موتور خودرو از اجزای پیچیده ای تشکیل شده است که همه چه کوچک چه بزرگ، نقش پراهمیتی را برعهده دارند. تمام این اجزا در کنار هم برای یک هدف که آن هم ایجاد انرژی و توان لازم برای حرکت خودرو است، تلاش می کنند. برای این که حرکت خودرو صورت بگیرد، لازم است احتراقی در محفظه احتراق ایجاد شود. محلی که این احتراق صورت می گیرد سیلندر موتور است و یکی از اصلی ترین بخش های موتور تلقی می شود. سیلندرها، درون بلوک سیلندر موتور خودرو در کنار هم قرار می گیرند. اما بلوک سیلندر موتور خودرو چیست و ترک خوردگی آن را چگونه می توان تشخیص داد؟
علت ها و علائم ترک خوردن سیلندر خودرو
یکی از بدترین مشکلاتی که می تواند برای بخش فنی خودرو ایجاد شود، ترک خوردن سیلندر یا بلوک سیلندر می باشد. این خرابی دردسر ساز جای نگرانی هم دارد زیرا یکی از هزینه بر ترین مواردی است که می تواند روی دهد. ترک خوردن سیلندر خودرو به دلایل مختلفی می تواند ایجاد شود و در کارکرد فنی موتور نقص ایجاد کند.هر فرد وارد به مسائل فنی خودرو وجود ترک در سیلندر یا بلوک سیلندر را مشکلی جدی قلمداد می کند. برخی افراد تصور می کنند تنها دلیل این مشکل دمای بالا است ولی همانطور که پیشتر ذکر شد بنا به علت های مختلفی سیلندر خودرو دچار ترکیدگی می شود که در ادامه مطلب با آن ها آشنا می شوید.
اگر با مشکل ترک خوردن سیلندر ماشین خود روبرو شدید پیش از اینکه با دردسرهای بعدی روبرو شوید خودرو خود را به یک تعمیرکار بسپارید تا این مشکل را برطرف کند. این خرابی نگران کننده است چرا که هزینه بر خواهد بود. برخی افراد غیر متخصص در مواجه با این مشکل سریعا دست به کار شده و از چسب های مخصوصی بهره می گیرند.این کار نه تنها اصولی نیست بلکه می تواند کل موتور را نابود کند. توجه داشته باشید هر اندازه هم ترک سیلندر به خوبی ترمیم و تعمیر شود باز هم موتوری که بلوک سیلندر آن ترک دارد، در معرض خرابی است و احتمال دوباره خراب شدن آن بسیار بالا است. از این رو بهتر است قبل از بروز چنین مشکلی ابتدا با علت ها و علائم آن آشنا شوید.
بلوک سیلندر موتور خودرو چیست؟
بلوک سیلندر، یک بلوک فلزی یا آلومینیومی است که در آن چندین سوراخ وجود دارد و برای سرسیلندر، میل سوپاپ، میل لنگ، پیستون ها، کارتل روغن و دیگر اجزای کوچک موتور، نقش یک پایه را دارد. به هر یک از این سوراخ ها یک بوش سیلندر گفته می شود. سیلندر یک استوانه است که به تنهایی قادر نیست نیروی محرکه خودرو را به وجود بیاورد. بنابراین چند سیلندر لازم است تا این کار را انجام دهند. این چند سیلندر، درون بلوک سیلندر جای می گیرند. بلوک سیلندر پر شده از شیارها و برجستگی های گوناگون که هر کدام جای اتصال قطعات مختلف موتور به حساب می آيد.
علت های ترک خوردن سیلندر خودرو
بلوک سیلندر موتور، از آن جا که بخش های زیادی را در خود جا داده، اهمیت زیادی دارد و مشکل پیدا کردنش باید بررسی شود. همانطور که گفتیم یک سری از نشانه های خرابی بلوک سیلندر و مشکلات مربوط به سرسیلندر مشابه هم هستند اما با یک مقدار دقت و بررسی بیشتر می توانید مشکلاتی که منشا آن ها ترک خوردگی بلوک است را پیدا کنید.ترک خوردن سیلندر ماشین به عوامل متعددی مربوط است که می توان به گرم شدن بیش از حد موتور، سرد و گرم شدن ناگهانی، سرد شدن بیش از حد بدنه سیلندر و … اشاره کرد. در ادامه به توضیح بیشتر هر یک از این عوامل می پردازیم.
