علل از کار افتادن کلیه و پیوند کلیه
پیوند کلیه چیست؟
پیوند کلیه یا پیوند رنال عبارت است از کارگذاری کلیهٔ انسان از شخصی به شخص دیگر. یک پیوند موفق می تواند عمر فرد دریافت کننده را طولانی کند و کیفیت زندگی را بسیار بهبود ببخشد. بیمار از محدودیت های دیالیز و از تظاهرات برگشت پذیر اورمی خلاص می شود. نزدیک به ۹۰٪ از تمام بیماران در حالی پیوند کلیه را دریافت می کنند که کلیه های خودشان نیز سر جایشان قرار دارند.
علل شایع از کارافتادن کلیه ها عبارتند از:
- دیابت کنترل نشده
- فشار خون بالا
و لذا توصیه می شود افرادی که مبتلا به دیابت و فشارخون هستند جهت جلوگیری از ابتلا به نارسائی کلیه بیماری شان را جدی گرفته و به درمان منظم و به موقع آن بپردازند.
سومین علت نارسایی و از کارافتادن کلیه ها بیماری های التهابی سلول های تصفیه کننده خون یا گلومرونفریت است که علت آن ناشناخته می باشد.
بعضی از بیماری های ارثی از قبیل بیماری کیستیک ارثی کلیه، سنگ های کلیه بزرگ و انسدادی و مصرف داروهای مخدر از جمله هروئین نیز باعث نارسائی کلیه می شوند.
در مراحل شروع کم کاری کلیه ممکن است کاملاً بی علامت باشد و زمانی که عملکرد کلیه حدود 90 درصد کاهش پیدا می کند علائم نارسائی خود را به صورت فشارخون بالا، دفع پروتئین، تکرر ادراری، بالارفتن اوره و کراتینین خون، تورم در پلک ها و دست و پا، ضعف عمومی و بی حالی، بی اشتهایی و بوی بدن دهان نشان می دهد.
دو نوع اهدا کننده وجود دارد
اهداکننده زنده: اهداکننده زنده که به درخواست خود کلیه اش را می دهد و معمولا به اقوام نزدیک خود می تواند کلیه اهدا کند، زیرا سازگاری ژنتیکی فرد با اعضای خانواده اش و یا اقوام نزدیک بسیار زیاد است.
اهداکننده مرگ مغزی شده: یعنی کلیه کسی که فوت شده ولی کلیه آن ها هنوز سالم است و قابلیت کار کردن را دارد، به بیمار پیوند زده می شود.
معمولا چون تقاضای پیوند کلیه زیاد است، یک لیست از کسانی که به هر دلیل دچار مرگ مغزی شده اند ولی کلیه سالمی دارند، تهیه می شود و به افراد متقاضی کلیه داده می شود.
نکته مثبت پیوند کلیه
نکته مثبت پیوند این است که شما محدودیت کمتری در خوردن و آشامیدن دارید اما بعد از پیوند کلیه لازم است که رژیم غذایی و سبک زندگی خود را به نحوی تغییر دهید که قلب شما سالم تر بماند. مطالعات نشان داده در صورت رعایت نکاتی که نفرولوژیست شما به شما توصیه میکند، می توانید یک زندگی عادی را تجربه کنید و از سلامت کافی برخوردار باشید. مطالعات نشان داده که کسانی که پیوند شده اند نسبت به بیماران دیالیزی طول عمر بیشتری دارند. البته همان طور که قبلا اشاره شد، این موضوع برای همه بیماران لزوما صادق نیست و برای انتخاب نوع درمان حتما از نفرولوژیست خود مشورت بخواهید.
نکته منفی پیوند کلیه
اما وجه منفی پیوند کلیه اینکه بیمار برای پیوند کلیه جراحی کند و بیمار باید تا آخر عمر داروهای مخصوصی مصرف کند تا بدن کلیه پیوند شده را پس نزند که قطعا مانند همه داروها ممکن است عوارض داشته باشد. با توجه به این موضوع ممکن است بیمار پیوندی راحت تر دچار عفونت شود. همچنین در برخی موارد احتمال ابتلا به برخی سرطان ها بالاتر میرود.
چه کسانی نمی توانند پیوند کلیه کنند؟
اکثر افرادی که نیاز به پیوند کلیه دارند، می توانند بدون توجه به سنشان پیوند کلیه شوند تا زمانی که:
- آنها به اندازه کافی در برابر جراحی و تاثیرات آن مقاوم باشند.
- پیوند کلیه با احتمال خوبی موفقیت آمیز باشد.
- فرد بتواند داروهای ضد ایمنی بدن را بعد از جراحی به صورت مداوم انجام دهد و این موضوع را بپذیرد که بعد از عمل لازم است همیشه تحت نظر پزشک باشد.
