بحث حضانت بچه چه زمانی پیش خواهد آمد؟
مسیر زندگی همواره با مشکلات و ناهمواری ها همراه خواهد بود و این مساله در زندگی مشترک زوجین نیز وجود دارد. همیشه خوشی و شیرینی همراه شما نخواهد بود. گاهی مشکلات و ناسازگاری در زندگی به وجود می آید که امکان ادامه زندگی مشترک را برای زوجین سخت و غیر ممکن خواهد کرد. حال کودک بهترین و شیرین ترین میوه و ثمره زندگی محسوب می شود که والدین همواره برای حفظ آسایش و آرامش فرزندان خود تلاش می کنند. وقتی زندگی مشترک با وجود فرزند به بن بست برسد و ادامه آن برای زوجین میسر نباشد گزینه ای جز جدایی و طلاق وجود ندارد که آثار مخربی برای کودک به همراه خواهد داشت. مهمترین مساله در چنین زمانی به مبحث حضانت کودک بر می گردد که چه کسی فرزند را نگهداری کند؟ قانون در این رابطه چه می گوید؟ به منظور یافتن پاسخ این سوالات در ادامه با ما همراه باشید.
آشنایی با معنای حضانت
اگر با واژه حضانت به طور دقیق آشنایی ندارید، بد نیست که بدانید این واژه در لغت به معنی حفظ، نگهداری و تربیت کودک می باشد و در اصطلاح برای حضانت معنای دقیق تری بیان شده که عبارتست از سرپرستی و ولایت بر تربیت و تعلیم کودک و برطرف کردن تمام نیازهای فرزند که باید به نحو احسن انجام شود. قانون مدنی کشور مطابق ماده ۱۱۶۸ صراحتا موضوع حضانت کودک را از وظایف والدین دانسته است که باید به کلیه امور فرزند خود از جمله نیاز های مادی، معنوی و … رسیدگی کنند. حال دادگاه مطابق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در رسیدگی به حق حضانت کودک برای والدین به مصلحت کودک توجه خواهد کرد و حق حضانت بچه به کسی واگذار می شود که به نفع و صلاح کودک باشد. طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی: «نگهداری از فرزندان هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است.» بر این اساس نمی توان حق نگهداری و تربیت فرزند را بدون دلیل موجه و حکم دادگاه از پدر و مادر سلب کرد. اما از طرفی پدر و مادر هم نمی توانند از نگهداری و ترتبیت فرزندشان خودداری کنند.
طبق ماده ۱۱۷۸ قانون مدنی:
«پدر و مادر مکلف هستند که در حدود توانایی خود به تربیت فرزند یا فرزندان خویش بر حسب مقتضی اقدام کنند و نباید نسبت به آن ها بی توجه باشند. سهل انگاری در نگهداری و تربیت فرزند موجب سقوط حق حضانت می شود.» زمانی که پدر و مادر با یکدیگر زندگی می کنند حضانت فرزند با هر دوی آن ها است. در صورتی که پدر و مادر جدا از یگدیگر زندگی کنند، مطابق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی: «برای حضانت چنین فرزندانی، مادر تا هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن این اولویت با پدر است، مگر آنکه مصلحت فرزند به گونه ای دیگر اقتضا کند. اما در این جا باید سه نکته مهم را برای شما مطرح کنم.»
- نکته اول: تبصره این قانون می گوید بعد از ۷ سالگی در صورت بروز اختلاف، حضانت فرزند با رعایت مصلحت وی به تشخیص دادگاه است.
- نکته دوم: اگر برای یکی از والدین مشکلی پیش آید، از قبیل عدم صلاحیت در نگهداری از فرزند و یا اینکه یکی از والدین به نحوه نگهداری فرزند توسط طرف دیگر اعتراض کند، باز هم امکان تغییر صاحب حضانت خواهد بود حتی در مدتی که اولویت با آن پدر یا مادر باشد.
- نکته سوم: با رسیدن فرزند به سن بلوغ (در پسر ۱۵ سال تمام قمری و در دختر ۹ سال تمام قمری) دادگاه خود را فارغ از رسیدگی در خصوص حضانت دانسته و این خود فرزندان هستند که انتخاب می کنند نزد کدام یک از والدین زندگی کنند. اما در هر صورت تامین مخارج زندگی با پدر خواهد بود.
