(ویدیو) تنها آرزوی موسس دانشگاه شریف دکتر مجتهدی گیلانی/ آینده‌ای روشن برای دانشجویان شریف

به گزارش سرویس دانشگاه پایگاه خبری ساعدنیوز، محمّدعلی مجتهدی گیلانی (1 مهر 1287 – 10 تیر 1376) استاد دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران و رئیس دبیرستان البرز بود. او دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) را بنیان‌گذاشت و اولین نائب‌التولیه آن بود. او همچنین در دوره‌هایی رئیس دانشگاه‌های ملی ایران، پهلوی و پلی‌تکنیک تهران بوده است.

محمّدعلی مجتهدی در اول مهر سال 1287 (23 سپتامبر 1908) در لاهیجان به دنیا آمد. پدر و مادر او از خانواده‌های با اصل و نسب زمین‌دار کوچک شهر بودند. پدر او در تجارت ابریشم، یکی دیگر از محصولات اصلی منطقه هم بود. محمدعلی دو ساله بود که مادرش را از دست داد. پدرش یک منضبط سخت‌گیر، و باورمند به تشریفات و آداب و رسوم زندگی در شهر کوچک بود. او به فریبندگی مسموم شهرهای بزرگ بی‌اعتنا بود و علاقه نداشت پسرش را به چنین جاهایی بفرستد. حتی در لاهیجان، او به پسرش تنها اجازه داد در مدرسه‌ای اسم بنویسد که توسط اعیان شهر تأمین مالی می‌شد. او تحصیل را در هفت سالگی در مدرسه ابتدایی حقیقت شروع کرد. عامل دیگری در تحصیل مجتهدی جوان تأخیر ایجاد کرد: قیام در منطقه گیلان به خاطر اشغال ایران در جنگ جهانی اول، به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی بود. پدربزرگ پدری مجتهدی در حوزه علمیه نجف تحصیل کرده و به درجهٔ اجتهاد رسیده بود و به عنوان حاج مجتهد شناخته می‌شد که ریشهٔ نام خانوادگی او نیز همین است. او در ریاضی و نجوم آن چنان‌که در حوزهٔ نجف تدریس می‌شد، خوب بود. او در نجف ازدواج کرد و به این دلیل بچه‌هایش به همسر او خانم نجفی می‌گفتند.

وی در سال 1304 خورشیدی با استفاده از عایدی که از مایملک مادرش می‌گرفت، به تهران آمد. در این شهر او با دایی‌اش می‌زیست و با پسردایی‌اش رضا رادمنش، که یکی از مهم‌ترین اعضای جنبش کمونیستی ایران شد، در یک اتاق شریک بود؛ ولی مجتهدی، در همه عمرش، با سیاست سر سازگاری نداشت. نه تنها بیرون از غوغای سیاست ایستاد، بلکه تلاش کرد، مؤسسات آموزشی مهمی را که مدیریت می‌کرد از هر فعالیت سیاسی دور نگه دارد.
مجتهدی به تحصیلات خود را در دارالمعلمین مرکزی ادامه داد. سپس در مدرسه متوسطه شرف تهران سال پنجم و ششم متوسطه را به پایان رساند. در سال 1310 مدرک دیپلم کامل متوسطه (شعبهٔ علمی) را گرفت و در همان سال پس از قبولی در چهارمین دوره امتحانات اعزام محصل به اروپا، جزو صد تن برگزیده محصلان اعزامی شد که به فرانسه رفتند، تا هر یک به نحوی نقشی مؤثری در آینده علمی و فرهنگی ایران ایفا کنند. او در سال 1931 وارد لیسه بلز پاسکال در شهر کلرمون فران شد و در آنجا برای آماده‌سازی برای آموزش دانشگاهی، زبان فرانسوی و ریاضی خود را تقویت کرد. زندگی و آموزش در این لیسه که بسیار سخت و منضبط بود برای دانش‌آموزان ایرانی که غالباً به شیوه‌ای آزاد و غیرمنضبط پرورش یافته بودند نامطلوب بود. بودجهٔ دولتی و توجه صرف شده برای دانش آموزان فرانسوی مجتهدی را خوش آمد. در هر بخش دو تا سه مدرسه وجود داشت و مجتهدی ذکر کرده که دولت فرانسه در هر یک زندگی و آموزش صد دانش آموز غالباً روستایی را تأمین بودجه می‌کرد که تنها شمار اندکی از آنان می‌توانستند از پس آزمون‌های سخت علوم و مهندسی برآمده و دانشمندان و مهندسین موفقی بشوند. در سپتامبر 1932 او وارد دانشکده علوم دانشگاه لیل شد و در سال 1934 با اخذ سه مدرک مورد نیاز فارغ‌التحصیل شد. مجتهدی در امتحان سال آخر نفر اول شد و با کسب 500 فرانک جایزه برای تحصیلات تکمیلی به پاریس رفت. او در سپتامبر 1935 وارد سوربن شد و در 30 ژوئن 1938 با مدرک دکترای دولتی فارغ‌التحصیل شد. او در پاریس با همسرش، سوزان ژان ماری وندنوستن[الف] که پیانیست بود و در زمانی که مجتهدی وارد سوربن شد به کنسرواتوار پاریس پیوست، آشنا شد. آن دو در 2 اوت 1938 ازدواج کردند و عازم ایران شدند.

• 1931–1932 تکمیل زبان و آمادگی ریاضیات در مدرسهٔ بلز پاسکال[ب] در شهر کلرمون

• 1932–1935 گذراندن دورهٔ لیسانس علوم و کسب مقام اول در «شهادت‌نامه مکانیک استدلالی» در بین دانشجویان ایرانی و فرانسوی در دانشکدهٔ علوم دانشگاه لیل

• 1935 انتقال به پاریس برای گذراندن دورهٔ دکترا در دانشگاه سوربون

• 1935–1938 اخذ سه دیپلم عالی فوق لیسانس در آنالیز عالی، مکانیک مایعات، آیرودینامیک و هیدرودینامیک عالی (قسمت ریاضی)

• 1938 گرفتن دکترا با رساله‌ای با عنوان «حل برخی مسائل مکانیک مایعات» با امتیاز «شایان افتخار» بالاترین درجات تصویب دکترا

او پس از 7 سال با همسر فرانسوی‌اش به ایران آمد و دانشیار ریاضی دانشکده علوم و دانشسرای عالی شد.

گرچه ساموئل جردن آمریکایی و همسرش دبیرستان البرز را پایه‌گذاری کردند، اما نام محمدعلی مجتهدی برای نسل‌هایی از ایرانیان، به‌طور جدایی‌ناپذیری با دبیرستان البرز پیوند خورده است.
در سال 1320 مسؤولیت شبانه‌روزی دبیرستان البرز را و 3 سال بعد، مدیریت کل دبیرستان را به او واگذار کردند. او 34 سال مدیر دبیرستان البرز باقی ماند و با نحوه خاص مدیریتش، دانش‌آموزان برجسته‌ای را پرورش داد، تا آنها نیز هر یک به سهم خود، نقش مؤثری در ساخت فضای علمی و فرهنگی ایران ایفا کنند.
او در سال 1325، مدیر کل اداری و آموزشی وزارت فرهنگ شد. در سال 1341، رئیس دانشگاه پلی‌تکنیک تهران و در 11 آبان 1344 مسئول تشکیل و تأسیس دانشگاه صنعتی شریف شد و 11 ماه بعد، در اول مهر 1345 دانشگاه را به صورت کامل، تأسیس کرد و تحویل داد.