دمای بیش از حد
به طور کلی بروز این مشکل بر اثر دمای بیش از حد به خاطر نقص فنی در سیستم خنک کننده خودرو روی می دهد. از این رو توجه داشته باشید که به عنوان یک راننده وارد و حرفه ای برای پیشگیری از بروز ترک خوردگی در سیلندر ماشین، همواره باید به آمپر دمای خودرو دقت داشته باشید. این مورد با رادیاتور، وضعیت فشنگی آب، رله فن ها، لوله کشی بخاری و وضعیت آب رادیاتور ارتباط مستقیمی دارد.اگر آمپر دمایی بیشتر از محدوده استاندارد و نرمال نشان دهد؛ باید به طریقه ای آن را خنک نموده و برای رفع ایراد به تعمیرگاه های مجاز مراجعه نمایید. این معضل در تابستان های خیلی گرم و در شهرهای پرترافیک عموما شایع است. به این ترتیب اگر دمای هوای شهر شما در فصل تابستان بسیار بالاست و ترافیک های سنگین دارید، سیستم خنک کننده ماشین را بر اساس زمانبندی اعلام شده همواره سرویس و چک کنید تا دچار نقص ترک خوردگی سیلندر به خاطر دمای بالا نشده باشد.
سرمای بیش از حد
معمولا ترک خوردگی سیلندر به خاطر سرمای بیش از حد در زمستان های با سرمای شدید رخ می دهد. کمتر راننده ای است که به اهمیت ضد یخ در آب رادیاتور واقف نباشد ولی باز هم ممکن است برخی افراد از اضافه کردن ضد یخ به رادیاتور غفلت داشته و در نتیجه با مشکلاتی مانند ترک بلوک سیلندر مواجه می شوند.اگر آب رادیاتور به حد کافی ضد یخ یا محلول نداشته باشد، با سرد شدن ناگهانی هوا و پایین آمدن درجه دمایی به زیر صفر، احتمال یخ زدگی آب در حفره های سیلندر وجود دارد. بر اثر یخ زدن آب در سیلندر به خاطر افزایش حجمی که در یخ زدن روی می دهد، ترک هایی روی قسمت های مختلف بلوک سیلندر به وجود می آید.این ترک ها مشکل ساز بوده و در عملکرد فنی موتور ماشین نقص های بسیاری ایجاد می کنند. به این ترتیب با شروع فصل سرما به مقدار کافی به رادیاتور ضدیخ اضافه کنید و در صورت امکان خودروی خود را در طول شب در محیط باز قرار ندهید.
سرد و گرم شدن ناگهانی
سرد و گرم شدن ناگهانی سیلندر خودرو نیز می تواند موجب ترک خوردن آن شود. برخی افراد که درباره مشخصات فنی خودرو اطلاعات کافی ندارند با بالا رفتن دمای موتور سعی می کنند با استفاده از روش هایی عجیب موتور را خنک کنند. مثلا دیده شده که به اشتباه برای سرد کردن موتور ماشین از فشار آب استفاده می نمایند.این کار می تواند به بلوک سیلندر یا سر سیلندر آسیب های جدی وارد کند و موجب ترک خوردگی قسمت های مختلفی در این بخش شود. اگر می خواهید دمای موتور کاهش پیدا کند، بهتر است دقت داشته باشید که آب را در قسمت جلوی رادیاتور بریزید و آب روی بلوک سیلندر و سر سیلندر پاشیده نشود.
به این ترتیب دمای مایع رادیاتور کاهش پیدا کرده و در نتیجه آب در حال گردش در موتور با دمای پایین تر موجب انتقال گرمای موتور و خنک شدن آن می گردد. آب ریختن روی سر سیلندر و سیلندر گرم علاوه بر ترکیدگی موجب ایجاد تاب خوردگی قطعات شده که در ادامه به تعویض این قطعات را به دنبال دارد.
توجه کنید که اگر بالا رفتن دمای موتور ماشین به خاطر درست کار نکردن یا روشن نشدن فن در دور تند است؛ می توان با روشن کردن کمپرسور کولر خودرو فن ها را به روشن کردن در دور تند وادار نمایید و با این عمل دمای موتور تا حد زیادی کاهش پیدا کند. البته قابل ذکر است اگر این ترفند را برای کاهش دمای خودرو به کار می گیرید، باید اطمینان یابید که بعد از روشن شدن کمپرسور کولر فن های دور تند هم روشن می شوند؛ در غیر این صورت این کار می تواند نتیجه عکسی داشته باشد.
ضربه ناگهانی
ضربه خوردن در قسمت های سیلندر و سر سیلندر می تواند موجب ایجاد ترک هایی شود که این ترک ها هم مانند سایر انواع ترک خوردگی هایی بلوک سیلندر می توانند مسئله ساز باشند. معمولا ترک خوردگی سیلندر و بلوک سیلندر به خاطر ضربه در مواقعی اتفاق می افتد که موتور خودرو بنا به علت هایی برای تعمیر باز می شود و ممکن است در تعمیرگاه به خاطر اهمال کاری شاگردان تعمیرگاه موتور ضربه خورده و بنابراین ترک های ریزی بر روی آن ایجاد شود.توصیه می شود برای تعمیر سیلندر، خودروی خود را به تعمیرگاه های معتبر بسپارید تا با چنین مشکلاتی مواجه نشود.
