آخرین تیر‌های ترکش آمریکا در برابر ایران

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، روایت رویترز از گزارش جدید دبیر خانه سازمان ملل متحد و همچنین گزارش وال استریت ژورنال درباره ارائه پیش نویس قطعنامه عدم همکاری ایران با آژانس، نشان می دهد که واشنگتن در عزم خود برای تمدید تحریم تسلیحاتی تهران و همچنین برچیدن آخرین ستون برجام کاملاً جدی است.

رویترز روز پنجشنبه اعلام کرد که به نسخه ای از گزارش تازه آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، دست یافته است که در آن تاکید شده موشک هایی که سال گذشته در حمله به تأسیسات نفتی عربستان استفاده شدند، «منشاء ایرانی» داشتند.

آنتونیو گوترش به طور معمول هر شش ماه یک بار گزارشی درباره نحوه اجرای توافق هسته ای به شورای امنیت سازمان ملل ارائه می دهد. در همین حال، «مجید تخت روانچی» سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل در توئیتی به این گزارش واکنش نشان داده و نوشته است: «ایران ادعا های موجود در گزارش دبیرخانه سازمان ملل را رد می کند.»

مجید تخت روانچی با اشاره به اینکه «منشأ ایرانی» تسلیحات «یک مغالطه است»، نوشته است: «دبیرخانه فاقد ظرفیت، تخصص و دانش لازم برای انجام تحقیقات است.»

گزارش جدید آنتونیو گوترش هنوز منتشر نشده، ولی رویترز می نویسد: در این گزارش آمده که موشک های کروز یا بخشی از قطعات این موشک ها و پهپاد هایی که در حمله به تأسیسات نفتی آرامکو و فرودگاه «ابها» عربستان استفاده شدند، شبیه تولیدات یک شرکت تجاری ایرانی هستند یا اینکه نشان فارسی دارند.

در همین زمینه، وزارت امور خارجه ایران نیز روز جمعه در بیانیه ای خبر خبرگزاری رویترز درباره گزارش اخیر دبیرخانه سازمان ملل متحد را رد کرده است.

در این بیانیه آمده است: «متهم سازی دولت ها با فرایند های خودساخته و ضوابط خودسرانه بدعت خطرناکی است که مورد تأیید جامعه بین المللی نیست.»

این بیانیه اضافه کرده است که چنین گزارش هایی «شدیداً به اعتبار سازمان ملل متحد لطمه وارد خواهد ساخت.»

وزارت امور خارجه ایران از دبیرکل سازمان ملل خواسته است تا در راستای «سناریوی از پیش طراحی شده آمریکا برای جلوگیری از لغو محدودیت های تسلیحاتی ایران» حرکت نکند.

اشاره وزارت امور خارجه ایران به تلاش های دولت آمریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی تهران است که ۲۷ مهرماه سال جاری به پایان می رسند.

آمریکا برای جلوگیری از پایان یافتن این تحریم های تسلیحاتی ایران پیش نویس قطعنامه ای را تهیه کرده و در اختیار روسیه و کشور های غربی قرار داده است.

تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به عبارتی آخرین ستون باقی مانده در برجام را نیز فرو می پاشاند از همین رو اگر اروپایی ها قصد زنده نگه داشتن برجام را داشته باشند بعید است با توجه به مستندات قانونی با آمریکا همراه باشند.

برایان هوک، مسئول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا روز ۲۰ خرداد با اشاره به تلاش های آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران مدعی شده بود که ایران در خط مقدم تأمین مالی تروریسم در جهان است و لغو تحریم های تسلیحاتی فرصتی برای جمهوری اسلامی پدید خواهد آورد تا منطقه را بی ثبات کند.

با این حال، چین و روسیه با تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران مخالفند و در این زمینه به سازمان ملل نامه نوشته اند. این دو کشور می گویند، آمریکا از برجام خارج شده و نمی تواند مکانیسم ماشه را فعال کند.

اما مقام های آمریکایی نسبت به تمدید تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل متحد علیه ایران ابراز اطمینان می کنند و می گویند که واشنگتن برای رسیدن به این هدف برنامه ریزی کرده است. مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، هم پیشتر گفته بود که برجام جدا از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است و این قطعنامه همچنان آمریکا را «مشارکت کننده» در توافق هسته ای می داند.

