ] نعمت[های مادّی و معنوی را] مقرر کن! زیرا ما به‌سوی تو بازگشته‌ایم. [خداوند] فرمود: عذابم را به هرکس بخواهم می‌رسانم، و رحمتم همه‌چیز را فراگرفته، قطعاً آن را برای کسانی که [از خدا اطاعت کرده، از محرّماتش] بپرهیزند، و زکات بپردازند، و مؤمن به آیاتم شوند مقرر می‌دارم‌ (156) هم آنان‌که از این فرستادۀ [خدا]، پیامبرِ درس نخوانده که او را نزد خود [با همۀ اوصافش] در تورات و انجیل ثبت‌شده می‌یابند پیروی می‌کنند؛ [پیامبری که] آنان را به کارهای شایسته فرمان می‌دهد، و از زشتی‌ها بازمی‌دارد، و چیزهای دلپذیر را بر آنان حلال، و چیزهای ناپاک [و مورد نفرتِ طبعِ سالم] را بر آنان حرام می‌کند، و بارهای [تکالیف] سنگین و زنجیرها[ی جهل و بدعت‌ها] را که بر [دوش عقل و روان] آنان بود از ایشان برمی‌دارد، آنان‌که به او مؤمن شدند و از او [در همۀ حوادث و در برابر دشمنان] حمایت کردند و به یاری‌اش برخاستند، و از نورِ نازل‌شده بر او پیروی داشتند [بر همۀ موانع راه سعادت] پیروزند‌ (157) بگو: ای مردم! بی‌تردید من فرستادۀ خداوند به‌سوی همۀ شمایم؛ خدایی که مالکیت و فرمانروایی آسمان‌ها و زمین فقط در سیطرۀ اوست، جز او معبودی نیست، زنده می‌کند و می‌میراند، پس به خداوند و فرستاده‌اش پیامبرِ درس نخوانده که به خداوند و همۀ کلماتش [چه کلمات تکوینی و چه تشریعی] مؤمن است ایمان بیاورید، و از او [در همۀ امورتان] پیروی کنید تا هدایت یابید‌ (158) از قوم موسی گروهی هستند که [مردم را] بر اساسِ حق هدایت می‌کنند، و بر پایۀ حق [در داوری‌هایشان] عدالت می‌ورزند‌ (159)

ما بنی‌اسرائیل را به دوازده قبیله تقسیم کردیم درحالی‌که هر قبیله‌ای امتی بود، و به موسی چون قومش از او درخواست آب کردند وحی فرستادیم: عصایت را بر آن سنگ بزن! پس دوازده چشمه از آن جاری شد که هر گروهی آبشخور ویژۀ خود را شناخت، و ابر را [برای دفع تابش سوزندۀ آفتاب] بر سرشان سایبان قرار دادیم، و برای آنان انگبین و مرغ «سَلوی» فرستادیم، [و گفتیم:] از نعمت‌های دلپذیری که روزی شما کردیم بخورید. اما آنان [تا توانستند به ناسپاسی روی آوردند، در این ناسپاسی] به ما ستم نکردند بلکه پیوسته به خود ستم روامی‌داشتند‌ (160) [به یاد آرید] هنگامی که به بنی‌اسرائیل گفته شد: در این شهرِ [بیت‌المقدس] سکونت گزینید و از نعمت‌هایش از هرجای آن که خواستید بخورید و بگویید: [پروردگارا! درخواست ما] آمرزشِ [همۀ گناهان ماست]. و سجده‌کنان از دروازۀ شهر درآیید تا [با این تغییرِ راه و روش،] گناهانتان را بیامرزیم، و ما قطعاً بر [پاداش] نیکوکاران می‌افزاییم‌ (161) ولی ستمکاران از آن قوم، سخنی را که [بیرون دروازه شهر] به آنان گفتند [پس از ورود به شهر] به سخنی دیگر [که سخن از امور مادّی و مسائل پَست