قرآن کلام خدا و کتاب آسمانی مسلمانان است که به وسیله جبرئیل به حضرت محمد(ص)، وحی شد. مسلمانان محتوا و الفاظ قرآن را نازلشده از سوی خداوند میدانند؛ همچنین معتقدند قرآن، معجزه و نشانه پیامبری حضرت محمد(ص) و آخرین کتاب آسمانی است. این کتاب بر معجزهبودن خود تأکید کرده و دلیل اعجازش را آن دانسته است که کسی نمیتواند مانندی برای آن بیاورد.
قرآن، فرقان، الکتاب و مُصحَف از مشهورترین نامهای قرآن است. قرآن 114 سوره و بیش از 6000 آیه دارد و به 30 جزء و 120 حزب تقسیم شده است. در قرآن، از موضوعاتی چون توحید، معاد، غزوات پیامبر اسلام(ص)، داستانهای انبیاء، اعمال شرعی دین اسلام، فضایل و رذایل اخلاقی و مبارزه با شرک و نفاق، سخن به میان آمده است.
قرآن، عربى فصیح و روانى است که آهنگ آن در گوش ها دل انگیز، و تلاوت آن بر زبان ها آسان است. از نظر محتوا نیز، در عین عمیق و پرمایه بودن، درک آن سهل و ساده و آسان است.
اصولاً آن همه حقایق بزرگ و برجسته در قالب این الفاظ محدود با سهولت درک معانى، ریخته شده است، از این نظر خداوند آن چنان تسلطى به پیامبرش بر آیات قرآن، داده بود که به آسانى و در همه جا و براى حل هر مشکل، از آن استفاده مىکرد، و پیوسته بر مؤمنان تلاوت مى نمود.
این مسأله نشان می دهد قرآن کریم اختصاص به قشر خاصى از مردم ندارد؛ همانگونه که عالمان بزرگ و فلاسفه و دانشمندان عظیم الشأن از آن بهره مىگیرند، مردم عوام (که قادر بر تلاوت قرآن هستند) نیز در حد توان و درک خود از آن استفاده مى کنند. این ویژگى در کتاب هاى دیگر دیده نمى شود.
در بیان اهمیت تلاوت قرآن همین بس که بدانیم مسلمانان هر چه دارند از قرآن است و بهترین راه براى تحصیل روحانیت قلب و صفاى دل و بودن به یاد خدا، تلاوت و تدبر در آیات قرآن است.
در این زمینه امام باقر علیه السلام روایت نموده که پیامبر خدا صلّى الله علیه وآله وسلّم فرمود: «مَنْ قَرَأَ عَشْرَ آیَاتٍ فِی لَیْلَهٍ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ اَلْغَافِلِینَ…؛ کسى که ده آیه از قرآن مجید را در شب بخواند نام او در زمره غافلین ثبت نخواهد شد».
پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم در روایتی دیگر مى فرمایند: «نَوّرُوا بُیُوتَکُمْ بِتِلَاوَهِ الْقُرْآنِ؛ خانه هاى خود را با خواندن قرآن نورانى کنید».
روایت مى فرماید خانه هایتان تاریک نباشد و قرآن تلاوت کنید و گوش اهل خانه را تلاوت قرآن بنوازد تا کم کم معناى آن را بفهمند و اندیشه کنند و نباید قرآن فقط مخصوص جاى به خصوص باشد.
در روایتی دیگر پیامبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم می فرماید: «… ولِتالِى آیه مِنْ کِتابِ اللّه خَیرٌ مِنْ تَحْتِ العرش الى تُخوم السّفلى؛ براى تلاوت کننده آیه اى از قرآن ارزش و ثوابى بهتر از آنچه زیر عرش تا زمین است موجود است»؛ یعنى ثواب آن بهتر است از آنچه بین عرش و طبقات پائین است.
آن حضرت در فرازی دیگر می فرماید: «… و یدفَعُ عن تالى القرآن بلوى الاخره؛ … و دفع مى شود از تلاوت کننده قرآن بلاى آخرت و گرفتار شدن در آن».
در روایتى دیگر پیامبر صلّى الله علیه وآله وسلّم خطاب به سلمان مى فرماید: «اى سلمان! بر تو است خواندن قرآن، زیرا قرائت آن کفاره گناهان و پوششى براى آتش و امانى از عذاب است … مؤمن زمانى که قرآن مى خواند خداوند با نظر رحمت به او مى نگرد».
پیغمبر اکرم صلّى الله علیه وآله وسلّم در آستانه ماه مبارک رمضان طى خطبه اى چنین فرمود: «فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَهٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَهٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَهِ کِتَابِهِ؛ با نیت هاى خالص و دل هاى پاک از خداوند بخواهید تا شما را در روزه داشتن و تلاوت قرآن در این ماه توفیق دهد».
آن حضرت در فرازی دیگر از خطبه شعبانیه، که خطبه اى بسیار پر محتوى است، در مورد درهاى بهشت جمله اى دارد، مىفرماید: «إِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِی هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَهٌ؛[20]درهاى بهشت در این ماه باز است».
از این جمله استفاده مى شود که بهشت هم اکنون وجود دارد، و در ماه رمضان درهاى آن به سوى بندگان صالح خداوند باز است. از جمله قرآنى که تلاوت مى کنیم درى از درهاى بهشت است.