دلایلی که ممکن است انجام پیوند کلیه موفق نباشد و یا پرخطر باشد این است که بیمار عفونت داشته باشد (ابتدا این عفونت ها باید درمان شود)، بیماری قلبی شدید داشته باشد، سرطانی که به چندین جای بدن گسترش پیدا کرده است و یا مبتلا به AIDS باشد.
علايم پس زدن پيوند كليه :
- كاهش ادرار و يا قطع جريان ادرار 24 ساعته
- افزايش تورم مچ پا
- درد در منطقه پيوند
- تب
- احساس ناخوشي
- افزايش فشار خون و افزايش وزن بيش از 2 كيلو در هفته
- افزايش سطح كراتينين خون
- سفتي و قرمزي در منطقه پيوند
با ديدن هر كدام از علايم فوق سريعاً به پزشك خود مراجعه كنيد .
پیوند کلیه چند سال دوام می آورد؟
زمان مشخصی برای اینکه بدانیم پیوند کلیه چقدر دوام می آورد وجود ندارد. وضعیت هر بیمار منحصر به فرد است و بدون دانستن پیشینه بیمار نمی توان به این سوال با قاطعیت پاسخ داد. اما آمارهایی در این مورد وجود دارد که به آن اشاره می شود. متوسط عمر کلیه پیوند شده بین ۱۲ تا ۱۵ است. پیوند کلیه برای کسانی که کلیه خود را از بستگان خود گرفته اند بیشتر دوام می آورد. به طور متوسط کلیه اهدائی بین ۱۰ تا ۲۰ سال کار می کند. راه دیگری برای بررسی اینکه چه مدت یک کلیه پیوندی ممکن است دوام بیاورد این است که بدانیم چند درصد احتمال دارد که کلیه اهدائی در طول چندین سال کار کند.
- به احتمال ۹۰٪ (نه از ده) تا یک سال پس از جراحی کلیه کار می کند.
- به احتمال ۷۰% (هفت نفر از ۱۰) تا پنج سال پس از جراحی کلیه کار می کند.
- به احتمال ۵۰٪ (پنج از ۱۰) تا ۱۰ سال کلیه کار می کند.
با همه این اوصاف زمان مشخصی برای این امر وجود ندارد و به شرایط زیادی این موضوع بستگی دارد.
مراقبت پس از پیوند کلیه چگونه است؟
- پس از جراحی، به فرد گیرنده کلیه (بیمار) داروهای سرکوب کننده دستگاه ایمنی داده می شود تا پیوند پس زده نشود و چون دستگاه ایمنی فرد می شود و آمادگی ابتلا به انواع عفونت ها و بیماری ها را دارد، باید به طور مرتب توسط پزشک ویزیت شود.
- همچنین همه نکات بهداشتی را رعایت کند تا به بیماری مبتلا نشود، زیرا ابتلا به بیماری ممکن است روی روند پیوند کلیه تاثیر بسزایی بگذارد.
- بسیاری از بیماران پس از پیوند کلیه، اشتهای بهتری پیدا می کنند و به طور ناخواسته دچار افزایش وزن می شوند؛ بنابراین از غذاهای کم کالری استفاده کنید. مایعات بسیار بنوشید و کمتر نمک مصرف کنید. از خوردن غذاهای آماده مثل سوسیس، کالباس، پیتزا و غذاهای رستورانی پرهیز کنید.
- حداقل 6 تا 8 هفته بعد از عمل جراحی پیوند کلیه بیمار جسم سنگینی را بلند نکند و یا فعالیت بدنی شدید نداشته باشد.
- مدت 2 تا 3 ماه بعد از عمل جراحی بیمار نباید جسم سنگین تر از 9 کیلو گرم را بلند کند و حداقل 4 تا 6 ماه بعد از جراحی نباید جسم سنگین تر از 18 کیلو را بردارد و بلند کند.
- بستن کمربندهای تنگ ممنوع.
- شستن مکرر دست ها برای پیشگیری از عفونت های احتمالی بسیار حائز اهمیت است.
- به علت افزایش حساسیت پوست به نور آفتاب در نتیجه مصرف داروهای پیوندی بهتر است در معرض نور مستقیم آفتاب قرار نگیرید و اگر مجبور به بودن در معرض آفتاب بودید، می توانید از کلاه نقاب دار استفاده نمایید و حتما ضد آفتاب بزنید.
- اگر دریافت کننده کلیه خانم باشد حداقل یک سال بعد از عمل جراحی پیوند کلیه نباید باردار شود.
سخن پایانی
باید بدانیم که عمل پیوند کلیه معمولا بین ۲ تا ۳ ساعت انجام می شود،عمل پیوند کلیه یک پروسه یک روزه نیست و قبل و بعد از عمل کارهایی باید انجام شود. بعد از عمل بیمار به شدت تحت نظر است و تا آخر عمر بیمار باید تحت نظر نفرولوژیست باشد.