سن کودک در قانون حضانت
قانون حضانت کودک را به پدر و مادر سپرده است و هر دوی آن ها باید در رشد کودکان نقش داشته باشند. در ابتدا باید والدین با یکدیگر بر سر نگهداری کودکان به توافق برسند، ولی اگر تفاهم بین آن ها برقرار نشود قانون بین آن ها حکمرانی میکند. در صورتی که پدر صالحیت اخلاقی نداشته باشد برای مثال به اعتیاد دچار باشد بعد از سن ۷ سالگی نیز حضانت کودکان به مادر داده میشود.
ولی پدر در تمامی مراحل باید هزینه های کودکان را تامین کند. باید توجه داشت در قانون قدیم فرزند تا ۲سالگی نزد مادر میماند، اما این قانون تغییر کرده و از سال ۱۳۸۲ این سن به ۷ سال تغییر یافت.
مراحل قانونی گرفتن حضانت فرزند
در صورتی که به دلیل عدم مراقبت و یا انحطاط اخلاقی پدر و مادری که فرزند تحت حضانت او است، صحت جسمی یا تربیت اخلاقی فرزند در معرض خطر باشد، دادگاه می تواند با تقاضای بستگان، قیم (سرپرست) و یا رئیس حوزه قضایی ترتیب شرایط بهتری را برای حضانت کودک اتخاذ نماید. در ادامه شرایط سلب حضانت فرزند از پدر و مادر را لیست می کنم:
- عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادر
- اعتیاد زیاد به الکل، مواد مخدر و قمار
- معروفیت و سرشناس بودن در فساد اخلاقی و فحشا
- ابتلا به بیماری روانی به تشخیص پزشکی قانونی
- تکرار ضرب و جرح خارج از عرف
- سوء استفاده از فرزند یا اجبار او به ورود به مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد، فحشاء، تکدی گری، قاچاق
- جنون مادر
- ازدواج مجدد مادر
- نکته اول: فاسد بودن مادر مانع ملاقات فرزند نخواهد شد، زیرا ملاقات فرزند حق فطری و طبیعی یک مادر است.
- نکته دوم: اگر پدر فوت کرده باشد، ازدواج مجدد مادر موجب ضایع شدن حق حضانت وی نخواهد شد.
حضانت فرزند قبل از طلاق با کیست؟
گفتیم که در دوران زندگی مشترک، زن و شوهر باید با همکاری یکدیگر به نگهداری و تربیت فرزندان بپردازند. امّا در صورتی که در دوران زندگی مشترک درباره نگهداری و تربیت فرزند بین پدر و مادر اختلافی به وجود آید، حضانت فرزند با چه کسی است با توجه به حکم ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی که ریاست خانواده را از خصایص مرد دانسته است، به نظر می رسد در موارد اختلاف، نظر مرد باید رعایت شود. البته در هر صورت در موضوع حضانت اصل، رعایت مصلحت فرزند است. بنابراین اگر رویه پدر در تربیت و نگهداری از فرزند به مصلحت وی نباشد، هریک از نزدیکان او از جمله مادر می تواند در این مورد به دادگاه مراجعه کند.
حضانت فرزند در طلاق توافقی
در طلاق توافقی همه چیز باید با توافق زوجین صورت بگیرد. در مورد حضانت فرزند نیز به همین ترتیب است. یعنی پدر و مادر باید در مورد حضانت فرزند با یکدیگر به توافق برسند. نکته ای که باید به آن دقت کنید این است که، در طلاق توافقی والدین حق دارند تنها در مورد حضانت فرزندی توافق کنند که در پسر کمتر از ۱۵ سال تمام سن داشته باشد و در دختر نیز کمتر از ۹ سال تمام سن داشته باشد، در غیر این صورت حق انتخاب با خود فرزند خواهد بود. پس از آنکه پدر و مادر در بحث حضانت فرزند با یکدیگر به توافق رسیدند باید تکلیف دو مورد را حتما مشخص کنند:
- ملاقات فرزند و شرایط آن
- نفقه فرزند و میزان آن
ضمانت اجرایی خودداری از اعمال حضانت
طبق ماده ۱۱۷۲: «هیچ یک از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت فرزند به عهده اوست، از نگهداری وی امتناع کند. در صورت امتناع یکی از والدین، حاکم باید به تقاضای قیم (سرپرست) یا یکی از نزدیکان و یا به تقاضای مدعی العموم (دادستان) فرزند را به هریک از والدین که حضانت به عهده اوست، الزام کند.»