این اقدام آمریکا می تواند به اعتبار سازمان ملل نیز لطمه جدی وارد آورد. «ریچارد نفیو» عضو تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا که در مذاکرات منجر به برجام نقش داشت، در این خصوص می گوید: [این اقدام واشنگتن]برای مخالفان برجام و کسانی که سازمان ملل را دوست ندارند، فرصتی طلایی است که با یک سنگ دو نشان بزنند. در بدترین حالت، برجام از بین می رود و سازمان ملل مهجور و خنثی می شود.

نفیو تاکید می کند که در صورت تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران یا فعال شدن مکانیسم ماشه، دیگر تا مدت ها هیچ قطعنامه تحریم در شورای امنیت سازمان ملل تصویب نخواهد شد، زیرا کشور های دیگر مثل چین و روسیه همکاری نخواهند کرد.

علاوه بر این موضوع «لورنس نورمن»، خبرنگار وال استریت ژورنال در وین در حساب کاربری خود در توئیتر از وجود آشفتگی کامل در آستانه نشست آتی شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی میان اعضای این شورا خبر داده است.

این خبرنگار همچنین گفت: متوجه شده ام که آمریکا می خواهد قطعنامه ای را برای «محکومیت عدم همکاری ایران با آژانس» در این نشست ارائه دهد.

خبرنگار وال استریت ژورنال در عین حال افزوده است که این اقدام احتمالی آمریکا از حمایت برخی از اعضای مهم شورای حکام مانند روسیه و چین برخوردار نخواهد بود، و درباره مواضع اروپایی ها نیز جزئیاتی هنوز مشخص نشده است.

قطعنامه ۲۲۳۱ چیست؟

قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پس از ۱۲ سال گفتگو در مورد فعالیت های هسته ای ایران با اعضای گروه ۱+۵ در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ توسط تیم مذاکره کننده از مسؤولان وزارت خارجه ایران موفق به توافق هسته ای با گروه ۱+۵ گردید. پس از آن این توافق در تاریخ ۲۹ تیر ماه ۱۳۹۴ در شورای امنیت به رأی گذاشته شد که با تصویب آن در آن شورا تبدیل به قطعنامهٔ ۲۲۳۱ گردید که همراه با تصویب آن هر شش قطعنامه قبلی که علیه ایران صادر شده و منجر به تحریم های وسیع در رابطه با موضوع هسته ای علیه این کشور شده بود را ملغی کرد.

مورد دیگر در این رابطه آنکه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد از ایران می خواهد («Call upon») از توسعه نوع خاصی از موشک ها اجتناب کند. «Call upon» هم یک قاعده از لحاظ قانونی الزام آور نیست.

لفظ Call upon در قطعنامه ۲۲۳۱ در حالی است که قطعنامه پیشین که لغو نیز شده یعنی قطعنامه ۱۹۲۹ در مورد برنامه موشکی ایران عنوان شده بود که «شورای امنیت سازمان ملل تصمیم می گیرد که ایران نباید فعالیت های مرتبط با موشک های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته ای داشته باشد، در قطعنامه ۲۲۳۱ این لحن تغییر کرده است. در این قطعنامه عنوان شده است که «شورای امنیت سازمان ملل از ایران می خواهد» که فعالیت مرتبط با موشک های بالستیک نداشته باشد.

طبق بند پنجم از پیوست «ب» قطعنامه ۲۲۳۱، پنج سال پس از «روز قبول توافق» موسوم به «adoption day» یا تا تاریخی که آژانس گزارشی در تأیید «نتیجه گیری گسترده تر» از برنامه هسته ای ایران ارائه دهد، تحریم ها علیه عرضه، فروش یا انتقال مستقیم یا غیرمستقیم هرگونه تانک جنگی، خودرو های رزمی زرهی، سامانه های توپخانه ای سنگین، هواپیما های رزمی، بالگرد های تهاجمی، ناو های جنگی، موشک ها یا سامانه های موشکی متعارف یا تجهیزات مرتبط، شامل قطعات یدکی به ایران یا برای استفاده در داخل ایران یا در جهت منافع ایران رفع می شود و ارائه آموزش فنی، منابع یا خدمات مالی، مشاوره، دیگر خدمات یا کمک های مرتبط با تأمین، فروش، انتقال، تولید، نگهداری یا استفاده از سلاح ها و تجهیزات مرتبط مشروح در این بند، به ایران بلامانع خواهد شد.

