به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از اقتصادنیوز، «مهدی زارع» استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله درباره اینکه گفته می شود، احتمال وقوع زلزله شدیدتر در تهران وجود دارد، گفت: اینکه گفته می شود، پس از زلزله اخیر در تهران وقوع یک زمین لرزه بزرگ حتی به بزرگی ۷ ریشتر در تهران محتمل خواهد بود، باید بگویم احتمال چنین زلزله ای کمتر از ۱۰ درصد است، چراکه الزاما زمین لرزه ای که اخیرا اتفاق افتاد، نشانی به همراه خود ندارد که در شهر تهران زمین لرزه ای به بزرگی ۷ رخ دهد.
وی ادامه داد: گسل مشاء ممکن است، روی گسل های دیگر تاثیر داشته باشد که بزرگترین و مهمترین آن گسل شمال تهران است، البته این تاثیر ممکن است، بالا نباشد، اما از آنجا که مسئله تهران در میان است، باید این موضوع با اهمیت بیشتری بررسی شود.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با بیان اینکه تلفیق اطلاعات بین المللی و اطلاعات داخلی نشان دهنده این بود که زمین لرزه اخیر به بزرگی ۴.۹ ریشتر بوده است، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه زمین لرزه به بزرگی ۴.۹ ریشتر بوده، میزان تاثیر و ایجاد تنش آن در گسل های اطراف بالا نیست. البته نباید تنش کمی را که ایجاد کردیم، نادیده بگیریم و باید روی تاثیرات گسل مشاء بر گسل های اطراف بررسی صورت گیرد کنیم و وضعیت آنها را مورد تحلیل قرار دهیم و محاسبه کنیم که میزان تنش گسل های اطراف مشاء و میزان اثرگذاری این گسل بر گسل های دیگر از جمله گسل شمال تهران چقدر بوده است.
زارع تصریح کرد: برای این بررسی نیازمند یک سامانه پایش و رصد دقیق هستیم که اطلاعات آن را به صورت آنلاین در اختیار ما بگذارد؛ ما این سامانه آنلاین و باکیفیت بالا را نداریم تا بتوانیم با یک دقت بالا در خصوص وضعیت تغییراتی که پس از هر زلزله ایجاد می شود، صحبت کنیم. اطلاعاتی که به دست ما می رسد، اطلاعات همین زلزله هایی است که اتفاق می افتد و از بزرگی حدود ۳ به بالا ثبت می شود. البته باید به این موضوع توجه کنیم که ما در اطراف تهران بهترین ایستگاه های لرزه نگاری را داشته و بهترین ثبت زلزله ها مربوط به ایستگاه های اطراف تهران است. در دیگر نقاط کشور این امکانات ثبتی که در تهران وجود دارد را هم نداریم.
وی گفت: با این امکانات محدود تنها می توانیم تا حدودی برآوردهایی از تاثیر زلزله ها بر هم داشته باشیم و پروژه های پژوهشی که با همین اطلاعات محدود می توانند تصویر عمومی و کلی از وضعیت لرزه خیزی گسل های اطراف تهران به ما بدهند.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تاکید کرد: منظور من از توسعه پایش و رصد زلزله ها این است که ما باید به سمت دقیق تر پایش برویم. در حال حاضر ایستگاه های لرزه نگاری که در اطراف تهران داریم، حدود ۳۰ ایستگاه است، در حالی که در استانبول حدود ۴۰۰ ایستگاه لرزه نگاری در اطراف این شهر قرار دارد. ما سامانه پیش هنگام سریع زلزله نداریم، در حالی که استانبول به این سامانه ها مجهز است. در استان تهران حدود ۵۰ ایستگاه شتاب نگاری داریم که اکثر این ایستگاه ها آفلاین است و به صورت برخط اطلاعات به ما نمی دهند و تعداد بسیار کمی از این دستگاه ها به ما اطلاعات آنلاین می دهند.
زارع با بیان اینکه کمتر از ۱۰ درصد این ایستگاه ها اطلاعات برخطر می دهند، در حالی که ما نیازمند این هستیم که تمامی اطلاعات این ایستگاه ها به صورت برخط در اختیار ما قرار بگیرد، خاطرنشان کرد: همچنین نیازمند این هستیم که فرمت داده های دریافت شده یکسان سازی و مدرن شود به طوری که در حال حاضر در استاندارد جهانی در اتحادیه اروپا این اتفاق افتاده و ما هنوز در این سطح حرکت نمی کنیم و در حقیقت ما هنوز از یک فرمت یکسان در داده ها استفاده نمی کنیم و همین موضوع به کارهای پژوهشی و تحقیقاتی لطمه می زند و نتایج بررسی های ما از طریق این داده ها ناقص می شود.
