به گزارش سرویس تاریخ و فرهنگ پایگاه خبری ساعدنیوز، دیرینگی ارگ سلطنتی تهران را شاید بتوان به 6 ژوئیه 1404 م برابر با 20 ذیالحجه 806 ه.ق و 17 تیر 783 ه. خ؛ زمانی که کلاویخو فرستادهٔ انریکهٔ سوم پادشاه کاستیا به دیدار امیر تیمور گورکانی رهسپار شهر سمرقند گردیده بود و در تهران، خانهٔ نمایندهٔ حکومت - باباشیخ - سکنی میگزیند نسبت داد. بعدها در بخشی از سفرنامهٔ پیِترو دِلّاواله (چهارشنبه 6 ژوئن 1617 م / 2 جمادیالثانی 1026 ه.ق / 17 خرداد 996 ه.خ)، همچنین به نقل از سِر توماس هربرت جهانگرد و تاریخدان انگلیسی (1628 م / 1037 ه.ق / 1006 ه.خ) از چهارباغ و چنارستانی در داخل حصار شاهطهماسبی و در زمان شاه عباس یکم صفوی در تهران یاد شدهاست. اما بر اساس ارجاعاتی دقیقتر در متون تاریخی میتوان سرآغاز ارگ سلطنتی را در زمان شاه سلیمان صفوی (1109–1078ق / 1076–1046 ش) با ساخت دیوانخانهای در همان محدودهٔ چنارستان شاهعباسی جستجو کرد. دیوانخانهای که بعدها شاه سلطان حسین در آخرین سال سلطنت خود (1133 ه.ق / 1100 ه.خ) سفیر دولت عثمانی دری احمد افندی را به حضور پذیرفت. هر چند که امروزه دیگر از آن بنیانها اثری در میان نیست و داشتههای موجود کاخ گلستان از لحاظ دیرینگی محدود به بخشی از آثار و ابنیهٔ دوران زندیان است (ساخت دیوانخانهای مابین سالهای 3–1172 ه.ق / 1138–1137 ه.خ) و فراتر از آن نمیرود.
اهمیت واقعی ارگ در دوران آغامحمدخان قاجار رنگ جدیتری بهخود گرفت. وی در اواخر دوران زندیان و پس از مرگ کریمخان زند (1193 ق / 1158 ش) از بحران داخلی ایران استفاده نموده و بعد از غلبه بر لطفعلیخان زند در شعبان 1209 ق (1173 ش) به تهران برگشته و به نام پادشاه ایران تاجگذاری میکند.
این حرکت محمد خان به اهمیت ارگ سلطنتی بیش از پیش افزوده و در عهد فتحعلیشاه هم به خاطر تاجگذاری او در این شهر (24 ربیع الاول 1212 ق / 1797 م در آستانهٔ قرن 19 و همزمان با ناپلئون بناپارت / 26 شهریور 1176 ش) و هم بهواسطهٔ خیالات شکوهمند این پادشاه، کاخ گلستان توسعهٔ بیشتر و آراستگی بهتری را تجربه کرد.
در عهد ناصرالدین شاه (تاجگذاری جمعه 21 ذیالقعدهٔ 1264 ق / 27 مهر 1227 ش) کاخ گلستان بهواسطهٔ مدت نیم قرن حکومت وی (قریب به 50 سال) و دیدار او به عنوان اولین پادشاه ایران از اروپا در سه سفر خود به سالهای 1290، 1295 و 1306 ق (1252 و 1257 و 1267 ش) دستخوش تغییرات اساسی و متأثر از اروپا گردید.
اگر چه در دوران سه پادشاه آخر سلسلهٔ قاجار (مظفرالدینشاه، محمدعلیشاه و احمدشاه) تا انقراض این سلسله (13 ربیع الثانی 1344 ق / 9 آبان ماه 1304 ش)، ارگ سلطنتی از لحاظ معماری تغییرات خاصی به خود ندید، ولی تاریخ آن با وقایع سیاسی فوقالعاده مؤثری مانند انقلاب مشروطه و تبعات ناشی از آن توأم و عجین گردید که بخشی جداییناپذیر از حافظهٔ تاریخی ملت ایران را تشکیل میدهد.
ارگ سلطنتی در سالهای پساز انقراض سلسلهٔ قاجار و به روی کار آمدن سلسلهٔ پهلوی شاهد تاجگذاری رضاشاه پهلوی (4 اردیبهشت 1305ش / 25 آوریل 1926 م) و محمدرضاشاه پهلوی (4 آبان 1346ش / 26 اکتبر 1967 م) و همچنین برخی از تغییرات و تصرفات در بافت خود بودهاست. این مجموعه با درنظر گرفتن چنین پیشینهای یکی از منحصربهفردترین مجموعههای تاریخی ایران میباشد. ثبت ملی کاخ گلستان - به شمارهٔ 417 در 11 بهمن ماه 1334ش (1 فوریه 1956 م) - انجام شد و ثبت کاخ گلستان در فهرست میراث بشری از جانب یونسکو (یکشنبه 2 تیرماه 1392ش / 23 ژوئن 2013 م) نیز اشاره بر اهمیت تاریخ و فرهنگ و هنر این مجموعه است.
برای مشاهده مطالب مرتبط با تاریخ و فرهنگ اینجا کلیک کنید