وقتى خواب روزه دار که بى خبرى مطلق است عبادت باشد، بیدارى او که در حال تلاوت قرآن باشد به طریق اولى عبادت بالاترى خواهد بود. چرا که تلاوت قرآن از افضل عبادات است و کمتر عبادتى به پایه آن مى رسد، زیرا این تلاوت الهام بخش اندیشه در قرآن، و اندیشه و تفکر، سرچشمه اعمال صالح است.
آری تلاوت قرآن فضیلتى بزرگ است؛ به ویژه در ماه مبارک رمضان که به راستى فضیلت آن بیرون از حد و شمار است، و اجر و ثوابى بس عظیم دارد؛ تا آن جا که ثواب تلاوت یک آیه از این معجزه الهى در این ماه، برابر با تلاوت تمام قرآن در غیر ماه رمضان قرار داده شده است.
دعا در ماه رمضان ، ماه خدا عالیترین مکتب سازنده برای پرورش روح پاک و قلب سلیم و نیت خالصانه و بی شائبه است. مضامین دعاها در ماه رمضان باید از کیفیت و عمق بالایی برخوردار باشد پس چقدر خوب است در هر روز از این ماه دعایی را بخوانیم. در ادامه این بخش از دین و مذهب دعای روز ششم ماه مبارک رمضان را آورده ایم.
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهمّ لا تَخْذِلْنی فیهِ لِتَعَرّضِ مَعْصِیتِکَ ولا تَضْرِبْنی بِسیاطِ نَقْمَتِکَ وزَحْزحْنی فیهِ من موجِباتِ سَخَطِکَ بِمَنّکَ وأیادیکَ یا مُنْتهی رَغْبـهَ الرّاغبینَ.
خدایا در این روز مرا به نفس سرکشم، وامگذار تا پی طغیان و نارضایتی تو روم و مرا با تازیانه خشم و غضبت ادب مکن، مرا از موجبات ناخرسندیت، بر کنار بدار، به حق مهربانی و نعمت نوازیت، ای نهایت آرزوی مشتاقان. ( مفاتیح الجنان )
در این دعا می گوییم خدایا، من را به واسطه تعرض گناه خوارم نکن. افرادی گناهکار خوار هستند حتی اگر دارای تحصیلات و لباس فاخر و... باشند. عبادت و بندگی آدم را عزیز می کنندو باعث می شود تا محبت آن شخص به مقدار بسیار زیادی در دل دیگران باشد.
در این دعا می گوییم خدایا من را به تازیانه عذابت نزن، در برخی جوامع عذاب خداوند نازل می شود اما برخی کارها و شفاعت امامان بلاها را دفع می کند.
در این دعا می گوییم خدایا من را از موجبات سخطت دور گردان، چیزهایی که موجب سخط توست. برخی گناهان خدا را به غضب می آورد و آن گاه خدا با اینکه ارحم الراحمین است، قسم می خورد که به عزت و جلال خودم دیگر تو را آمرزش نمی کنم.
در این دعا می گوییم ای خدایی که منتهای رغبت مشتاقان هستی به حق احسان و نعمت هایی که به من داده ای، این چند دعا را درباره من مستجاب کن.
برای آن نماز مخصوصی سفارش شده است که در منابع مختلف و کتب خاص به آن اشاره شده که به شرح زیر است :
نماز شب ششم؛ چهار رکعت است در هر رکعت حمد و سوره ملک.
تعدادی از نمازهای نافله، حاجت و استخاره را بیان می کنیم؛ و اما نمازهای ماه رمضان که از کتاب چهل حدیث شهید رحمه الله نقل گردیده است:
از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده است
فَمَنْ صَلَّی فِی اللَّیْلَهِ السَّادِسَهِ أَرْبَعاً بِالْحَمْدِ[1] وَ تَبَارَکَ[2] فَکَأَنَّمَا صَادَفَ لَیْلَهَ الْقَدْرِ
هر کس در شب ششم ماه رمضان، این نماز را بخواند، چهار رکعت در هر رکعت سوره حمد و سوره ملک را قرائت کند، پس گویی که مصادف با شب قدر شده است.
[1] سوره الحمد(فاتحه)
[2] سوره الملک
از امام علی علیه السلام روایت شده است:
أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنْ فَضْلِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ عَنْ فَضْلِ الصَّلَاهِ فِیهِ فَقَالَ مَنْ صَلَّی فِی اللَّیْلَهِ السَّادِسَهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ الْحَمْدَ[1]- وَ تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ[2]- فَکَأَنَّمَا صَادَفَ لَیْلَهَ الْقَدْر
که از فضایل ماه رمضان فضایل نماز در آن از ایشان سوال شد. ایشان فرمودند هر کس در شب ششم ماه رمضان چهار رکعت نماز بخواند در هر رکعت حمد و سوره ملک، پس گویی که مصادف با شب قدر شده است. (وسائل الشیعه)
[1] سوره الحمد (فاتحه)
[2] سوره الملک
اعمال ماه رمضان؛ در بیان نمازهای شب ها و دعاهای روزها که مشهور است و علما در کتب دعا ذکر کرده اند و نزد فقیر معتبر نیست و این نمازها هر دو رکعت به یک سلام می باشند.
نماز شب ششم، چهار رکعت، در هررکعت حمد و سوره ی تبارک الّذی بیده الملک.
