برای همه ی ما ممکن است اتفاق افتاده باشد که در هنگام نمازخواندن دچار شک و وسواس شویم که در این مواقع میتوان با ذکر دعاهایی که در زیر آمده این شکیات را برطرف کنیم.
برای رفع وسواس در نماز چه کنیم
حریز از امام صادق علیه السلام نقل کرده که از حضرتش پرسیدم ای پسر رسول خدا صل الله علیه و آله گاهی در سینه ام وسواس پیدا میشود چه بسا نمازهایم را قطع می کنم و گاهی قرائتم نیز مشوش می شود . حضرت فرمود چرا به تعویذ امیرالمومنین علیه السلام تمسک نمی کنی ؟ گفتم ای پسر رسول خدا آن را به من تعلیم کن.
حضرت فرمود :هر گاه چنان حسی برای تو پیدا شد دستت بر قلبت بگذار و بگو :
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ مَنَنْتَ عَلَیَ بِالْإِیمَانِ وَ أَوْدَعْتَنِی الْقُرْآنَ وَ رَزَقْتَنِی صِیَامَ شَهْرِ رَمَضَانَ فَامْنُنْ عَلَیَّ بِالرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ وَ الرَّأْفَةِ وَ الْغُفْرَانِ وَ تَمَامِ مَا أَوْلَیْتَنِی مِنَ النِّعَمِ وَ الْإِحْسَانِ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا دَائِمُ یَا رَحْمَانُ سُبْحَانَکَ وَ لَیْسَ لِی أَحَدٌ سِوَاکَ سُبْحَانَکَ أَعُوذُ بِکَ بَعْدَ هَذِهِ الْکَرَامَاتِ مِنَ الْهَوَانِ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُجْلِیَ عَنْ قَلْبِی الْأَحْزَانَ
به اذن پروردگار خوب خواهی شد سپس بر پیامبر اکرم صل الله علیه و آله صلوات بفرست .
(بحارالانوار ج 95 ص 137 )
شک دررکعتهای نماز (شکهای صحیح یعنی چاره پذیر)
تعداد شکهای صحیح
- شک دو و سه
- شک بین دو و چهار
- شک بین سه و چهار
- شک بین دو وسه و چهار
- شک بین چهار و پنج در حالت نشسته
- شک بین چهار و پنج در حالت ایستاده
- شک بین پنج و شش در حالت ایستاده.
اقسام شکهای صحیح
-شکی که در هر جای نماز باشد صحیح است و آن فقط شک بین سه و چهار است.
- شکهایی که فقط در حالت نشسته و بعد از تمام شدن سجده ی دوم صحیح است؛که شامل شک بین دو وسه، شک بین دو وچهار و شک بین سه و چهار.
- شکهایی که فقط در حالت ایستاده صحیح اند؛ که شامل شک بین سه و پنج، شک بین سه و چهار و پنج و شک بین پنج و شش میباشد.
نکاتی چند در رابطه با احکام شکهای صحیح
- در شکهای صحیح همیشه بنا را بر طرف زیادی گذاشته می شود مگر آنکه طرف زیادی نماز را باطل کند که در آن صورت بنا را بر طرف کمی باید گذاشت.مثلا در شک بین سه و چهار بنا را بر چهار(طرف زیادی ) می گذاریم. ولی در شک بین مثلا چهار و پنج بنا را بر(چهار) طرف کمتر باید بگذاریم زیرا اگر بنا را بر طرف بیشتر بگذاریم نماز باطل می شود. پس به طور کلی در شکهای صحیح هر جا که اگر بنا را بر بیشتر بگذا ریم نماز باطل میشود بنا را بر کمتر میگذاریم.
- پس از بنا گذاردن بر طرف زیادی، اگر طرف زیاد رکعت آخر نماز باشد در همان رکعت نماز را تمام می کند.مانند شک دو و چهار و یا مانند شک سه و چهار. و اگر طرف زیادی رکعت آخر نماز نباشد باید مقدار کم را بخواند تا تکمیل شود. مانند شک دو وسه که باید یک رکعت دیگر بخواند و نماز را سلام بدهد و سپس نماز احتیاط بخواند.
-پس از بنای بر زیادی و تمام کردن نماز باید بدون انجام کاری که منافی با نماز است مقدار کمبود احتمالی نماز را بوسیله خواندن نماز احتیاط جبران کرد. مثلا در شک بین سه و چهار که بنا را بر چهار میگذارد و نماز را لام میدهد چون ممکن است که در واقع سه رکعت شده و سلام داده باشد باید یک رکعت نماز احتیاط بخواند.
