آیا وصیت نامه شفاهی دارای اعتبار است؟

حکم شرعی اعتبار وصیت نامه شفاهی یا لفظی

آموزه های دین مبین اسلام مبین این مطلب است که وصیت کردن توسط متوفی مستحب موکد می باشد و اگر شخصی قبل از فوت خود وصیتی کرده که به موجب آن بعد از فوت وی مالی به شخصی تعلق گیرد ( وصیت تملیکی ) و یا انجام امر یا اموری به عهده دیگری قرار گیرد ( وصیت عهدی ) ، عمل کردن به چنین وصیتی واجب می باشد و تفاوتی میان کتبی بودن وصیت یا شفاهی بودن آن وجود ندارد و حکم وصیت نامه شفاهی یا لفظی آن است که توسط موصی له یا وصی به انجام برسد و در این خصوص اختلافی وجود ندارد ؛ لکن گاهی شخص متوفی به صورت شفاهی یا لفظی امری را وصیت می کند ولی ورثه متوفی به دلیل اینکه وصیت شفاهی را نشنیده اند یا به هر دلیلی مفاد آن را قبول ندارند ، از پذیرش اعتبار وصیت شفاهی یا لفظی توسط متوفی خودداری می کنند و از عمل نمودن به آن نیز خودداری می ورزند ؛ با این حال باید دانست که اگر متوفی به صورت شفاهی به امری وصیت کرده باشد ، وصیت شفاهی واجب شرعی محسوب شده و عمل نمودن به آن ضروری است ؛ چرا که آخرین خواست متوفی همان امر بوده است . لازم به ذکر است که شخص متوفی نمی تواند بیشتر از یک سوم از اموال خود را مورد وصیت قرار بدهد و وصیت مازاد بر ثلث نیازمند تنفیذ یا رضایت سایر ورثه خواهد بود .

اعتبار وصیت نامه شفاهی در دادگاه

در قسمت قبل حکم شرعی وصیت شفاهی یا لفظی را بررسی کردیم و همانگونه که اشاره شد وصیتنامه شفاهی یا لفظی در شرع معتبر بوده و قابل اجرا خواهد بود ؛ اما در این قسمت قصد داریم به بررسی اعتبار وصیت نامه شفاهی یا لفظی در صورت وجود اختلاف بین ورثه در دادگاه پرداخته و به این سوال پاسخ دهیم که آیا وصیت شفاهی در دادگاه قابل قبول بوده و مورد پذیرش قرار می گیرد ؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که بر اساس قانون امور حسبی ، وصیت نامه باید طبق احکام و قواعد قانونی نگارش شده و به صورت وصیت رسمی ، وصیت سری و وصیت خود نوشت تنظیم گردد و هر وصیتی که به ترتیب مذکور در این فصل واقع نشده باشد ، در مراجع رسمی معتبر نبوده و قابل پذیرش نیست . البته به موجب ماده 294 همین قانون ، اگر اشخاص ذی نفع در ارث متوفی ، وصیت شفاهی یا لفظی متوفی را قبول کرده باشند و به صحیح بودن آن اقرار کرده باشند ، وصیت شفاهی متوفی نیز صحیح و مورد قبول خواهد بود . به عنوان مثال ، اگر پدر خانواده به صورت شفاهی در حضور همه فرزندان وصیت کند که یک سوم از اموال وی بعد از فوت او به یکی از فرزندانش تعلق گیرد ، علیرغم اینکه وصیتی صحیح و معتبر است و به حکم اسلام قابل اجرا خواهد بود ؛ اگر سایر فرزندان از پذیرش وصیت شفاهی وی خودداری نماید ، شخصی که به نفع او وصیت شفاهی شده است نمی تواند با شهادت در دادگاه وصیت شفاهی را اثبات نماید ؛ مگر اینکه اشخاص مذکور خودشان وصیت شفاهی را قبول کنند و به آن اقرار کرده باشند که در این صورت وصیت شفاهی اعتبار پیدا کرده و قابل اجرا خواهد بود . اعتبار بخشیدن به وصیت نامه شفاهی متوفی که توسط ورثه به عمل می آید تحت عنوان تنفیذ وصیت شفاهی نیز شناخته شده است و ذی نفع می تواند به دادگاه مراجعه و دادخواست تنفیذ وصیت نامه شفاهی را ارائه دهد .

مثالی برای وصیت شفاهی

پدر یک خانواده در حضور تمامی ورثه خود، وصیت شفاهی می نماید که ثلث اموال (یک سوم) خود بعد از فوتش به یکی از ورثه داده یا صرف امور خیریه شود. با توجه به این که این وصیت صحیح بوده و اعتبار دارد و طبق شرع اسلام، قابلیت اجرا را دارد. اما اگر ورثه وی آن را قبول نکنند و نپذیرند، آن فرد که وصیت به نفع ایشان شده است (موصی له) حتی با معرفی شهود جهت شهادت دادن در دادگاه نمی تواند وصیت شفاهی را ثابت بنماید. مگر در صورتی که تمام ورثه وصیت شفاهی (لفظی) را بپذیرند و به قبول کردن آن اقرار نمایند در آن زمان است که وصیت نامه شفاهی اعتبار پیدا می کند. یا همانطور که توضیح داده شد براساس مواد 284 و 286 قانون امور حسبی افراد نظامی و درجه داران ارتش و سپاه و بسیج می توانند در زمان جنگ و درگیری مسلحانه و همچنین در زمان عملیات نظامی یا هنگامی که زندانی و یا محاصره شده اند و هیچگونه راهی برای نوشتن وصیت سری، رسمی و عادی (خودنوشت) نیست در حضور یک نفر افسر درجه دار و دو شاهد وصیت شفاهی خود را انجام دهند. در نتیجه طبق قانون امور حسبی وصیت شفاهی تنها در دو صورت که بیان شده اعتبار دارد.

دعوای تنفیذ وصیت نامه

طبق ماده ۲۹۱ قانون امور حسبی و رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور، وصیت نامه عادی در صورتی قابلیت تایید و تنفیذ از ناحیه محکمه را دارد که از ناحیه اشخاص ذی نفع به صحت آن اقرار شود، در غیر این صورت حتی اگر ادله اثباتی دیگری برای صحت وصیت نامه عادی وجود داشته باشد، محکمه حق تایید و تنفیذ وصیت نامه را نخواهد داشت. چنانچه بعضی از اشخاص ذی نفع، مفاد وصیت نامه را تایید و بعضی تایید نکنند، صرفا در حق کسانی که وصیت نامه را تایید کرده و به صحت آن اقرار دارند، قابل تنفیذ خواهد بود، غیر از موارد ذکر شده در هیچ موردی دعوای تایید و تنفیذ وصیت نامه قابلیت استماع ندارد.

بنابراین بر اساس قانون امور حسبی که تکمیل کننده قانون مدنی در بحث های پیرامون ارث و وصیت است ، اصولا وصیت باید به همان شیوه قانونی نگارش شود که در این قانون پیش بینی شده است و با توجه به مواد مختلف این قانون در می یابیم که وصیتنامه باید به صورت کتبی نوشته شود و به شیوه وصیت نامه رسمی ، وصیت نامه سری و یا وصیت نامه خود نوشت تنظیم گردد ؛ با این حال در مواردی ممکن است وصیت کردن توسط متوفی به شیوه لفظی و زبانی صورت گرفته باشد که به آن وصیت شفاهی و یا وصیت نامه شفاهی گفته می شود. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .

وصیت نامه شفاهی یا لفظی چیست؟