به گزارش سرویس نگهداری حیوانات خانگی پایگاه خبری ساعدنیوز، پرندگان به عنوان موجودات ظریف و حساس، ممکن است در معرض مشکلات مختلف سلامتی قرار بگیرند که یکی از آن‌ها، اختلالات مربوط به سیستم گوارشی است. استفراغ و برگشت غذا از جمله علائمی هستند که می‌توانند نشان‌دهنده وجود مشکل در سلامت پرنده باشند. درک تفاوت بین این دو عارضه، شناخت علل و نشانه‌ها و آگاهی از روش‌های درمان مؤثر، برای حفظ سلامت و شادابی پرندگان خانگی و زینتی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
بسیاری از صاحبان پرندگان ممکن است استفراغ و برگشت غذا را یکسان تلقی کنند، در حالی که این دو عارضه مکانیسم‌ها و دلایل متفاوتی دارند:
استفراغ: فرآیندی فعال و ناگهانی است که طی آن، محتویات چینه دان، سنگدان و حتی روده با فشار و به صورت پرتابی از دهان پرنده خارج می‌شود. این حالت معمولاً نشان‌دهنده وجود یک مشکل جدی در سیستم گوارشی یا سایر اندام‌های داخلی پرنده است. قبل از وقوع استفراغ، ممکن است پرنده علائمی مانند تکان دادن سر به طرفین و تلاش برای بیرون راندن محتویات را از خود نشان دهد.
برگشت غذا: فرآیندی غیرفعال و معمولاً با فشار کم است که در آن مقدار کمی غذا از دهان پرنده خارج می‌شود. این رفتار در برخی موارد می‌تواند طبیعی تلقی شود، به ویژه در زمان جفت‌گیری که پرنده نر برای تغذیه پرنده ماده غذا را برمی‌گرداند یا در هنگام تغذیه جوجه‌ها توسط والدین. در این حالت، پرنده معمولاً سر خود را به عقب و جلو تکان داده و گردن خود را به صورت کشیده در می‌آورد.
استفراغ در پرندگان می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از عوامل باشد که درک آن‌ها برای تشخیص و درمان صحیح ضروری است:
عفونت‌ها: عوامل بیماری‌زای مختلفی از جمله باکتری‌ها (مانند E. coli و Salmonella)، ویروس‌ها (مانند پولیوماویروس و سیرکوویروس)، قارچ‌ها (مانند آسپرژیلوس و کاندیدا) و انگل‌ها (مانند کاپیلاریا و ژیاردیا) می‌توانند باعث التهاب و اختلال در عملکرد دستگاه گوارش شده و منجر به استفراغ شوند.
مشکلات تغذیه‌ای: رژیم غذایی نامناسب، تغییر ناگهانی نوع غذا، پرخوری، کمبود یا افزایش بیش از حد برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی، حساسیت یا آلرژی به برخی ترکیبات غذایی و نگهداری نامناسب مواد غذایی (که منجر به فساد و آلودگی می‌شود) همگی می‌توانند باعث تحریک دستگاه گوارش و استفراغ شوند.
مسمومیت: بلعیدن مواد سمی موجود در محیط مانند مواد شوینده، فلزات سنگین (مانند سرب و روی)، سموم دفع آفات و حتی برخی داروهای انسانی با دوز نامناسب می‌تواند به شدت به دستگاه گوارش پرنده آسیب رسانده و باعث استفراغ شود.
بیماری‌های دستگاه گوارش: بیماری‌هایی مانند سندرم اتساع پیش معده (PDD)، التهاب چینه دان (Proventriculitis)، انسداد ناشی از بلعیدن اجسام خارجی (مانند قطعات کوچک اسباب بازی یا سنگریزه) و تومورهای دستگاه گوارش می‌توانند عملکرد طبیعی هضم را مختل کرده و منجر به استفراغ شوند.
بیماری‌های سایر اندام‌ها: در برخی موارد، مشکلات در سایر اندام‌های داخلی مانند کبد، کلیه‌ها، قلب و پانکراس نیز می‌توانند به طور ثانویه باعث بروز استفراغ در پرندگان شوند. به عنوان مثال، نارسایی کبدی یا کلیوی می‌تواند منجر به تجمع مواد سمی در بدن و تحریک سیستم گوارش شود.
اختلالات رفتاری: در موارد نادر، برخی اختلالات رفتاری مانند بیماری حرکت (Motion Sickness) در هنگام حمل و نقل پرنده می‌تواند باعث استفراغ شود.
