آبکاری یا پوشش کاری به فرایندی می گویند که توسط ایجاد جریان الکتریکی انجام می شود. از این رو می توان به آن آبکاری الکتریکی یا الکترولیتی نیز گفت. روش های آبکاری طلا روش اسیدی، آلیاژی، سیانیدی و سولفیتی هستند. هرکدام از این روش ها مراحل و ویژگی های خاص خود را دارند. ممکن است که در بازار طلا فروش ها کلمه ی آبکاری را زیاد شنیده باشید.
زمانی که طلا را می خرید و ممکن است از رنگ آن خوشتان نیاید زرگر به شما پیشنهاد می دهد که توسط آبکاری، رنگ طلا را عوض کنید.این کار اصلا وقت گیر و هزینه بر نیست. آبکاری یا پوشش کاری به فرایندی می گویند که توسط ایجاد جریان الکتریکی انجام می شود. از این رو می توان به آن آبکاری الکتریکی یا الکترولیتی نیز گفت.در آبکاری الکتریکی در محلول آماده شده یون های مثبت و کاتیون آن فلزی که قرار است روکش بشود را می ریزد و آن را بر روی جسم مورد نظر اضافه می کنند.
این کار علاوه بر اینکه از جسم در برابر ساییدگی، خوردگی، زنگ زدن و اکسید شدن جلوگیری می کند، براقیت، درخشندگی و شفافیت خاصی را به زیور آلات و وسایل تزیینی می دهد.معمولا برای روکش کردن فلزات کم ارزش مانند مس، نیکل و برنج از فلزات با ارزش و براق تری مانند طلا، نقره و رودیوم استفاده می شود.
جالب است بدانید آبکاری طلا به تازگی در صنعت زرگری باب نشده است، بلکه دو هزار سال پیش این کار در بین جوامع وجود داشته است. زیرا طلا یکی از بادوام ترین و چشمگیرترین فلزات در کل دنیا محسوب می شود و از طرفداران زیادی نیز برخوردار است.در گذشته نیز طلا از چنین ارزشی برخوردار بود برای همین جواهرفروشان و زرگران ایرانی برای افزایش مقاومت و جلوه دار کردن طلا بار دیگر طلا را آب کاری می کردند.
آبکاری طلا استفاده از آب طلا یا روکش طلا برای فلزات مختلف می باشد. این کار بر اساس نوع کاربردی که از فلزات می شود به روش های مختلفی انجام می گیرد. طلای خام به دلیل آنکه از ویژگی های بسیار خاصی برخوردار است و اهمیت بسیار زیادی دارد، علاوه بر استفاده زینتی در صنایع نیز از آن استفاده می شود.می توان گفت که وجود طلا در صنایع مختلف مهم و ضروری می باشد. آبکاری طلا هم به همین صورت می باشد. یعنی در برخی از صنایع باید قطعات را با طلا آبکاری کرد. برای این کار از روش های مختلف استفاده می شود.
محصولاتی که با آب طلا روکش یا آبکاری طلا شده اند (مانند انگشتر طلا) درخشندگی خاصی دارند و بعضا هم کاملا شبیه طلای واقعی به نظر می رسند.روکش آب طلا، در واقع ترکیب طلا و یک فلز دیگر است که به صورت لایه ای با ضخامت استاندارد روی نقره یا فلزات دیگر کشیده می شود.در برخی موارد به جای آب طلا از روکش رودیوم استفاده می شود که زیبایی و جلای زیادی دارد. به این کار هم روکش آب طلا سفید گفته می شود. همچنین گفتنی است، طلای سفید همان طلای زرد است که یک لایه فلز سفید همچون نیکل، پالادیم یا پلاتین روی آن کشیده شده است. طلای سفید همیشه یک روکش رودیوم دارد تا علاوه بر حفظ سفیدی، براق و درخشان هم بماند.فایده آب طلا در این است که از اکسید شدن فلزی همچون نقره (که فلز پایه انواع زیورآلات روکش شده است) جلوگیری می کنند و درخشش آن را نیز افزایش می دهد.اگر قصد دارید طلا را هر روز و همه جا دست کنید، بهتر است طلای کامل بخرید. اما اگر هر چند وقت یکبار انگشتر را استفاده می کنید اگر روکش باشد هم مشکلی ایجاد نخواهد کرد.البته اگر به نیکل حساسیت دارید مطمئن شوید که فلز اصلی انگشتر از نیکل نباشد که مشکلی برای پوست شما ایجاد نشود.بد نیست بدانید در صنعت جواهر سازی، اغلب از روکش طلای ۲۴ عیار روی مصنوعات استفاده می شود تا درخشندگی رنگ آن حفظ شود. همچنین، حروف “GP” روی کد طلا نشان دهنده این است که آن قطعه از جنس طلا نیست و فقط روکش طلا دارد.
