علائم و دلایل استرس و اضطراب در کودکان نوپا

کودکان در تمام سنین استرس و اضطراب را تجربه می کنند، اما بسته به سن، شخصیت و حتی مکانیسم های مقابله ای فردی، واکنش های متفاوتی از خود نشان می دهند. تشخیص علائم استرس یا اضطراب برای والدین به ویژه آن هایی که کودک نوپا دارند، دشوار است. نحوه رفتار با این کودکان نیز مشکل خواهد بود.حتی تغییرات کوچک و به ظاهر بی اهمیت می تواند آرامش کودک نوپا را برهم زند. از آن جا که کودکان خردسال معمولا قادر به ابراز احساسات خود نیستند، ممکن است آن را از طریق تغییرات رفتاری بیان کنند.

شایع ترین علائم نشان دهنده استرس در کودکان نوپا

موارد زیر را که شایع ترین علائم نشان دهنده استرس در کودکان است، در برخورد با احساسات آشفته فرزند خود، ارزیابی کنید:

اضطراب جدایی از والدین

وابستگی شدید یا دلبستگی برای کودکان نوپا، غریزی و بخشی طبیعی از روند رشد آن ها است. این وضعیت ممکن است به ویژه در زمان تغییرات اساسی در خانواده شایع باشد یا در هنگام گذر کودک از یک مرحله مهم مانند گرفتن از شیشه شیر رخ دهد. زمانی که همه چیز در اطراف کودک در حال تغییر است، او ممکن است به دنبال جایگزینی برای وابستگی خود باشد. کودک احتمالا ترجیح می دهد به مادرش بچسبد. در این وضعیت سعی کنید وسیله ای جذاب و دوست داشتنی پیدا کنید تا برای کوچولوی شما اطمینان خاطر ایجاد کند و او بتواند آن را با خود همه جا ببرد.

در صورت امکان، سعی کنید مرحله تغییر یا گذار را برای کودک آسان کنید، برای نمونه اگر قرار است فرزندتان را به مهد کودک جدید بفرستید، روز اول تنها 1 ساعت و روز بعد 2 ساعت او را آن جا بگذارید، تا در نهایت روز سوم به طور قابل توجه به محیط جدید عادت کند. هر چند کوچولوی شما ممکن است به بچه های مهد کودک بسیار وابسته شود.

کودکانی که در خواب مشکل دارند دچار استرس میشوند

بچه های کوچکی که نمی توانند برای شما توضیح دهند که احساس ناراحتی و نگرانی می کنند ممکن است رفتارهایی از خود نشان دهند که به شما یادآوری می کند که چیزی اشتباه است. از جمله این تغییرات ممکن است مشکلات خواب باشد. کودکان استرس دار ممکن است دچار ترس شبانه شوند یا راه رفتن در خواب را شروع کنند. در یکی از این قسمت ها نباید کودک را بیدار کنید. در عوض مطمئن شوید که او سالم است. نیازی نیست که کودک را به رختخواب خود بیاورید یا در کنار او بخوابید (این می تواند عادات بد دیگری را شروع کند). با این حال می توانید با او بنشینید و به آرامی سعی کنید او را آرام کنید تا دوباره آرام شود.

کودکی که مشکلات رفتاری دارد دچار استرس میشود

از کودک خود به دلیل رفتارهای کودکانه انتقاد نکنید. این ممکن است فقط احساس استرس را افزایش دهد. در عوض او را مشتاق انجام کارهای بزرگ کنید.

علائم دیگر وجود استرس در کودکان نوپا

هر کودک منحصربه فرد است و علائم خاص خود را نشان می دهد؛پس این نشانه ها ممکن است در کودکان مختلف متفاوت باشند.والدین برای شناخت این نشانه ها باید رفتار های شک برانگیز کودک را جدّی بگیرند.با دقت به رفتار و آواهای کودک خود ، می توانید متوجه تغییرات رفتاری وی شوید.برخی تغییرات رفتاری که علائم وجود استرس هستند عبارتند از :

• ناراحتی های فیزیکی نظیر سردرد و شکم درد
• تغییر در تحریکات روده
• بروز تغییر در رفتارهایی مثل حساسیت، کناره گیری یا خشم
• عادت هایی نظیر مکیدن انگشت یا جویدن و کندن موها
• تغییر در عادت ها غذایی و افزایش گریه و بی تابی
• تغییر در الگوی خواب و ترس و کابوس در حین خواب

البته بروز این علائم نشانه ای حتمی برای وجود استرس در کودک تان نیست و می توانند دلایل دیگری داشته باشند.اگر این رفتارها ادامه پیدا کنند ، می تواند نشان دهنده مشکلات حادتر باشند.مراجعه به پزشک متخصص در چنین مواقعی ضروری است.

