به گزارش سرویس جامعه ساعدنیوز، نتایج یک مطالعه جدید نشان میدهد که مصرف تریاک در مصر باستان احتمالا بخشی از زندگی روزمره بوده و صرفا کاربردی آیینی یا محدود نداشته است. این نتیجه مبتنی بر تحلیل شیمیایی یک ظرف از جنس آلاباستر (نوعی سنگ آهکی نیمهشفاف) متعلق به حدود دو هزار و 500 سال پیش است که پژوهشگران در آن ترکیبات افیونی مشخصی را شناسایی کردهاند.
این یافتهها که اخیرا در مجله باستانشناسی مدیترانه شرقی (Journal of Eastern Mediterranean Archaeology) منتشر شد، ضرورت بازنگری در برخی برداشتهای تاریخی را مطرح میکند و به روی شناخت زندگی روزمره مردم عادی و اشراف مصر باستان روزنهای تازه میگشاید.
آندرو کو، پژوهشگر موزه پیبادی دانشگاه ییل، در با انتشار بیانیهای ضمن اعلام این خبر نوشت: «یافتههای ما، همراه با پژوهشهای پیشین، نشان میدهد که مصرف تریاک در فرهنگهای مختلف مصر باستان و سرزمینهای پیرامون، چیزی بیش از کاربرد تصادفی یا گهگاهی و حتی تا حدی، بخشی ثابت از زندگی روزمره بوده است.»
کو و همکارانش پس از بررسی یک ظرف مرمری (آلاباستر) حدودا دو هزار و 500 ساله، به این نتیجه رسیدند که شاید لازم باشد در روایتهای تاریخی بازنگری شود. این شیء یکی از 10 نمونه مشابه و سالم کشفشده در محوطههای باستانی جهان است.
این ظروف که از کلسیت (Calcite) ساخته شدهاند، در سایتهای باستانی مختلف یافت شدند، از جمله در مقبره مشهور فرعون توتعنخآمون. در این نمونه خاص، بدنه ظرف حاوی کتیبههایی به چهار زبان مصری، اکدی، عیلامی و پارسی است. این جملات خطاب به خشایارشا یکم، پادشاه هخامنشی که از سال 486 تا 465 پیش از میلاد حکومت میکرد، نوشته شدهاند.
خشایارشا در زمان حکومتش بر سرزمین پارس، بر مصر و نیز بخش بزرگی از میانرودان، آناتولی، بخش شرقی شبهجزیره عربستان، آسیای مرکزی و منطقه شام هم فرمان میراند.
کو میگوید: «دانشمندان معمولا ظروف باستانی را به دلیل ویژگیهای زیباییشناختیشان مطالعه و تحسین میکنند، اما برنامه پژوهشی ما بر نحوه استفاده از آنها و مواد آلی درونشان تمرکز دارد.» و افزود که چنین یافتههایی به روشن شدن جنبههایی از زندگی روزمره گذشته کمک میکند.
علاقه کو به این ظرف زمانی برانگیخته شد که بقایایی ناشناخته به رنگ قهوهای و خوشبو داخل آن دید. تحلیل شیمیایی بعدی وجود نوسکاپین، تبائین، پاپاورین، هیدروکوتارنین و مورفین را تایید کرد که همگی نشانگرهای روشن وجود تریاکاند.
نویسندگان مطالعه یادآور شدند که این یافته تازهترین نمونه از مجموعهای بزرگتر است و ظروف آغشته به تریاک تنها مختص طبقه اشراف نبودهاند. باستانشناسان پیشتر آثار تریاک را در کوزههایی متعلق به خانوادهای از طبقه بازرگانان متعلق به دوره پادشاهی نو (16 تا 11 قرن پیش از میلاد) هم یافته بودند.
کو میگوید: «اکنون ما رد شیمیایی مواد افیونی را در ظروف آلاباستر مصری پیدا کردهایم. این ظرفهای آغشته به تریاک هم در میان طبقات بالای ساکن میانرودان یافت شدند و هم در موقعیتهای کاملا معمولی در داخل مصر که نشان میدهد مصرف تریاک محدود به اشراف نبوده است. ممکن است این ظروف در روزگار باستان نقش نشانگان فرهنگی قابلتشخیص مرتبط با مصرف تریاک داشته باشند؛ همانطور که قلیان امروز با مصرف تنباکو مرتبط است.»
نویسندگان پژوهش بهعنوان شواهد تکمیلی، به مطالعهای نزدیک به 100 سال پیش اشاره میکنند که آلفرد لوکاس، شیمیدان، انجام داد. لوکاس در سال 1922 عضو گروهی بود که به سرپرستی هاوارد کارتر، مقبره توتعنخآمون را در دره پادشاهان کشف کرد. او سال 1933 یک بررسی شیمیایی کوتاه روی ظروف آلاباستر مشابه انجام داد و بقایای چسبناک، قهوهای تیره و آلی آنها را توصیف کرد. هرچند نتوانست ماهیت دقیق ترکیبات معطر را مشخص کند، نتیجه گرفت که آنها عطر یا محصولات معطر مشابه نیستند.
کو گفت: «ما فکر میکنیم احتمالاــ اگر نگوییم به احتمال زیادــ ظرفهای آلاباستری یافتشده در مقبره توتعنخآمون هم حاوی تریاک بودند؛ بخشی از سنت باستانی مصرف مواد افیونی که تازه داریم از آن مطلع میشویم.»
او امیدوار است در آینده همین نوع تحلیل را روی سایر آثار تاریخی هم که اکنون همگی در موزه بزرگ مصر در جیزه نگهداری میشوند، انجام دهد.
منبع: رازبقا
برای دنبال کردن اخبار مربوط تاریخ کلیک کنید
اینستاگرام ساعدنیوز را دنبال کنید اینستاگرام ساعدنیوز پلاس را دنبال کنید
