به گزارش پایگاه خبری ساعدنیوز به نقل از دویچه وله، پس از بیش از یک دهه جنگ داخلی در سوریه، چشمانداز صلح همچنان مبهم است. با کاهش درگیریهای کلاسیک میان رژیم اسد و مخالفان، نوع جدیدی از تهدید در حال رشد است: خشونت فرقهای. جامعه کرد سوریه، بهخصوص در مناطق شمال و شمال شرقی، حالا در تقاطع تهدیداتی قرار گرفته که کمتر از جنگ تمامعیار نیستند. آنها از یکسو با فشارهای امنیتی ترکیه و شبهنظامیان وابسته به آن در شمال مواجهاند، و از سوی دیگر، در درون خاک سوریه با تنشهای قومی و مذهبی روبرو هستند که ممکن است در آینده به خشونتهایی فراگیر بینجامد.
کردهای سوریه، عمدتاً در مناطق حسکه، قامشلی، کوبانی و عفرین ساکن هستند. پس از عقبنشینی ارتش سوریه از برخی مناطق شمالی در سالهای ابتدایی بحران، نیروهای کرد تحت لوای یگانهای مدافع خلق (YPG) و سپس «نیروهای دموکراتیک سوریه» (SDF) کنترل نسبی مناطقی را بهدست گرفتند. این نیروها نه تنها در مقابل داعش ایستادگی کردند، بلکه ساختارهای حکومتی محلی نیز در قالب «اداره خودگردان شمال و شرق سوریه» ایجاد کردند. اما این دستاوردها حالا با تهدیدات فرقهای و فشارهای منطقهای مواجه شدهاند.
خشونتهای فرقهای پدیدهای ناآشنا برای منطقه نیست. تجربه عراق پس از 2003 نشان داد که در غیاب یک دولت مرکزی قدرتمند، فضا برای رقابتهای مذهبی و قومی فراهم میشود. گروههایی مانند داعش از همین خلأ بهره بردند و دست به نسلکشی و جنایت علیه ایزدیها، شیعیان و کردها زدند. حالا با بازگشت احتمالی هستههای خفته داعش و حضور برخی گروههای افراطی در نزدیکی مناطق کردنشین سوریه، خطر انتقال این الگو به شمال سوریه وجود دارد.
برخی از گروههای مسلح وابسته به ترکیه که در عملیاتهای نظامی مانند «سپر فرات» و «شاخه زیتون» حضور داشتند، متهم به اعمال خشونت علیه غیرنظامیان کرد در مناطقی چون عفرین شدهاند. گزارشهایی از بازداشتهای خودسرانه، اخاذی، تخریب خانهها و حتی تغییر ترکیب جمعیتی مناطق کردنشین منتشر شده است. علاوه بر این، بقایای گروههای جهادی در ادلب و مناطق مرزی نیز بهعنوان تهدیدی فراتر از خطوط مرزی شناخته میشوند.
سه قدرت خارجی در بحران سوریه نقش کلیدی دارند. ترکیه به شدت نگران حضور شبهنظامیان کردی نزدیک به مرزهای خود است. روسیه نیز در عین همکاری با حکومت سوریه، گاه با مواضع کردها زاویه دارند. آمریکا، متحد اصلی کردها در نبرد با داعش، پس از خروج بخشی از نیروهای خود از سوریه، وضعیت خاکستری و نامشخصی در قبال امنیت مناطق تحت کنترل کردها دارد. در این خلأ ژئوپلیتیک، کردها بیش از پیش در معرض خطرات چندجانبه قرار گرفتهاند.
در کنار تهدیدات نظامی، جنگ رسانهای علیه اداره خودگردان نیز در جریان است. شایعات مربوط به ناکارآمدی، فساد، تضادهای ایدئولوژیک درون ساختار SDF و سرکوب مخالفان، میتواند به نارضایتی عمومی دامن بزند. اقلیتهای عرب، آشوری و ایزدی در مناطق کردنشین نیز در مواردی احساس تبعیض کردهاند؛ موضوعی که در صورت عدم مدیریت، زمینه بروز شکافهای عمیقتر را فراهم میسازد.
در حالیکه بازیگران منطقهای به دنبال تأمین منافع خود در خاک سوریهاند، کردها نیازمند بازنگری در استراتژی سیاسی و امنیتی خود هستند. تثبیت صلح داخلی، ایجاد اتحاد میان اقوام مختلف در شمال سوریه، تعامل سازنده با دمشق و اطمینان از حمایت بینالمللی میتواند از بروز خشونتهای فرقهای بکاهد.
پرسش «آیا کردهای سوریه قربانی بعدی خشونت فرقهای خواهند بود؟» پرسشی هشداردهنده است، نه صرفاً تحلیلگرانه. آنچه امروز در سایه تحولات خاورمیانه در حال شکلگیری است، میتواند سرنوشت جمعیتی مهم و کلیدی در ساختار آینده سوریه را تحتالشعاع قرار دهد. پیشگیری از این سناریو، نیازمند توجه فوری جامعه جهانی، حمایت حقوقی و انساندوستانه از غیرنظامیان، و دیالوگی واقعی میان بازیگران بومی و بینالمللی است.
