امروزه برای درمان و بهبود روابط از نظریه ها و روش های درمان مختلفی در مشاوره خانواده استفاده خواهد شد. نظریه های درمانی که برای هرگونه آسیب و مشکل مورد استفاده قرار می گیرند، تفاوت هایی باهم دارند. مشاور خانواده با توجه به نوع مشکل، شخصیت و آسیب هایی که مراجعه کننده داشته است، مشخص می کند که کدام نوع درمان و رویکرد برای از بین بردن مشکل مراجعه کننده مناسب است. یکی از رویکردهای درمانی که در شاخه مشاوره خانواده مورد استفاده قرار می گیرد، نظریه خانواده درمانی سیستمی است.
اما سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که نظریه خانواده درمانی سیستمی چیست و چه مزیت هایی دارد؟ مشاوران مرکز مشاوره خانواده آویژه به بررسی نظریه خانواده درمانی سیستمی پرداخته اند. آنها بعد از تحقیقات و مطالعات فراوان مقاله جامع و تخصصی زیر را که در مورد خانواده درمانی سیستمی است، نگارش کرده اند. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این نظریه لطفا مقاله زیر را مطالعه بفرمایید.
نظریه خانواده درمانی سیستمی چیست؟
خانواده درمانی سیستمی شکلی از روان درمانی است که بر چگونگی ارتباط بین روابط شخصی، الگوهای رفتاری و انتخاب های مهم در زندگی افراد و مسائلی که در زندگی با آنها روبه رو هستند، تمرکز می کند. مفهوم خانواده درمانی سیستمی از نظریه سیستم ها سرچشمه می گیرد. در نظریه سیستم ها بر چگونگی تاثیر بخش های یک سیستم بر یکدیگر برای حفظ ثبات و تعادل کل سیستم پرداخته می شود.
انواع خانواده درمانی سیستمی
نظریه سیستمی در مشاوره خانواده برای درمان فردی، خانوادگی و گروهی به کار گرفته می شود. مشاوره خانواده متناسب با نوع درمان، از تئوری های مناسب در نظریه سیستمی استفاده می کند، که شامل موارد زیر است.
روان درمانی فردی در نظریه سیستمی
روان درمانی روان پویا نمونه ای از درمان های سیستمی است. که در آن نظریه های زیگموند فروید را با نظریه سیستم ها ترکیب می کند. این نوع درمان برای حل انگیزه های ناخودآگاه و الگوهای رفتاری که بر زندگی، روابط و شرایط فرد تاثیر می گذارد، کار می کند.
خانواده درمانی در نظریه سیستمی
مشاوره خانواده در خانواده درمانی سیستمی، چگونگی تعامل خانواده را به عنوان یک واحد منسجم بررسی می کند. همچنین به الگوهایی در میان افراد که باعث تغییر در سیستم خانواده می شود یا مانع از رشد خانواده می شود، می پردازد.
گروه درمانی در نظریه سیستمی
نظریه سیستم ها ممکن است برای پویایی گروه و همچنین پویایی خانواده مورد استفاده قرار بگیرد. گروه های درمانی به چگونگی شکل گیری یک واحد اجتماعی منسجم و نحوه تعامل اعضای آن با یکدیگر برای برآوردن نیازهای فردی نگاه می کنند. هدف از گروه درمانی در نظریه سیستم ها این است که گروه بتواند به عنوان یک گروه موفق عمل کند. همچنین اعضای آن هر یک از نحوه کار خود و سایر هم تیمی های خود راضی باشند.
تکنیک های مورد استفاده در خانواده درمانی سیستمی
در زیر چند نمونه از تکنیک های به کار گرفته شده در طول درمان سیستمی را برای شما عزیزان بیان کرده ایم. تا بیشتر با این نوع نظریه و رویکردهای آن آشنا شوید.
پرسش دایره ای
مشاوره تلفنی خانواده از این نوع رویکرد درمانی در نظریه سیستم کمک می گیرد تا یک مشکل را از زوایای مختلف بررسی کند. این کار باعث می شود که مشاور راحت تر بتواند موضوع اصلی را شناسایی کرده و علت مشکلات را بفهمد.
مفهوم سازی
مفهوم سازی به مشاور کمک می کند تا علائم مراجعه کننده را در زمینه ای قرار دهد که زمان و مکان را در بر می گیرد. درمانگر در این رویکرد به این می پردازد که چگونه یک تجربه فردی بخشی از الگوهای بزرگتر درون فرد، خانواده، جامعه و یا فرهنگ است. پس در اصل به تاثیر محیط های مختلف مانند خانواده و یا جامعه بر روی تجربه هایی که فرد داشته است، می پردازد.
چهارچوب بندی مجدد
این تکنیک شامل شناسایی نحوه نگرش مراجعه کننده در رابطه با خود است. اگر فرد در رابطه با خودش دید خوبی نداشته باشد، مشاور کمک می کند تا یک دیدگاه مناسب را جایگزین آن کند. تا قدرت درک خود را گسترش داده و عمیق تر کند. این تکنیک اکثرا با پرسش های دایرهای همراه است، که به فرد کمک می کند تا الگوهای رفتاری خود را در زمنیه های اجتماعی شناسایی کند.
چه هنگامی می توان از نظریه سیستم برای درمان استفاده کرد؟
نظریه خانواده درمانی سیستم می تواند به افراد در هر سنی، حتی کودکان، کمک کند. این نوع از رویکردهای درمانی مخصوصا هنگامی که احساسات به دلیل ترس از خودخواه به نظر رسیدن یا آسیب رساندن به دیگران سرکوب می شود، بسیار کاربردی است.