ضمانت اجرایی عدم مواظبت از فرزند
طبق ماده ۱۱۷۳: «اگر کسی که نگهداری یا مواظبت از فرزند به اون سپرده شده است در انجام وظایف خود کوتاهی کند و زیانی به فرزند وارد شود، مسئول جبران زیان وارده خواهد بود.»به عنوان مثال ماده ۶۳۳ قانون مجازات اسلامی گفته است: «هرگاه کسی شخصاً یا به دستور دیگری فرزند یا شخصی را که قادر به محافظت از خود نمی باشد، در محلی که خالی از سکنه است رها نماید به حبس شش ماه تا دو سال و یا جزای نقدی سه تا دوازده میلیون ریال محکوم خواهد شد.» تمایل دارم همین جا به ۲ سؤال بسیار مهم پاسخ بدهم.
- در صورت فوت یکی از والدین، حضانت فرزند به عهده کیست؟طبق ماده ۱۱۷۱، در صورت فوت یکی از والدین حضانت فرزند با آن که زنده است خواهد بود حتی اگر متوفی پدر فرزند باشد و برای وی قیم (سرپرست) معین کرده باشد.
-
در صورتی که پدر فرزندی شهید شود، حضانت وی با چه کسی است؟در این صورت نیز حضانت فرزند با مادر است، مگر آنکه عدم صلاحیت مادر به حکم دادگاه ثابت شده باشد. به پایان یکی دیگر از مقالات آسا وکیل رسیدیم و بنده امیدوارم که برای شما مفید بوده باشد.
حضانت دائم فرزند دارای چه شرایطی است؟
مالک دادگاه برای سپردن فرزند به یکی از والدین داشتن تمکن مالی و تعهد تامین منافع فرزند است پس والدین در طلاق توافقی میتوانند در مورد برعهده گرفتن مسئولیت های فرزند خود به تفاهم برسند و حضانت دائمی فرزند را به یکی از والدین بسپارند. گاهی زن با بخشیدن مهریه خود حضانت دائم فرزند را بر عهده میگیرد و گاهی استطاعت مالی پدر موجب این حضانت میشود.
قابل ذکر است اگر پدر یا مادر حضانت دائمی را بر عهده گیرند، اما نتوانند به هر دلیلی حقوق فرزند خود را رعایت کنند، دیگر والد میتواند در مورد حقوق فرزندش به دادگاه شکایت کند و با ارائه مدارک قانونی حق حضانت را باطل کند.
سن حضانت در مورد دختران ۹سال و برای پسران ۱۵ سال است یعنی بعد از این سن کودک، خود میتواند تعین کند که میخواهد با پدر خود زندگی کند یا مادر، کودکان در این سن خارج از سن حضانت قرار میگیرند.
تفاوت درحضانت دائم فرزند پسر و دختر
یکی از مواردی که قانون برای سپردن فرزندان به پدر یا مادر در نظر میگیرد سن است. سن فرزند در حضانت دائم فرزند تاثیرگذار است. فرزند پسر و دختر تا سن ۷ سالگی نزد مادر خود میمانند پس از آن دختر تا سن ۹ سالگی و پسر تا ۱۵ سالگی با پدر خود زندگی خواهند کرد. بعد از این سن فرزند دختر و پسر از سن حضانت خارج شده و خود باید تصمیم بگیرند که تمایل به زندگی با پدرشان دارند یا مادر خود.
- حضانت فرزند پسر: حضانت پسر تا ۷ سالگی بر عهده مادر است و تا ۱۵ سالگی برعهده پدر. پس از ۱۵ سالگی کودک از سن حضانت خارج شده و انتخاب میکند که دوست دارد با کدام یک از والدین خود زندگی کند.
- حضانت فرزند دختر: حضانت دختر نیز تا ۷سالگی با مادر است و از ۷ تا ۹ سالگی با پدر. دختر در سن ۹ سالگی از سن حضانت خارج میشود و میتواند برای ادامه زندگی خود با پدر یا مادر تصمیم بگیرد.