بود] تغییر دادند، ما هم بر آنان به سبب ستمی که همواره مرتکب می‌شدند عذابی سخت از آسمان فرستادیم‌ (162) از یهودیان دربارۀ شهری که در ساحل دریا بود بپرس! وقتی که در مورد روز شنبه تجاوز می‌کردند؛ شنبه‌ای که [به سبب وجوب تعطیلِ هر نوع فعالیت،] ماهیانشان از اعماق آب به‌سویشان می‌آمدند و در غیر تعطیل نمی‌آمدند، ما آنان را با آنچه [از حکم حُرمتِ صید ماهی در روز شنبه] که همواره از آن نافرمانی می‌کردند آزمایش کردیم‌ (163)

گروهی از [بی‌تفاوت‌های] بنی‌اسرائیل [به گروه دیگری که اهل پند دادن به غافلان بودند] گفتند: چرا گروهی را که خداوند هلاک‌کنندۀ آنان، یا عذاب‌کنندۀ آنان به عذابی سخت است پند می‌دهید؟! گفتند: برای این‌که در پیشگاه پروردگارتان [در مورد رفع مسئولیتِ خود] معذور باشیم، و به سبب این‌که آنان [از صید ماهی در روز شنبه که کاری خلاف حکم خداست] بپرهیزند‌ (164) چون پندی که به آنان داده شد به فراموشی سپردند، [هنگام نزول عذاب،] نهی‌کنندگان از منکرات را نجات دادیم و ستمکاران را به کیفر آن‌که همواره منحرف و نافرمان بودند به عذابی سخت دچار کردیم (165) چون از آنچه نهی شدند پیوسته سرکشی کردند به آنان گفتیم: بوزینگانی رانده‌شده باشید‌! (166) [به یاد آر] هنگامی که پروردگارت [با سوگند] اِعلام کرد که حتماً تا روز قیامت کسانی را بر ضد یهودِ سرکش تحریک خواهد کرد که همواره شکنجۀ سختی بر آنان تحمیل کنند. قطعاً پروردگارت زودکیفر، و بی‌تردید [دربارۀ مؤمنان] بسیار آمرزنده و مهربان است‌ (167) آنان را در زمین به‌صورت گروه‌گروه درحالی‌که هر گروهی امتی بود تقسیم کرده، [پراکنده ساختیم،] گروهی از آنان مردمی درستکار و گروهی بدکردارند، بدکاران را به خوشی‌ها و رنج‌ها آزمودیم تا [به راه حق و هدایت] برگردند‌ (168) پس نسلی بعد از آنان جانشینشان شدند که کتاب [تورات] را [با آشنایی به حقایق و معارف آن] به ارث بردند، درحالی‌که متاع پَست و ناپایدار دنیا را [از هر راه نامشروعی] به چنگ می‌زنند و می‌گویند: به‌زودی مورد آمرزش قرار می‌گیریم! و اگر متاع [نامشروعِ] دیگری مانند متاع اول به آنان برسد [باز هم] آن را می‌گیرند! آیا پیمانِ این کتاب [آسمانی] را که؛ دربارۀ خداوند جز حق نگویند، از آنان گرفته نشده؟ درحالی‌که آیاتی را که در آن است [مکرر] خوانده و فهمیده‌اند، [پس چرا آمرزشِ بدون توبه از حرام‌خواری را به خدا نسبت می‌دهند؟!] سرای آخرت برای کسانی که همواره [از مال حرام، و نسبت‌دادنِ دروغ به خداوند] می‌پرهیزند بهتر است، آیا نمی‌اندیشید؟ (169) آنان‌که به کتاب [آسمانی، با ایمانِ به آن و عمل به آیاتش] پای‌بندند، و نماز را [با شرایط ویژه‌اش] می‌خوانند [دارای پاداشند]، مسلّماً ما پاداش درست‌کاران را تباه نمی‌کنیم‌ (170)