"توافق اشکالی ندارد"؛ از تعمیق روابط ایران و آژانس تا مذاکرات جدید با آمریکا بر سر برجام 

به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز، حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل بین الملل در گفتگو با خبرنگار ما و در تشریح ماهیت جمله کلیدی "توافق اشکال ندارد" در سخنرانی مهم رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با دست اندرکاران صنعت هسته ای کشور گفت: به نظرم ایشان از "توافق" دو منظور دارند. یکی توافق با آژانس است. که ایشان تأکید بر ادامه همکاری با آژانس در چارچوب پادمان کردند. وقتی صحبت از همکاری با آژانس در روزهای اخیر مطرح شد، برخی در کشور از امتیاز دادن ایران به آژانس، نصب دوربین های جدید انتقاد کردند و جنجال به راه انداختند. من خوشحالم که رهبری از ادامه همکاری با آژانس صحبت کردند و این خدمت بزرگی به کشور است. واقعیت این است که آژانس بین المللی انرژی اتمی تنها نهاد بین المللی ناظر به فعالیت های هسته ای کشورهای دنیا است. این که آقای گروسی در مقام مدیر کل آژانس خارج از چارچوب مسائل فنی، و حقوقی خارج می شود و اظهار نظرهای سیاسی درباره برنامه هسته ای ایران می کند، این نقد به شخص آقای گروسی وارد است و به هیچ وجه به اعتبار و اهمیت آژانس در زمینه نظارت بر فعالیت های هسته ای کشورها لطمه ای وارد نمی کند.

بهشتی پور با اشاره به رسالت آژانس بین المللی انرژی اتمی در زمینه نظارت بر فعالیت های صلح آمیز هسته ای کشورها افزود: رهبری بر ادامه همکاری با آژانس تاکید کردند و یک شرط مهم برای این همکاری گذاشتند. همکاری با آژانس باید در چارچوب پادمان صورت بگیرد. پادمان همان ترتیبات اجرایی ان پی تی است. آژانس برای اجرای ان پی تی با هر کشوری که پیمان ان پی تی را پذیرفته است توافقاتی را به صورت جداگانه برای نظارت بر برنامه های هسته ای آن کشور امضاء می کند. که در بسیاری موارد، محتوای این توافقات هم تفاوتی ندارد. ایران در سال 1352 در زمان رژیم سابق، این سند را امضاء کرده است و بعد از انقلاب نیز، کشور به تعهدات خود پایبند مانده و امروز هم رهبری مجوز ادامه همکاری ها با آژانس در چارچوب پادمان هسته ای را دادند.

این استاد روابط بین الملل در ادامه گفت: به نظرم حرف رهبری مبنی بر این که "توافق اشکال ندارد" وجه دومی هم دارد و آن صدور مجوز برای ادامه مذاکرات با طرف غربی بر سر احیای برجام است. حالا دولت فعلی دوست ندارد اسم مذاکرات برجامی را روی این مذاکرات بگذارد و از مذاکرات برای رفع تحریم سخن می گوید، اشکالی ندارد ولی به هر صورت هدف رسیدن به یک توافق با طرف آمریکایی و غرب درباره برجام است. البته رهبری یک شرط هم برای این مذاکرات گذاشتند و آن حفظ زیرساخت های هسته ای کشور است. ما باید ببینیم منظور ایشان از زیرساخت های هسته ای چیست؟ این موضوع باید برای افکار عمومی تشریح شود.