شرایط حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر
تا چندی پیش در صورت ازدواج مجدد مادر، حضانت فرزند از او ساقط شده و فرزند به پدر سپرده میشد، اما در قانون جدید حمایت از خانواده اگر فرزند به مادر خود نیاز اساسی داشته باشد و مادر نیز دارای شایستگی سرپرستی بوده و از لحاظ روانی در سالمت باشد حتی در صورت ازدواج مجدد میتواند حضانت فرزند خود را حفظ کند. پس در صورت حفظ امنیت کودک حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر سلب نمیشود و مادر بعد از ازدواج نیز میتواند فرزند خود را تا سن مقرر شده نزد خود نگه دارد. حضانت فرزند تنها در صورتی از مادر سلب میشود که شرایط نگهداری تغییر کند. برای مثال اگر شوهر مادر با فرزند رفتار مناسبی نداشته باشد و باعث آزار و اذیت کودک شود حق حضانت از مادر سلب میشود. اما مواردی مانند فوت شوهر سابق این حضانت را سلب نمیکند.
چه مواردی باعث سلب حضانت فرزند میشود؟
اگر پدر در هنگام طلاق حضانت فرزند خود را به مادرش واگذار کند این حق تحت شرایطی ممکن است سلب شود. قانون تمامی مواردی که ممکن است به کودک آسیب برساند را بررسی کرده که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن مشکالت روانی مادر و جنون
- استفاده مادر از مواد مخدر و اعتیاد به آن
- آزار و اذیت کودک و داشتن رفتار نامناسب با آن
- مشکالت اخلاقی مادر
- سواستفاده از کودک
- تنبیه کردن کودک خارج از عرف
در قانون جدید قانون حضور کودک زیر ۱۵ سال را در جلسه رسیدگی ممنوع کرده است؛ بنابراین هر موردی که باعث آزار و اذیت کودک شده باشد و به تربیت او آسیب برساند باعث سلب حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر میشود. البته این حضانت تنها در صورتی سلب میشود که مدارک مستدل ارائه شود.
آیا مادر میتواند بابت حضانت فرزند خود دستمزدی دریافت کند؟
باتوجه به اینکه سرپرستی قانونی فرزند با پدر و مادرش است هیچ یک از والدین نمیتوانند بابت حضانت فرزند خود درخواست مالی داشته باشند، اما اگر به هر دلیلی دادگاه سرپرستی کودک را به شخص دیگری بسپارد آن فرد میتواند بابت نگهداری کودک درخواست دستمزد داشته باشد.
حضانت فرزندان بعد از فوت پدر یا مادر با چه کسی است؟
تربیت و نگهداری کودک پس از طلاق مسئله ای است که پدر و مادر باید در مورد آن به توافق برسند. اما در صورت فوت پدر و مادر حضانت کودک به جد پدری واگذار میشود. صالحیت پدربزرگ از هر فردی بیشتر است. در صورتی که پدربزرگ نیز در قید حیات نباشد حضانت فرزندان به وصی او داده میشود. البته پدر و جد پدری میتوانند برای خود وصی تعیین کنند که در صورت فوت وظیفه نگهداری و حضانت کودکان را برعهده گیرد. در صورتی که وصی تعیین نشود دادگاه حضانت را به قیمی می سپارد که خود دادگاه او را منصوب میکند و برای تعیین این قیم نزدیکان کودک بر دیگران تقدم دارند. حضانت کودک در صورت فوت پدر شرایط متفاوتی دارد که ادامه بررسی شده است. طبق ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی در صورت فوت یکی از والدین حضانت فرزند به والد دیگر که زنده است داده میشود. اگر پدر فوت کند و برای خود وصی تعیین کرده باشد که از حضانت فرزندان را برعهده گیرد و قیم آن ها شود باز هم در صورت زنده بودن مادر حضانت کودکان به مادر سپرده میشود. پس حضانت فرزند بعد از فوت پدر، یا جد پدری که والیت دارد یا قیمی که از جانب پدر تعیین شده حق حضانت ندارند بلکه حضانت به طور مشخص با مادر فرزندان است. با فوت پدر نگرانی مادر در مورد آینده فرزندان بیشتر میشود، زیرا علاوه بر پر کردن خال های عاطفی باید نیاز مالی آن ها را نیز برآورده کند.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی شده اند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
مجازات جرم نشر اکاذیب چیست؟
