به گزارش سرویس جامعه ساعدنیوز، در میان شاهان ساسانی، نام یک پادشاه بیش از دیگران با تصویر خانواده و نمایش پیوندهای عاطفی گره خورده است: بهرام دوم، شهریاری که در اواخر قرن سوم میلادی حکومت میکرد. او همان کسی است که چندین نقشبرجسته را در دامنههای زاگرس و اطراف فارس سفارش داد؛ نقشهایی که برخلاف سنتِ رسمی و خشکِ ساسانیان، صحنههایی خانوادگی و حتی عاطفی را نشان میدهند.
در نقشبرجستههایی مانند برمدلک یا سراب قندیل، بهرام دوم را میبینیم که در کنار همسرش ایستاده و در برخی برداشتهای پژوهشگران، گویی گل یا شاخهای را با او مبادله میکند. چنین صحنههایی در هنر تشریفاتی ساسانی تقریباً بیسابقهاند. پادشاهان پیش از او معمولاً خود را در هیئت جنگاور، فاتح یا نمایندهٔ آیین مینمایاندند؛ اما بهرام دوم تصمیم گرفت خانوادهاش را نیز در این تصویر بزرگِ سلطنتی وارد کند. این کار، صرفاً یک حرکت شاعرانه نبود؛ بلکه نمایشی سیاسی برای تثبیت مشروعیت دودمان، نمایش وحدت خانوادهٔ سلطنتی و تقویت چهرهٔ «شاهِ محبوب و مردمی» بود.
بهرام دوم فقط به سنگها اکتفا نکرد. در سکههای او نیز نوآوری مهمی دیده میشود: تصویر همزمانِ پادشاه و ملکه. در دورهای که اغلب سکهها فقط چهرهٔ شاه و پشت سکه تصویر آتشکده را نشان میدادند، سکههایی از دورهٔ بهرام هست که چهرهٔ ملکه در کنار پادشاه دیده میشود. این کار در تاریخ ساسانی کمسابقه است و نشان میدهد او آگاهانه میخواست حضور همسرش را در نمادهای رسمی حکومت ثبت کند.
البته همینجا باید یک نکتهٔ مهم را روشن کنیم: روایتهای امروزِ شبکههای اجتماعی گاهی این واقعیتهای تاریخی را با اغراق همراه میکنند؛ مثلاً میگویند «بهرام دوم در میانهٔ جنگ دستور داد نقش خودش و همسرش را بر دل زاگرس حک کنند» یا او را «عاشقترین مرد تاریخ ایران» مینامند. چنین جملههایی در منابع معتبر تاریخی تأیید نمیشوند. نقشبرجستهها در مکانهای مقدس، ورودی تنگهها یا محوطههای تشریفاتی ساخته میشدند و این کار یک برنامهٔ رسمی دولتی بود، نه یک تصمیم ناگهانی احساسی وسط نبرد. همچنین لقبهای احساسی از جنس «عاشقترین» بیشتر برداشت ادبیاند تا حکم تاریخی.
اما آنچه واقعاً قطعی و مستند است این است که:
بهرام دوم یکی از معدود شاهان ایرانیست که هم روی سنگ و هم روی سکه چهرهٔ همسرش را در کنار خود ثبت کرد، و صحنههایی با جنبههای خانوادگی و عاطفی را وارد هنر سلطنتی کرد. همین ویژگی باعث شده در روایت معاصر، او را پادشاهی متفاوت، انسانمحورتر و نزدیکتر به مفهوم عشق و خانواده بدانند.
برای مشاهده سایر مطالب جامعه ساعدنیوز در ارتباط باشید.