این تحلیلگر مسائل برجام در تشریح مقصود رهبری از زیرساخت های هسته ای کشور گفت: منظور رهبری از حفظ زیرساخت های هسته ای کشور این است که مثلاً تعداد سانتریفیوژهایی که امروز در کشور وجود دارد، باید حفظ شود هرچند ممکن است طبق توافق با طرف غربی، این سانتریفیوژها خاموش شود یا غیرفعال باشد به هر صورت باید از این سانتریفیوژها حفاظت شود. ذخایر اورانیوم موجود در کشور باید حفظ شود. طبق گزارش آژانس در ایران حدود 104 کیلوگرم اورانیوم غنی شده 60 درصد وجود دارد، 400 کیلوگرم اورانیوم غنی شده 20 درصد و 3 هزار کیلوگرم اورانیوم 5 درصد وجود دارد. این ذخایر باید حفظ شود، یا به صورت کیک زرد یا به صورت تبادل یا هر شکل دیگری که ممکن است. علاوه بر این ها، زیرساخت هایی مثل سایت فردو، نطنز، یو سی اف اصفهان، کارخانه تولید آب سنگین اراک، راکتور هسته ای اراک اینها نیز باید به هر شکلی حفظ شود. البته ممکن است طبق توافق، محدودیت هایی را برای فعالیت این سایت ها لحاظ شود که بستگی به کم و کیف توافق طرفین دارد. اصل صحبت رهبری، تأکید بر حفظ تمام این زیرساخت ها است.

بهشتی پور در پاسخ به سؤال خبرنگار ما درباره واکنش غربی ها به سخنان مهم رهبری گفت: رهبری فرمودند که ما دنبال سلاح هسته ای نیستیم. این منطق بسیار مهمی است که بارها ایشان به این موضوع تأکید کردند و طرح دوباره این مسأله از سوی ایشان در این مقطع اهمیت حیاتی دارد. متأسفانه در داخل کشور هستند کسانی که درباره خروج از ان پی تی یا ساخت بمب اتم صحبت می کنند ولیکن رهبری به روشنی اعلام کردند که ما به دنبال بمب هسته ای به عنوان یک سلاح کشتار جمعی نیستیم. چون که اسلام هیچ مجوزی برای تولید سلاح کشتار دسته جمعی نداده است. البته بحث بازدارندگی سلاح هسته ای هم مطرح است که این یک بحث دانشگاهی است. برخی مخالف این ایده هستند و معتقدند سلاح هسته ای برای ایران بازدارندگی نمی آورد برخی هم مدافع این ایده اند. هستند کسانی هم که معتقدند که همین که در آستانه تولید سلاح هسته ای قرار بگیریم این خودش بازدارندگی به همراه دارد چرا که هر موقع اراده کنیم می توانیم این سلاح را بسازیم.

بهشتی پور تصریح کرد: فتوای رهبری می گوید که ساخت بمب اتم مجاز نیست. این برای غربی ها بسیار مهم است. البته رهبری در سخنانشان علاوه بر تأکید دوباره بر حرمت ساخت سلاح هسته ای از لحاظ فقهی مسأله ای را هم برای افکار عمومی در خصوص مناقشه هسته ای ایران و غرب توضیح دادند. گفتند که حتی دستگاه های اطلاعاتی خود غربی ها و آمریکایی ها یک بار در سال 2003، یک بار در سال 2007 و. یک بار هم همین اواخر تأکید کردند که ایران از سال 2003 به این سو هیچ تلاشی برای ساخت سلاح هسته ای نداشته است. خود غربی ها تأئید می کنند که حداقل از 2003 به این سو هیچ نوع فعالیت غیر صلح آمیز در کار نبوده است. ولی به تعبیر رهبری، علیرغم این گزارش های خودشان ، رسانه های غربی با طرح ادعاهایی در تلاش هستند تا بر ایران فشار بیاورند. تحلیل رهبری این است که آمریکایی ها و غربی ها در واقع مخالف برنامه هسته ای ایران نیستند ، بلکه مخالف تولید و گسترش علم در ایران هستند. ایشان بر این عقیده هستند که توسعه صنعت هسته ای در کشور به توسعه علوم و رشته های دانشگاهی کمک کرده است. برای تبیین این صحبت باید گفت دانش هسته ای یک دانش چند وجهی است یعنی شما برای پیشرفت در فناوری هسته ای در سایر علوم ضروری برای کشور مانند شیمی، شیمی فیزیک، الکترونیک، و دهها رشته دیگر نیز پیشرفت خواهید داشت. چنانچه درسه دهه گذشته ایران در تمام این عرصه های علمی رشد و در مواردی جهش قابل توجه ای داشته است. برای نمونه سانتریفیوژی که در دقیقه 60 هزار دور می چرخد باید با کامپیوتر هدایت شود و طبیعتاً این موضوع بر اساس پیشرفت علم در کشور علوم الکترونیکی و علوم مرتبط رایانه میسر است. رهبری معتقدند که سازمان انرژی اتمی این مسائل را باید برای افکار عمومی روشن کند بطوریکه مردم متوجه بشوند انرژی هسته ای تنها به تولید برق محدود نیست و چگونه به توسعه علم و اقتصاد کشور کمک می کند.