تشخیص زودهنگام علائم استفراغ و مراجعه به دامپزشک متخصص پرندگان می‌تواند نقش مهمی در بهبود و نجات جان پرنده داشته باشد. نشانه‌های همراه با استفراغ که نیازمند توجه فوری هستند عبارتند از:
بی حالی و ضعف عمومی: کاهش سطح انرژی و عدم تمایل به حرکت و فعالیت.
پف کردن پرها: حالتی که پرنده برای حفظ گرمای بدن، پرهای خود را پف کرده و ظاهری کروی به خود می‌گیرد.
فضله غیرطبیعی: تغییر در رنگ، قوام و بوی فضله (مانند آبکی بودن، تغییر رنگ به سبز یا وجود خون).
کاهش اشتها یا بی اشتهایی: امتناع از خوردن غذا.
درد و ناراحتی: نشان دادن علائمی مانند ناله کردن، خم شدن و لمس نکردن ناحیه شکم.
کاهش میزان مدفوع: نشان دهنده اختلال در عملکرد دستگاه گوارش.
وجود خون در استفراغ یا مدفوع: علامت یک مشکل جدی و اورژانسی.
مرگ ناگهانی: در موارد شدید و عدم درمان به موقع.
درمان استفراغ در پرندگان یک فرآیند تخصصی است که نیازمند تشخیص دقیق علت زمینه‌ای توسط دامپزشک متخصص پرندگان است. به هیچ عنوان نباید به صورت خودسرانه اقدام به درمان پرنده بیمار کرد. برخی از روش‌های درمانی که ممکن است توسط دامپزشک تجویز شوند عبارتند از:
دارو درمانی: بسته به علت استفراغ، دامپزشک ممکن است آنتی بیوتیک‌ها (برای عفونت‌های باکتریایی)، داروهای ضد قارچ، داروهای ضد انگل، داروهای ضد ویروسی و داروهای ضد التهاب تجویز کند.
تغییر رژیم غذایی: استفاده از غذاهای نرم، زودهضم و ملایم برای دستگاه گوارش، تجویز پروبیوتیک‌ها برای بازگرداندن تعادل فلور روده و در موارد خاص، استفاده از رژیم‌های غذایی خاص برای آلرژی‌ها یا بیماری‌های متابولیک.
مراقبت‌های حمایتی: فراهم کردن محیط گرم و آرام برای پرنده، اطمینان از دریافت کافی آب و الکترولیت‌ها (در صورت لزوم از طریق سرم تراپی)، و در برخی موارد، تغذیه دستی با استفاده از سرنگ.
جراحی: در صورتی که استفراغ ناشی از انسداد جسم خارجی یا وجود تومور باشد، ممکن است جراحی برای برداشتن عامل مسدود کننده یا تومور ضروری باشد.
همواره پیشگیری بهتر از درمان است. با رعایت نکات زیر می‌توانید خطر بروز استفراغ و سایر مشکلات گوارشی را در پرندگان خود به حداقل برسانید:
رعایت بهداشت: قفس، ظروف غذا و آب پرنده را به طور منظم تمیز و ضدعفونی کنید.
تغذیه مناسب: از رژیم غذایی متعادل و با کیفیت، شامل دانه‌های تازه، میوه‌ها و سبزیجات مناسب برای گونه پرنده خود استفاده کنید. از تغییر ناگهانی رژیم غذایی خودداری کنید.
جلوگیری از استرس: محیط زندگی پرنده را آرام و بدون استرس نگه دارید. از تغییرات ناگهانی در محیط و رفتارهای خشن با پرنده خودداری کنید.
ایمن سازی محیط: از دسترسی پرنده به مواد سمی، اجسام خارجی کوچک و گیاهان خطرناک جلوگیری کنید.
معاینات دوره‌ای: برای اطمینان از سلامت پرنده خود، به طور منظم به دامپزشک متخصص پرندگان مراجعه کنید.
استفراغ در پرندگان می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی سلامتی باشد و نباید نادیده گرفته شود. تشخیص تفاوت بین استفراغ و برگشت غذا، توجه به علائم همراه و مراجعه فوری به دامپزشک متخصص، گام‌های حیاتی در حفظ سلامت و درمان مؤثر پرنده شما هستند. با فراهم کردن محیط زندگی سالم، تغذیه مناسب و مراقبت‌های پیشگیرانه، می‌توانید به شادابی و طول عمر پرنده دوست داشتنی خود کمک کنید.
برای مشاهده مطالب مرتبط با نگهداری حیوانات خانگی اینجا کلیک کنید
