آیا بایدن و ترامپ برای ایران تفاوتی دارند؟
به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از روزنامه همدلی، برای پاسخ به این پرسش مهم که آیا ترامپ یا بایدن برای جمهوری اسلامی ایران تفاوتی دارند یا نه؟ ورای گمانه زنی های سیاسی و ژست های رجزخوانانه، می توان به یک نظریه علمی پرکاربرد رجوع کرد.
واقع گرایی نوکلاسیک یکی از نظریه های رایج امور بین الملل است که با تلفیق سطوح و مولفه های فردی رهبران سیاسی، نهادهای ملی و ساختار نظام بین الملل به پیش بینی و تبیین رفتار دولت ها در عرصه سیاست بین الملل می پردازد و عموما نتایج آن مورد پذیرش کارشناسان این حوزه قرار می گیرد.در تبیین مولفه های شخصی می توان گفت ترامپ و بایدن دو تفکر سنتی متفاوت حاکم بر آمریکا یعنی نومحافظه کاری آمریکایی و ویلسونیسم را نمایندگی می کنند. نومحافظه کاران بر پایه گرایش های مذهبی خود، اعتقاد به رسالت الهی آمریکا برای ترویج ارزش های آمریکایی در جهان بدون توجه به همراهی یا عدم همراهی متحدان خود دارند.
در نقطه مقابل بایدن به عنوان نماینده تفکر ویلسونیسم اعتقاد زیادی به چندجانبه گرایی، استفاده از نهادهای بین المللی و ترجیح شیوه های دیپلماتیک بر نظامی گری دارند، هرچند در نهایت نظامی گری را هم به عنوان یک راهکار برای نیل به هدف می پذیرند، اما همین قرائن شخصیتی نشان می دهد احتمالا بایدن به رغم پیگیری راهبردهای کلان سیاست خارجی آمریکا مثل تامین امنیت اسرائیل، تامین منافع انرژی در خاورمیانه و جلوگیری از اشاعه سلاح های هسته ای در این منطقه و سایر اصول کلان سیاست خارجی ایالات متحده، احتمالا از ابزار غیرخصمانه تری در مواجهه با ایران و سایر کشورها استفاده می کند، همچنان که اسلاف بایدن و ترامپ یعنی اوباما و بوش نیز تجربه مشابهی داشتند و اوباما با کنارگذاشتن سیاست تغییر رژیم و استفاده از راهکارهای دیپلماتیک در نهایت به توافق برجام با ایران دست یافت، لذا می توان امیدوار بود بایدن، آن چنان که پیش از انتخابات نیز بر آن تاکید می کرد، رویکرد مصالحه آمیزتری را نسبت به ایران اتخاذ خواهد کرد.
در تبیین مولفه های ملی نقش کنگره اعم از مجلس نمایندگان و سنا در رویکرد سیاست خارجی رئیس جمهوری آتی آمریکا موثر خواهد بود. در این مولفه به نظر می رسد با توجه به این که هم در مجلس نمایندگان و هم مجلس سنا کرسی ها تقریبا به صورت مساوی میان دموکرات ها توزیع شده، در صورت استقرار بایدن در کاخ سفید کنگره تقابل جدی با تصمیمات او نخواهد داشت و بایدن حتی با سهولت بیشتری نسبت به اوباما که با فشارهای مضاعف کنگره جمهوری خواه برای پیشبرد تصمیماتش همراه بود، برنامه های سیاست خارجی خود را پیش ببرد.در بررسی ساختار نظام بین الملل نیز می توان گفت با توجه به افزایش قدرت چین و تا حدودی روسیه و سایر قدرت های نوظهور و کاهش قدرت هژمونیک آمریکا در نظام جهانی، می توان انتظار داشت بایدن برخلاف ترامپ با همکاری بیشتر با متحدان اروپایی و حتی چین و روسیه به سمت چندجانبه گرایی و پایبندی به معاهدات بین المللی روی بیاورد و برجام به عنوان یک معاهده بین المللی یکی از این گزینه هاست، البته در این مسیر تیم بایدن ملاحظات خود را خواهد داشت و کار آسانی پیش روی ایران نیست.
در یک جمع بندی کلی می توان گفت بررسی مولفه های فردی، ملی و ساختار نظام بین الملل در مورد ترامپ و اوباما نشان می دهد گرچه راهبردهای کلان آمریکا در سیاست خارجی تغییر چندانی نخواهد داشت، اما می توان امیدوار بود بایدن ابزارها و تاکتیک های مصالحه آمیزتری را نسبت به ترامپ اتخاذ خواهد کرد و با نرمش در برخی منافع میانی آمریکا، شرایط بهتری را برای خروج ایران از شرایط فعلی مهیا خواهد کرد، موضوعی که اگر با تدبیر مسئولان کشور همراه باشد می توان به بهبود معیشت مردم و هموارتر شدن مسیر توسعه برای کشور به شرط استفاده از ظرفیت های داخلی و رفع مشکلات درونی کشور منجر شود.