بهشتی پور در ادامه و در پاسخ به سؤالی درباره تأثیر انتخابات آمریکا بر روند گفتگوهای ایران و آمریکا بر سر احیای برجام گفت: این مسأله ای که درباره تأثیر منفی انتخابات آمریکا بر روند مذاکرات و ترس بایدن از شکست در انتخابات بعد از توافق با ایران به نظرم وجهی ندارد. افکار عمومی آمریکا اساساً توجهی به ایران و مسائل مختلف مرتبط با ایران ندارد. رأی دهندگان آمریکایی نگران نرخ تورم، رشد اقتصادی و اقتصاد ایالت های مختاف آمریکا هستند تا مسائل هسته ای ایران. البته سیاست خارجی دولت آمریکا آن زمانی برای رأی دهندگان مهم می شود که مثلاً یک جنگی رخ دهد و اقتصاد آمریکا و طبیعتاً زندگی آمریکایی ها با مشکل مواجه شود. انتخابات آمریکا از آبان ماه امسال شروع می شود و تا آبان ماه سال بعد ادامه دارد. 17 ماه تا انتخابات آمریکا زمان وجود دارد. از نوامبر 2023 تا نوامبر 2024. دست بایدن باز خواهد بود و اگر بخواهد می تواند با ایران به توافق برسد.

این تحلیلگر مسائل خارجی افزود: البته صهیونیست ها و لابی های صهیونیستی که در رسانه ها و بانک های آمریکایی نفوذ دارند، تلاش خواهند کرد تا فضاسازی کنند چون اسرائیل و صهیونیسم با هر نوع توافقی میان ایران و آمریکا مخالف است مگر این که پیشتر توافقی با اسرائیل صورت گرفته باشد. به نظرم آمریکایی ها بیشتر معطل گرفتن امتیازات بیشتر از ایران هستند یعنی تلاش می کنند تا با تعلل که در روند مذاکرات صورت می گیرد، ایران را راضی به برجام پلاس کنند. این که آیا در قبال امتیازاتی که می خواهند بگیرند چه امتیازاتی به ایران خواهند داد یا نه، بسیار مهم است . این که موضع ایران در قبال درخواست های آمریکا چیست؟ اینها همگی بستگی به آن مذاکرات مخفیانه ای هست که می گویند در جریان است. البته رسانه ها گمانه زنی هایی را درباره مذاکرات میان ایران و آمریکا می کنند و البته تکذیب هایی هم وجود دارد. ما نه به آن تأئیدها می توانیم اعتنا کنیم نه به این تکذیب ها. به نظرم آثار و نتایج این مذاکرات می تواند مبنای خوبی برای قضاوت درباره کم و کیف تحولات در مذاکرات ایران و آمریکا در آینده باشد. همچنانکه بطور قطع نمی دانم اساساً مذاکراتی در جریان است ، یا نه صرفاً یک نوع فضاسازی برای مدیریت هیجانات بازار در کشور است؟