دلایل استرس کودکان نوپا

بسیاری از شما والدین دیر یا زود با این اتفاق روبه رو خواهید شد که اگر فقط یک دقیقه از اتاق بیرون بروید، ممکن است کودک نوپایتان زارزار گریه کند، خود را از کنار غریبه ها عقب بکشد یا با شنیدن صداهای بلند به شدت وحشت زده شود. اگرچه شاید این واکنش ها برای شما ناراحت کننده باشد، اما همه ٔ آنها نشانه ای از این است که رشد فرزندتان نرمال و طبیعی است، چون مقداری اضطراب و احساس ترس، بخشی طبیعی از رشد شناختی و عاطفی یک کودک نوپاست. اما دیگر دلایل اضطراب یک کودک نوپا چه می تواند باشد:

جدایی باعث ترس کودک می شود

کودکان نوپا با به تدریج متوجه می شوند که والدین یا پرستار مراقب آن هاست.درنتیجه با دوری والدین از آنها شروع به بی تابی می کنند.این جدایی حتی برای چندثانیه هم می تواند باعث بروز استرس شود.بدین ترتیب هنگام جدایی از والدین یا پرستار ، کودک بدرفتاری نشان می دهد.

تغییرات در شرایط خانواده

تغییرات بزرگی نظیر مرگ،تغییر شغل والدین،نقل مکان می توانند موجب بروز استرس شوند.حتی تغییرات مثبت مانند به دنیا آمدن یک عضو جدید هم می تواند کودک شما را بترساند؛خو گرفتن با وضعیت جدید برای کودک شما استرس زا خواهد بود.درنتیجه هر اتفاقی که برنامه همیشگی را تغییر دهد می تواند استرس زا باشد.

شناخت و رشد فرایند فکری

وقتی فرایندهای فکری کودک پیچیده تر می شود، او این توانایی را هم پیدا می کند که تعداد زیادی داستان ترسناک برای خودش سر هم کند که شامل اشیای روزمره، مثلاً جاروبرقی بد یا موجودات و تهدیدهای خیالی مثل هیولای زیر تخت هستند. علاوه بر این، وقتی کودکتان با محیط اطراف خود سازگاری و مطابقت بیشتری پیدا می کند، نسبت به استرس هایی که چند ماه پیش اصلاً از آن آگاه نبوده است نیز واکنش نشان می دهد.

لزوم آمادگی کودک برای یادگیری

آموزش و یادگیری می تواند نقطه عطفی در زندگی کودک باشد.اگر والدین کودک را تحت فشار قرار داده و به اجبار اور را به مدرسه بفرستند،باعث ایجاد استرس خواهند شد.او با این رفتار به شما نشان می دهد که در حال حاضر برای یادگیری آماده نیست.هرچقدر شما پافشاری کنید استرس او افزایش می یابد.بنابراین پیش از به مدرسه فرستادن ، فرزند خود را آماده کنید.به جای ناراحتی با متخصص مشورت کرده و یا از کتاب ها و منابع آنلاین کمک بگیرید.

ترس از دنیای بزرگ ما

آنجا، آن بیرون دنیای بزرگ و ترسناکی است و هر قدمی که کودک نوپایتان به سمت استقلالش برمی دارد، می تواند با همان نسبت با ترس همراه باشد. فرزندتان در حینی که دنیای اطراف خود را می کاود، متوجه می شود که خیلی از مسائل می توانند اشتباه یا دور از انتظار و خواستهٔ او پیش بروند. مثلاً گربه چنگ می زند، همبازی اش اسباب بازی ها را از او می گیرد و والدینشان بعضی اوقات تا ساعت ها ناپدید می شوند!

اتفاقات واقعی

کودک نوپای شما ممکن است دچار ترس از چیز خاصی مانند حشرات یا حتی آب شود. اگر کودک سابقاً بی باک شما ناگهان از سگ همسایه وحشت زده می شود، ممکن است این ترس از یک اتفاق واقعی ناشی شده باشد، یعنی کودک ممکن است وقتی حواستان نبوده است، خیلی اتفاقی توسط همان سگ یا سگ دیگری به زمین انداخته شده باشد و این تصویر ممکن است هفته ها در «مغزِ هر روز پیچیده تر او» باقی بماند.

ترکیب خیال و واقعیت

کودکان نوپا همچنین مشکل زیادی در تمایز و تشخیص دادن خیال از واقعیت دارند. بنابراین، ممکن است برخی ترس ها از تخیل خودش بیرون آمده باشند یا با شنیدن داستانی مثل شنگول و منگول و حبهٔ انگور و گرگ بدجنس ایجاد شده باشند.

به خاطر داشته باشید که کودکان نوپا چیزهای زیادی را برای اولین بار تجربه می کنند و جهان، برایشان جایی به قدر کافی بزرگ و پیچیده است. بنابراین، طبیعی است که کمی یا حتی خیلی دلهره داشته بانشد و تقریباً حتمی است که وقتی بزرگ تر شوند اضطرابشان رفع می شود، با دنیای اطراف خود راحتی بیشتری پیدا می کنند و کم کم کنترل بیشتری روی احساساتشان پیدا خواهند کرد.

نحوه رفتار با کودک پرخاشگر و عصبی