از دیگر علت هایی که موجب ترک خوردن سیلندر می باشد می توان به کمبود روغن نیز اشاره کرد. هنگامی که موتور با کمبود شدید روغن مواجه شود خنک کاری صورت نگرفته و در ادامه پیستون با حرارت زیاد روی سیلندرها کشیده شد.استارت شارپی نیز یکی دیگر از علت ها می باشد. استارت شارپی، یعنی بعد از استارت ابتدایی و خاموش شدن ناگهانی موتور ۴ تا ۵ بار و بیشتر پست سر هم استارت بزنید. در این حالت پیستون توسط میل لنگ حرکت کرده و به شدت با بدنه سیلندر موتور اصابت می کند که به خاطر سردی موتور می تواند موجب شکستگی در سیلندر گردد.
استارت شارپی علت ترک خوردن سیلندر
استارت شارپی به این معنی نیست که شما استارت بزنید و سیلندر شما بشکند خیر. استارت شارپی یعنی شما پس از استارت ابتدایی و خاموشی موتور ناگهان 4 الی 5 بار و بیشتر پشت سر هم استارت بزنید.در این حالت پیستون به وسیله میل لنگ حرکت کرده و به شدت با بدنه سیلندر موتور برخورد می کند که به دلیل سردی موتور می تواند سبب شکستگی در سیلندر شود.
کج شدن پیستون و یا شاتون
هنگامی که پیستون در سیلندر کج شود یا شاتون توسط گژنپین ها دچار انحراف زاویه شده و پیستون به شدت روی دیواره سیلندر کوبیده و کشیده می شود که تداوم آن سبب شکستگی در سیلندر می گردد.خرابی میل لنگ به شدت لنگر انداخته و به زیر سیلندر ساییده می گردد. در این حالت پیستون به سر سیلندر خورده و شکسته می شود. بعد سیلندر به وسیله ضربه شدید میل لنگ خورده شده و در ادامه میل لنگ هم شکسته یا خم شده که در این وضعیت موتور ایست کرده و از کار می افتد.
خرابی میل لنگ
وقتی میل لنگ خراب می شود , به شدت لنگر می اندازد و به زیر سیلندر ساییده می شود .در این حالت پیستون به سرسیلندر خورده و شکسته خواهد شد . سپس سیلندر به وسیله ضربه شدید میل لنگ خورد شده و در پی آن میل لنگ نیز شکسته یا خم می شود که در این وضعیت موتور استاپ کرده و از کار می افتد .
در ادامه با علائم ترک خوردن سیلندر خودرو آشنا می شوید. هنگامی بلوک سیلندر یا سرسیلندر ماشین دچار مشکلاتی مانند ترک خوردگی می شود علائم و نشانه هایی در عملکرد خودرو ایجاد می شود که توسط آن می توان ایجاد ترک خوردگی را کشف کرد.
- یکی از شایع ترین علائم ترک خوردگی سیلندر می توان به مخلوط شدن آب و روغن اشاره کرد که نشان می دهد منافذ آب و روغن سیلندر خودرو به همدیگر راه پیدا کرده اند. این مشکل را می توان با چک کردن روغن داخل کارتر یا آب رادیاتور متوجه شد.
- از دیگر علائم ترک خوردگی بدنه سیلندر دیر روشن شدن موتور و ضمنا کار نکردن موتور به صورت سالم و ریپ زدن موتور خودرو اشاره نمود. سوختن مداوم سر سیلندر خودرو هم می تواند یکی از علائم ترک خوردگی در سر سیلندر یا سیلندر خودرو باشد.
- خروج بخار آب از اگزوز هم نشانگر وجود راه هایی از بخش خنک کننده خودرو به خروجی دود ماشین می باشد که نشانه مطمئنی از ترک خوردگی سیلندر است. داغ شدن بیش از اندازه موتور خودرو و بالارفتن آمپر آب، نقص سیستم خنک کننده را نشان داده و یکی از دلایل نقص سیستم خنک کننده می تواند ترک خوردگی بلوک سیلندر باشد.
- کم شدن کمپرس موتور هم یکی از علائم این مشکل می باشد. برای آموزش چک کردن کمپرسور موتور به برگه راهنمای آن مراجعه نموده که آموزش بسیار ساده ای داشته و برای هر راننده ای الزامی است.