از سوی دیگر ماده ۶ پیوست ۵ برجام به تعریف «روز قبول توافق» یا «adoption day» پرداخته و آن را ۹۰ روز پس از تأیید برجام از سوی شورای امنیت سازمان ملل توسط قطعنامه ۲۲۳۱ می داند. با این حساب، آخرین مهلت اجرای تحریم های تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی ایران طبق قطعنامه ۲۲۳۱، ۲۷ مهرماه ۱۳۹۹ (۱۸ اکتبر ۲۰۲۰) خواهد بود

عاملی برای فریب جامعه جهانی و سو استفاده از سازمان ملل

یکسال بعد از حمله به تأسیسات نفتی عربستان و با وجود آنکه انصارالله یمن به صراحت مسئولیت آن حملات را برعهده گرفته آنتونیو گوترش در گزارشی مدعی شده که موشک های مورد استفاده در این حملات منشأ ایرانی داشته اند.

بدون شک همزمانی این گزارش و تلاش های آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نمی تواند تصادفی باشد به عبارت دیگر به نظر می رسد که گوترش به نوعی تبدیل به آلت دست آمریکا شده و در این راه قطعاً دلار های سعودی نیز نقش ویژه ای را ایفا کرده اند.

لازم به ذکر است که یمنی ها از سال های گذشته به تولید موشک های بالدار و نیز هواپیما های بدون سرنشین پرداخته اند در همین رابطه در سال گذشته پایگاه خبری المسیره گزارشی از ابتدای کار تولید موشک و پهپاد در یمن و پیشرفت های سریع آن منتشر کرد که در آن آمده بود: این موشک ها سلاح های پیشرفته ای هستند که سبب برتری نظامی یا بازدارندگی در حالت دفاع می شوند و در درگیری های سخت بسیار قدرتمند هستند. در اینجا نگاهی به فناوری موشک های بالدار و هواپیما های بدون سرنشینی که یمن به جمع معدود سازندگان این سلاح ها پیوسته است، می اندازیم. واحد صنایع نظامی یمن، در ژوئیه ۲۰۱۹ از یک موشک بالدار با نام قدس در نمایش موشک های بالستیک و پهپاد ها رونمایی کرد. موشک های بالدار کروز، دسته ای از سلاح های خودکششی هوایی هستند. این موشک ها دارای رهگیر اتوماتیک بوده و هدف گیری آن ها بسیار دقیق است و حتی می توانند اشیایی به حجم یک اتومبیل را هدف بگیرند.

قابل توجه است که مجله آمریکایی جینز اعلام کرد که موشک قدس که یمنی ها به نمایش گذاشتند ساخت خود یمن است. این مجله همچنین اشاره کرد که این موشک از نوع موشک «یا علی» ایرانی است و موتوری شبیه آن دارد، اما به این معنا نیست که یک نسخه از آن باشد.

سرتیپ عبدالله جفری سخنگوی سابق نیروی هوایی یمن هم اظهار داشت موشک های بالدار کروز که یمنی ها شروع به ساخت آن کرده اند، سلاح های استراتژیک مهمی برای هدف های موشکی در همه انواع آن هستند که می توانند به عمق زمین های دشمن عربستانی و اماراتی برسند و خسارت های سنگینی به آن ها وارد کنند.

وی همچنین اضافه کرد: این موشک ها به راحتی قابل پرتاب و استقرار هستند، سرعت آن ها به ۹۷۰ کیلومتر در ساعت می رسد و دقت هدف گیری آن ها سه متر است.
علاوه بر این نوع موشک ها، یمنی ها در حال ساخت موشک های برکان ۱ و ۲ و همچنین موشک های قاهر ۱ و ام ۲ هستند.