نظریه سیستم ها بینش هایی را در مورد اینکه چگونه الگوهای ایجاد شده در فرد ممکن است در آینده او را تحت تاثیر قرار دهد و فرد را محدود کند، ارائه می دهد. مثلا مردی که هرگز یاد نگرفته چگونه خشم خود را مدیریت کند. ممکن است در آینده به نزدیکترین افراد زندگی خود به شیوه ای ناخواسته اما مخرب، آسیب برساند. خانواده درمانی سیستم می تواند به افراد کمک کند تا این مشکلات را برطرف کنند. همچنین در برخی موارد به درک منشاء آنها کمک کنند.
با نظریه خانواده درمانی سیستم می توان چه مشکلاتی را درمان کرد؟
در زیر چند نمونه از مسائل خاص وجود دارد که می توان از طریق نظریه سیستم آنها را درمان کرد:
اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر
نظریه سیستم می تواند به فرد کمک کند تا بفهمد چه عواملی در زندگی او باعث شده است که او به سمت مصرف مواد روی بیاورد. این نوع از درمان بر ارتباط بین اعتیاد به مواد مخدر و چگونگی تاثیر آن بر سایر جنبه های زندگی فرد تاکید می کند.
مدیریت و کنترل خشم
افرادی که نمی توانند خشم خود را کنترل و مدیریت کنند. هرگز روش های مناسب برای ابراز احساساتی مانند ناامیدی و عصبانیت را یاد نگرفته اند. نظریه سیستم به افراد کمک می کند تا بفهمند چگونه خشم خود را می توان به شیوه های درست کنترل کرد و خشم چه تاثیراتی بر روابط و ارتباطات بین فردی آنها می گذارد.
اختلالات خلقی
افراد مبتلا به افسردگی یا اختلال دوقطبی اغلب مشکلات طولانی مدتی دارند. برای برطرف کردن این مشکلات به زمان زیادی نیاز است. اما اغلب می توان با استفاده از درمان سیستم علائم فوری آنها را برطرف کرد. سپس به دنبال درمان عمیق تر و طولانی مدت تر بود.
مشکلات در رابطه
گاهی زوج ها یا خانواده ها برای یادگیری نحوه برقراری ارتباط موثرتر با یکدیگر به مشاوره خانواده مراجعه می کنند. درمان سیستم می تواند به آنها کمک کند تا مسائل و مشکلات را شناسایی کنند و برای درک متقابل یکدیگر تلاش کنند. نظریه سیستم به افراد کمک می کند تا روش های مناسبی را برای تعامل بهتر با یکدیگر پیدا کنند.
اختلال سلوک
اختلالات سلوک در دوران کودکی برای شخص به وجود می آید. که با رفتار پرخاشگرانه و مخرب مشخص می شود. خانواده درمانی سیستمی می تواند به فرد کمک کند تا مدیریت و کنترل تکانه خود را بهبود بخشد. همچنین مهارت های اجتماعی مناسب را یاد بگیرد و درک کند که چگونه پویایی خانواده می تواند بر اعمال و رفتار آنها تاثیر بگذارد.
اضطراب
رویکردهای سیستمی می تواند به افراد کمک کند تا منشاء ترس ها و نگرانی های خود را شناسایی کرده و راهبردهایی برای غلبه بر آنها پیدا کنند.
اختلالات خوردن
افرادی که مبتلا به اختلالات خوردن هستند، اغلب با خود مشکلات طولانی مدتی دارند. مثلا خود را بی ارزش می دانند و یا به خودشان اهمیت نمی دهند و ... . رویکردهای سیستمی می تواند به افراد کمک کند تا احساس بی کفایتی خود را کاهش داده و در مورد چگونه ورزش کردن و غذا خوردن خود تصمیم درست و مناسبی بگیرند.
اسکیزوفرنی
در برخی از موارد، حتی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز می توانند با کمک رویکردهای سیستمی، علائم خود را برطرف سازند.
مزایای خانواده درمانی سیستمی
خانواده درمانی سیستمی فواید زیادی دارد. این نوع از درمان فضای امنی را برای افراد فراهم می کند تا در مورد مسائل شخصی صحبت کنند که ممکن است اشتراک گذاشتن آنها با دیگران برایشان سخت باشد. برخی از مهم ترین مزیت های نظریه سیستمی عبارتند از:
درک بهتر خود
درک دیدگاه های مختلف
توانمند سازی
افزایش مهارت های ارتباطی
شناسایی باورها و رفتارهای آسیب زننده به زندگی
افزایش قدرت درک و همدلی
یادگیری همکاری با خانواده
مهارت تصمیم گیری صحیح و مناسب
و ...
سخن آخر
خانواده درمانی سیستمی می تواند یک رویکرد موثر برای مشاوره خانواده باشد. طبق تحقیقات مرکز مشاوره خانواده آویژه انجام شده، این نوع از درمان در رسیدگی به مسائل مربوط به روابط و کمک به افراد برای داشتن مهارت های ارتباطی مفید، بسیار موثر است. البته ممکن است برای درمان و رسیدگی به مشکلات همه افراد مناسب نباشد. هنگام مراجعه به مشاوره و یا روانشناس می توانید این نوع رویکرد را پیشنهاد بدهید و اگر مشاور آن را مناسب شما دانست، با استفاده از این رویکرد، مشکلات ودرگیری های ذهنی خود را حل کنید.