- خروج آب از اگزوز از رایج ترین علائم معضل ترک خوردگی سیلندر بوده که در فصولی غیر از فصل تابستان بعد از ترکیدن بلوک سیلندر رخ می دهد . قابل ذکر است در فصل تابستان اگر صبح خودرو را روشن کردید به خاطر رطوبت و اختلاف دمای بیرون و محیط اگزوز حدود ۵ دقیقه ای خودرو را روشن بگذارید بعد این مورد را بررسی کنید.
- سوختن مداوم واشر سر سیلندر از دیگر علائم می باشد. این امر پروسه پیچیده ای داشته ولی در حالت کلی به خاطر بالا رفتن مکرر دمای سیلندر رخ می دهد که به اجبار باید آن را تعویض کرد. هنگامی که این اتفاق رخ داد مشکل به سیستم دمایی خودرو بر می گردد.در صورتی که از سیستم تنظیم کننده دمای خودرو اطمینان کامل دارید، مجددا مجبور به تعویض سیلندر خواهید بود. بنابراین شک نکنید که بلوک سیلندر خودرو دچار ترک خوردگی شده است.
- از دیگر علائم ترک خوردن بلوک سیلندر خودرو کمپرس زدن درب رادیاتور می باشد. هنگامی که موتور، هوا کشیده و این مشکل ادامه داشته باشد نشانه ترک خوردگی سیلندر است که به خاطر افزایش دمای غیر طبیعی، منجر به کمپرس زدن درب رادیاتور و وارد کردن فشار زیاد به سیلندر گشته است.
چنانچه با هر یک از علائم بالا روبرو شدید بهتر است پیش از دیر شدن در کمترین زمان ممکن خودرو را به تعمیرگاه های مجاز برده تا مشکل آن را برطرف کنند. برخی ترک خوردگی ها ممکن است در عملکرد طولانی مدت خودرو تاثیر بسیار منفی گذاشته و هزینه های بیشتری را تحمیل کنند.
تشخیص ترک خوردگی سیلندر
همانطور که اشاره شد ترک خوردگی بلوک سیلندر سبب ایجاد راه ها و منافذی به بیرون شده که می تواند فشار درون سیلندر را کم نموده و در نتیجه کارکرد فنی خودرو نظیر احتراق، تخلیه دود، و مکش برای فراهم آوردن اکسیژن و سوخت را دچار مشکل نماید.در مواردی ترک خوردگی به اندازه ای زیاد است که با چشم دیده می شود و تشخیص آن به راهکار خاصی نیاز ندارد اما در بعضی موارد ترک های ریزی روی سیلندر ایجاد می شود که به خاطر ریز بودن موقعیت قابل مشاهده نیستند.در این حالت علائم و مشخصات ناقص کار کردن خودرو نشان دهنده وجود کمپرس یا کم بودن فشار داخل سیلندر می باشد. برای تشخیص مشکل باید شمع های سیلندر باز شده و توسط فشارسنج، فشار داخلی سیلندرها یک یک اندازه گیری گردد.
قابل ذکر است اگر فشار همه سیلندرها با هم تقریبا برابر شد، می توان این افت فشار را ناشی از مشکلات سر سیلندر دانست. اگر با فشارهای مختلفی در خانه های مختلف سیلندر روبرو شدید امکان دارد مشکل ترک خوردگی درون سیلندر رخ داده باشد. استانداردترین روش برای تشخیص ترکیدگی بلوک سیلندر بکارگیری اشعه ایکس است که در ایران چندان استفاده نمی شود.
راه های جلوگیری از شکستن سیلندرها
برای جلوگیری از شکستن و ترک خوردن سیلندرها به موارد زیر توجه داشته باشید:
- حتما روغن موتور خود را چک کنید و مطمئن شوید که روغن ریزی در موتور وجود نداشته باشد
- حتما موتور را چک کنید تا مطمئن بشوید که روغن سوزی در موتور وجود ندارد
- فیلرگیری و چک آپ میل لنگ را هر 6 ماه یکبار قبل از تعویض روغن انجام دهید .
- از استارت زدن شارپی به شدت خودداری کنید مخصوصا در هوای بسیار سرد
آیا سیلندر ترک خورده قابل تعمیر است ؟
اگر شکستگی در سیلندر موتور باشد , می توانید سیلندر موتور را تعویض کنید . این در صورتی هست که موتور شما دارای سیلندر خشک نباشد (سیلندر متصل).اما اگر پوسته موتور شکسته باشد باید موتور را به کلی تعویض کنید . شک نکنید تعمیر موتور شما را به شدت دچار دردسر خواهد کرد .برای رفع عیب این اتفاق راه های مختلفی وجود دارد اما نکته جالب اینجاست که این راه ها همگی یک درمان موقت هستند و همیشه مالک پس از مدتی اقدام به تعویض بلوک موتور و یا سرسیلندر و یا کل موتور می کند
علل و علائم خرابی رله استارت خودرو