حمله از سه جناح

این موارد نشان می دهد که آمریکا از یک سو بدنبال قانع کردن اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با استناد به مواردی همچون حمله به تأسیسات عربستان است و از سوی دیگر به صورت همزمان تلاش دارد تا ایران را متهم به نقض همکاری ها با آژانس نماید و در کنار این موارد بدنبال فعال کردن مکانیسم ماشه است.

در مکانیسم ماشه برجام، شورای امنیت در مورد قطعنامه ادامه لغو تحریم های ایران رأی گیری می کند. فقط کافی است یکی از سه کشور آمریکا، فرانسه یا انگلیس این قطعنامه را وتو و طی ۳۰ روز به تصویب نرسد، آنگاه به شکل خودکار، تمامی تحریم ها علیه ایران به کار می افتد.

این روند ذیل بند ۳۶ و ۳۷ برجام اینگونه تعریف شده که هر یک از طرف های برجام می توانند در صورتی که طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرد، موضوع را در کمیته حل اختلاف مطرح کنند.

این کمیته ۱۵ روز فرصت حل اختلاف را دارد و اگر به نتیجه نرسد با ورود وزیران امور خارجه ۱۵ روز دیگر زمان وجود خواهد داشت. البته در اینجا امکان افزایش زمان رسیدگی نیز پیش بینی شده است.

به طور همزمان امکان طرح شکایت در شورای مشاوران وجود دارد و آن ها باید تا ۱۵ روز بعد نظر غیر الزام آور خود را ارائه کنند. چنانچه اختلافات در ۳۰ روز حل نشود؛ گام سوم، فرصت پنج روزه برای کمیته مشترک است که با کمک شورای مشاوران راه حلی بیابد.

اما اگر همچنان اختلافات پابرجا باشد، طرفین می توانند تعهدات خود را به طور کامل یا گام به گام متوقف کنند و موضوع را با ۱۵ عضو شورای امنیت در میان بگذارند. در مرحله پنجم، پس از ارجاع موضوع به شورای امنیت، اعضای آن ۳۰ روز فرصت رأی گیری دارند. تا بدون رأی وتوی اعضای دائم این شورا- آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین- قطعنامه به تصویب برسد.

پس از این پنج مرحله، اگر شورای امنیت در مدت یک ماه قطعنامه ای صادر نکند، مکانیسم ماشه به کار می افتد و تحریم ها به طور خودکار بازمی گردند.

سازش یا تقابل

هدف آمریکا از وارد کردن این فشار فزاینده بر جمهوری اسلامی بدون شک به زانو درآوردن ایران و تحمیل نمودن توافقی بر اساس منافع صد درصدی واشنگتن بر تهران است. آمریکا برای رسیدن به هدف خود نیازمند همکاری سایر کشور های جهان از جمله اعضای شورای امنیت سازمان ملل و همچنین طرف های امضا کننده برجام است.

اینکه این کشور ها تا چه حد در برابر زیاده خواهی آمریکا می ایستند امری است که گذشت زمان آن را مشخص می کند، اما تجربیات گذشته نشان می دهد که ایران چندان نمی تواند به این کشور ها چشم امید داشته باشد، چون اغلب آن ها با توافقات سیاسی و یا عقد قرارداد های تجاری و نظامی جدید با آمریکا همراه می شوند.

اینکه ایران در این مرحله چه رویکردی را در دستور کار قرار می دهد می تواند راهگشا باشد. توجه به عملکرد کشور های امضا کننده برجام و همچنین اعضای شورای امنیت در برابر جمهوری اسلامی می تواند مسیر را تا حدود زیادی به تهران نشان دهد. نباید فراموش کرد که آمریکا در این راه تنها نیست و در این مسیر کشور هایی همچون عربستان و سایر اعراب حاشیه خلیج فارس و همچنین رژیم صهیونیستی را نیز در کنار خود دارد.

استفاده از تمام ظرفیت های موجود در داخل و بالا بردن هزینه های همراهی با آمریکا برای کشور های امضا کننده برجام تنها یکی از مواردی است که می تواند در این مقطع حساس به کمک ایران بیاید.