برخی مواقع برای کاهش قیمت زیورآلات، روی آهن روکش طلا می کشند و به عنوان طلا به مشتری عرضه می کنند. برای اینکه از طلا بودن محصولی که خریداری کرده اید مطمئن شوید، فقط کافیست خاصیت آهنربایی آن را امتحان کنید. طلا و نقره نباید به آهنربا بچسبند. اگر زیورآلاتی که خریده اید به آهنربا چسبید، سریعا آن را به فروشنده پس دهید.
دلیل استفاده از دیگر آلیاژها در طلای سفید چیست؟
آبکاری طلا تا چه مدتی دوام دارد؟
بدیهی است که پس از مدتی رنگ طلاهای ما از بین می روند و دیگر آن زرق و برق گذشته را ندارند همچنین وقتی رنگ قطعه طلایی را به کل عوض می کنیم، رفته رفته روکش آن کمرنگ تر می شود و زیبایی گذشته ی خود را از دست می دهد. با این وجود نمی توان مدت زمانی مشخص برای از بین رفتن آبکاری و رنگ طلا تعیین کرد چراکه در درجه ی اول این امر به میزان توجه و مراقبت شما از طلاجات و جواهرات بستگی دارد. مثلاً اگر از قطعه طلای خود دائماً استفاده می کنید توقع نداشته باشید که رنگ آن از بین نرود! چون برخورد مکرر مواد شوینده، مواد غذایی، مواد آرایشی به آن، کار را خراب می کند؛ همچنین عرق بدن نیز روی از بین رفتن سریع تر آبکاری تاثیر زیادی دارد البته در این میان کسانی که عرق بدنشان اسیدی تر و اصطلاحاً تندتر است چندان امیدی به ماندگاری رنگ طلای خود نداشته باشند! علاوه بر این به یاد داشته باشید مواد اسیدی، کلر استخر و دماسنج های جیوه ای همان کاری را با طلاهای شما می کنند که کارد با پنیر! خیلی از افراد به اشتباه فکر می کنند آبلیمو زیورآلاتشان را براق و جلا می دهد اما باید بگوییم آبلیمو به دلیل اسیدی بودن برعکس رنگ طلا را از بین می برد و آن را کدر و مات می کند.
همچنین اگر روی طلاجات روکش دار و آبکاری شده ی شما ضربه بخورد یا به جایی ساییده شود خیلی زودتر از آنچه که فکرش را کنید در معرض رنگ پریدگی قرار می گیرد. در گذشته همکاری داشتیم که در بخش حسابداری ما مشغول به کار بود او به تازگی ازدواج کرده بود و حلقه ی گران قیمتی دائماً به دست می کرد. هرازگاهی ما به او یادآور می شدیم که حلقه ای ساده تر بگیر تا آن خراب یا گم نشود اما کو گوش شنوا! فقط چند هفته کافی بود تا به حرف ما برسد چراکه یک روز گفت: دقیقا آن قسمت از حلقه ام که هنگام کار با صفحه کیبورد کامپیوتر برخورد می کرد رنگش رفته است! در نتیجه با اینکه کمتر از یک ماه بود که از خرید حلقه ازدواجش می گذشت، مجبور شد که حلقه خود را به آبکاری ببرد، شاید اگر کمی بیشتر به آن توجه می کرد دیرتر به این مرحله می رسید و عمر رنگ حلقه اش طولانی تر می شد. اما چرا روکش طلای سفید بیش از همه در معرض رنگ پریدگی است با ما همراه باشید تا این موضوع را هم بررسی کنیم.
با توجه به توضیحات بالا، به طور کلی؛ ماندگاری آبکاری مصنوعات طلا به سه عامل مهم بستگی دارد: ضخامت آبکاری طلا و جواهرات، گذشت زمان و میزان استفاده ی ما از طلا و جواهرات روکش طلا شده را می توان مهمترین عامل برای ماندگاری پوشش طلا روی مصنوعات طلا دانست!