وی با اشاره به سیاست های وزارت علوم و معاونت علمی ریاست جمهوری در این حوزه تصریح کرد: در سال های اخیر از طرف وزارت علوم و معاونت علمی ریاست جمهوری سیاست مشخصی دنبال شده و در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها نیز همین سیاست دنبال شده است و به دانشگاه ها اعلام شده است که باید به دنبال درآمدزایی برای خود از طریق این پروژه ها باشند و بودجه تحقیقات را خودشان تامین کنند. این نوع سیاست و بها دادن صرف به فناوری آی تی و اپلیکیشن ها در معاونت علمی ریاست جمهوری و بنیاد علمی نخبگان عملا باعث شده است که کارهای علمی از جمله پیش بینی زلزله یا به حاشیه رانده شوند و یا تعطیل شوند.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تصریح کرد: در پژوهشگاه زلزله در دانشگاه تهران و مرکز تحقیقات وزارت راه مسکن و شهرسازی بخش هایی وجود داشت که در زمینه پیش بینی زلزله تحقیقاتی را انجام می دادند که در حال حاضر هیچ کدام عملا فعال نیستند، اگرچه ممکن است چارت تشکیلاتی داشته باشند، اما عملا فعالیتی وجود ندارد. محققانی هم که در سطح دکتری در حوزه پیش بینی زلزله در دانشگاه تحصیل کرده بودند و مقاله ها و پژوهش های بین المللی داشتند، امروز یا از کشور خارج شده اند و یا در دیگر رشته ها مشغول فعالیت هستند و در حوزه تخصصی خود فعالیتی ندارند.
زارع خاطرنشان کرد: علت مشخص چنین وضعیتی این است که نوع مدیریتی که امروزه به بخش علمی کشور نگاه می کند، محصول محور است و می گوید، این علم چقدر فایده مالی دارد و چه تعداد حاضر هستند، برای آن سرمایه گذاری کنند، طبیعتا مسئله پیش بینی زلزله مسئله ای نیست که نهاد خصوصی بر روی آن سرمایه گذاری کند، چراکه تحقیقات در این زمینه نیازمند زمان طولانی است تا مجموعه ای از کارها انجام شود و دستاوردهایی به دست آید و نمی توان این انتظار را داشت که در یک بازه یک ساله یا پنج ساله به نتیجه رسید.
وی تاکید کرد: هر گاه پروپوزالی با موضوعات زلزله تهران یا پیش بینی زلزله به بنیاد نخبگان، صندوق حمایت از پژوهشگران و معاونت علمی ارائه می شود یا با پاسخ اولویت ندارد برگردانده شده و یا در این بین مدیرانی بوده اند که این پژوهش ها سلیقه آنها نبوده و به نوعی از اولویت کارها خارج شده است. حاصل این اقدامات این شده است که ما در مرکز ژئوفیزیک تهران و پژوهشگاه زلزله سامانه پیش بینی زلزله نداریم، در حالی که وجود این مرکز مانند مرکز تحقیقات سرطان ضروری است.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تصریح کرد: متاسفانه رصد و پایش زلزله ها نیز به دلیل عدم بودجه محدود شده است و دستگاه هایی که خراب می شود به دلیل نبود بودجه از دور خارج می شود. در حقیقت دستگاه و شبکه وجود دارد، اما اطلاعات باکیفیت به ما نمی دهد. اگرچه تحت تاثیر تحریم هستیم، اما می توانیم در مدیریت کلان نوع دیگری به این مسائل نگاه کنیم.
وی با اشاره به اینکه زلزله اخیر تهران مانند سال ۹۶ دوباره حساسیت هایی را ایجاد کرده است، گفت: من فکر می کنم باید از این حساسیت و هوشیاری ایجاد شده استفاده کنیم و به خیلی از این کارهایی که روی زمین مانده و کسی به آن نمی پردازد، رسیدگی کنیم. ما می دانیم که کشور ما در تحریم است و مسائل اقتصادی مختلف و کرونا وجود دارد، اما خیلی از این تحقیقات می تواند توسط محققان، تعدادی کامیپوتر و تعدادی داده انجام شود. البته منظور من این نیست که در حال حاضر هیچ اقدامی نمی شود، اما معتقدم که می توانیم اقدامات بیشتر و بهتری را انجام دهیم.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله درباره اینکه آیا زمین لرزه اخیر تهران بر دماوند تاثیر داشته یا دماوند بر گسل های اطراف تاثیر دارد، گفت: دماوند فعال است و نیاز نیست، گسلی آن را فعال کند و نشان فعالیت آن هم بخار و دودی است که بیرون می آید و همچنین آبگرم هایی که در این منطقه وجود دارد، اما باید بدانیم که دماوند در فاز انفجاری و در مرحله خروج گدازه نیست.
زارع خاطرنشان کرد: ریشه دماوند در عمق تا منطقه وسیعی حدود ۳۰ الی ۴۰ کیلومتری تهران ادامه دارد و فعل و انفعالاتی که در دماوند اتفاق می افتد، طبیعتا بر گسل ها نیز اثر می گذارد، اما این زلزله از نوع زلزله های آتشفشانی نبوده است. البته باید بدانیم، تغییراتی که در دماوند اتفاق می افتد، چه بسا موجب تحریک گسل ها از جمله گسل مشاء می تواند باشد و ما این موضوع را در پژوهش های قبلی نیز نشان داده ایم، اما زلزله اخیر از نوع زلزله هایی نیست که آتشفشانی و مقدمه انفجار قله دماوند باشد.