- در چهار شک (شک بین سه و پنج، شک بین سه و چهار و پنج، شک بین پنج و شش و شک بین چهار و پنج در حالت ایستاده) نماز گزار وظیفه دارد که بنشیند که اگر بنشیند یک رکعت به عقب بر میگردد و تبدیل میشود به (شک بین دو و چهار، شک بین دو و سه و چهار، شک بین چهار و پنج و شک بین سه و چهار) بنا بر این حکم چهار شک در حال ایستاده مانند سه شک در حال نشسته و یک شک سه و چهار در همه حال است.
- در چهار شک قبل پس از نشستن و عمل نمودن به دستور شک ، بعضی از فقها فرموده اند: پس از نماز و عمل به دستور شک باید برای قیام زیادی دو سجده سهو بنماید.
برای دفع وسوسه :
برای دفع وسوسه سوره ناس را در چهاردهم ماه ( ماه قمری ) بر ظرفی که از آن آب می خورد بنویسد و بشوید و بخورد و وضو بسازد از وسوسه در امان خواهد شد .
(حاشیه مجمع الدعوات ص 39 )
برای کسی که در نماز بسیار سهو می کند :
کسی که بسیار در نماز سهو می کند قبل از شروع به نماز انگشت اشاره دست راست را بر ران پای چپ بگذارد
و بگوید :
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ تَوَکَّلْتُ عَلَی اللَّهِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم
اجوبه الاستفتائات
س 516: کسی که در رکعت سوم نماز شک کند که قنوت را بجا آورده یا خیر، چه حکمی دارد، آیا نمازش را تمام کند و یا از هنگام شک آن را قطع نماید؟
ج: به شک مذکور اعتنا نمىشود و نماز صحيح است، و در اين مورد چيزى بر مکلّف واجب نيست.
س 517: آیا در نماز نافله به شک در غیر از رکعتهای آن مثل شک در این که یک سجده انجام داده یا دو سجده، اعتنا میشود؟
ج: شک در اقوال و افعال نماز نافله همان حکم شک در اقوال و افعال نماز فريضه را دارد، يعنى اگر از محل آن تجاوز نکرده است، به آن اعتنا مىشود و اگر از محل انجام آن تجاوز کرده است، به آن اعتنا نمىشود.
س 518: با توجه به این که کثیر الشک نباید به شک خود اعتنا کند، اگر برای او در نماز شکی پیش آمد، وظیفهاش چیست؟
ج: بايد بنا بر انجام کارى بگذارد که در آن شک کرده است، مگر آنکه انجام آن موجب بطلان نماز شود که در اين صورت بنا بر عدم انجام آن مىگذارد، بدون اين که در اين مورد فرقى بين رکعتها و افعال و اقوال نماز باشد.
س 519: اگر شخصی بعد از چند سال متوجه بطلان عبادت هایش شود و یا در آن شک کند، وظیفهاش چیست؟
ج: به شک بعد از عمل اعتنا نمىشود، و در صورت علم به بطلان، واجب است عبادتهاى قابل تدارک را قضاء نمايد.
س 520: اگر شخصی سهواً بعضی از اجزاء نماز را به جای بعضی دیگر انجام دهد و یا در هنگام نماز نگاهش به جایی بیفتد یا سهواً حرف بزند، آیا نماز او باطل است؟ وظیفه او چیست؟
ج: عمل سهوى در نماز موجب بطلان آن نمىشود، ليکن در بعضى از موارد باعث وجوب سجده سهو مىگردد، مگر آنکه رکنى از نماز را کم يا زياد کند که موجب بطلان نماز مىشود.
س 521: اگر فردی یک رکعت از نماز را فراموش کند و در رکعت آخر یادش بیاید، مثلاً فکر میکرد که رکعت اول نمازش رکعت دوم است، لذا رکعت سوم و چهارم را هم بجا آورد، و در رکعت آخر متوجه شد که در رکعت سوم است، وظیفه او چیست؟
ج: واجب است هر رکعتى را که بجا نياورده، قبل از سلام نماز بجا آورد و سپس سلام دهد و در اين صورت که تشهد واجب نماز را در محل خود انجام نداده، بايد بنا بر احتياط قضاى آن را انجام داده و دو سجده سهو براى آن بجا آورد.