در این مقاله به بررسی علل کمر درد در زنان و راهکارهای پیشگیری از آن پرداخته میشود.
یکی از مهمترین علت کمر درد در زنان، تغییرات هورمونی است. در دوران بارداری، بدن زنان دچار تغییرات زیادی میشود که فشار اضافی به ستون فقرات و مفاصل وارد میکند. این فشار میتواند باعث ایجاد کمر درد شود. همچنین، افزایش هورمونها مانند ریلکسیین (Relaxin) در دوران بارداری باعث شل شدن رباطها و مفاصل میشود، که موجب آسیبپذیری بیشتر مفاصل و عضلات کمر میشود.
عادات نادرست در نشستن، ایستادن یا بلند کردن اجسام سنگین میتواند منجر به فشار اضافی بر کمر شود. زنان معمولاً در معرض کارهایی هستند که نیاز به خم شدن یا بلند کردن اجسام دارند. نداشتن آگاهی صحیح از نحوه صحیح حمل بار یا نشستن درست میتواند به مرور زمان مشکلاتی مانند درد مزمن کمر را ایجاد کند.
برخی بیماریها مانند آرتروز، فتق دیسک و اسکولیوز میتوانند عامل کمر درد در زنان باشند. این بیماریها معمولاً در اثر فرسایش یا فشار زیاد بر روی دیسکها و مفاصل ستون فقرات به وجود میآیند و میتوانند باعث ایجاد درد شدید در ناحیه کمر شوند. در زنان، این مشکلات معمولاً با افزایش سن و تغییرات هورمونی مرتبط با یائسگی تشدید میشوند.
پس از یائسگی، کاهش سطح هورمون استروژن میتواند منجر به کاهش تراکم استخوانی و در نتیجه، ضعف استخوانها و مفاصل شود. این امر میتواند باعث افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان و مشکلات مرتبط با کمر درد گردد. همچنین، در این دوران تغییرات هورمونی میتواند به افزایش التهاب در مفاصل منجر شود که یکی دیگر از علل دردهای کمر محسوب میشود.
یکی دیگر از عوامل مؤثر در بروز کمر درد، اضافه وزن است. چاقی فشار زیادی بر روی مفاصل و استخوانها وارد میآورد، بهویژه در ناحیه کمر. با افزایش وزن، بهطور طبیعی نیروی بیشتری به کمر وارد میشود که میتواند باعث ایجاد یا تشدید درد در این ناحیه گردد.
استرس یکی دیگر از عوامل مؤثر در بروز کمر درد است. بسیاری از زنان در شرایط مختلف زندگی، از جمله در محل کار یا زندگی خانوادگی، با استرس زیادی مواجه هستند. این استرسها میتوانند باعث تنش در عضلات کمر شوند و در طولانیمدت موجب بروز دردهای مزمن در این ناحیه شوند.
اگرچه ورزش میتواند به تقویت عضلات کمر کمک کند، اما انجام نادرست حرکات ورزشی نیز میتواند آسیبهایی به کمر وارد کند. بلند کردن وزنههای سنگین بدون رعایت تکنیک صحیح، یا انجام حرکات کششی نامناسب، میتواند منجر به ایجاد یا تشدید کمر درد شود.
برای پیشگیری از کمر درد، رعایت نکات زیر توصیه میشود:
انجام تمرینات ورزشی مناسب برای تقویت عضلات کمر و شکم میتواند به کاهش فشار بر روی ستون فقرات کمک کند.
استفاده از تکنیکهای صحیح برای بلند کردن اجسام: هنگام بلند کردن اجسام سنگین، بهتر است از پاها به جای کمر استفاده کرده و بدن را به صورت صحیح خم کنید.
نشستن صحیح با حفظ قامت درست و استراحتهای منظم در طول روز میتواند از ایجاد درد کمر جلوگیری کند.
کاهش وزن اضافی به کاهش فشار وارد شده بر روی کمر کمک میکند.
استفاده از تکنیکهای آرامسازی و مدیریت استرس مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق میتواند به کاهش درد کمر کمک کند.
مشاوره پزشکی: در صورت بروز درد شدید یا مزمن، مشاوره با پزشک متخصص میتواند برای تشخیص دقیق علت و درمان مؤثر ضروری باشد.
کمر درد در زنان میتواند ناشی از عوامل متعددی مانند تغییرات هورمونی، بیماریهای اسکلتی-عضلانی، عوامل بیومکانیکی و شرایط روانی باشد. با درک این علل و رعایت نکات پیشگیری، میتوان تا حد زیادی از بروز این مشکل جلوگیری کرد یا شدت آن را کاهش داد.
تحقیقات نشان میدهد که استرس و اضطراب میتواند تأثیر زیادی بر وضعیت جسمانی افراد، بهویژه در ناحیه کمر، داشته باشد. فشار روانی مداوم موجب میشود که عضلات کمر بهطور ناخودآگاه منقبض شوند و این انقباضهای طولانیمدت میتواند باعث ایجاد درد در این ناحیه شود. علاوه بر این، افسردگی نیز ممکن است یکی از عوامل مؤثر در بروز کمر درد باشد. افراد مبتلا به افسردگی معمولاً فعالیتهای بدنی خود را کاهش میدهند که این خود میتواند موجب ضعف عضلات پشت و در نهایت کمر درد گردد.
یکی دیگر از عواملی که میتواند به درد کمر دامن بزند، وضعیت خواب است. زنان بسیاری از اختلالات خواب رنج میبرند که میتواند به مشکلات مختلف فیزیکی از جمله کمر درد منجر شود. خوابیدن در وضعیتهای نامناسب، بهویژه خوابیدن به شکم یا با پشتیبانی ناکافی از کمر، میتواند باعث فشار بر روی ستون فقرات و در نتیجه ایجاد درد در ناحیه کمر شود. انتخاب یک تشک مناسب و خوابیدن در وضعیت صحیح (بهویژه خوابیدن به پشت یا به پهلو با بالش مناسب) میتواند تأثیر زیادی در کاهش کمر درد داشته باشد.
تغذیه نقش بسیار مهمی در سلامت عمومی بدن و به ویژه سلامت استخوانها و مفاصل ایفا میکند. مصرف مواد مغذی نظیر کلسیم، ویتامین D و منیزیم برای حفظ سلامت استخوانها و جلوگیری از مشکلاتی مانند پوکی استخوان و دردهای اسکلتی ضروری است. همچنین، مصرف پروتئین کافی برای تقویت عضلات نیز میتواند به جلوگیری از درد کمر کمک کند. بهطور کلی، یک رژیم غذایی متعادل و حاوی ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز بدن، به حفظ سلامت کمر کمک خواهد کرد.
یائسگی، که اغلب در زنان در سنین 45 تا 55 سالگی رخ میدهد، با تغییرات هورمونی زیادی همراه است که میتواند بر روی سلامت استخوانها و مفاصل تأثیر بگذارد. کاهش سطح استروژن در این دوران موجب کاهش تراکم استخوانها میشود و احتمال ابتلا به بیماریهایی مانند پوکی استخوان را افزایش میدهد. به علاوه، این تغییرات هورمونی میتوانند باعث افزایش التهاب در مفاصل و عضلات شوند که در نتیجه به درد کمر منجر میشود.
برای مقابله با این مشکلات، زنان میتوانند از درمانهای هورمونی، مصرف مکملهای کلسیم و ویتامین D و همچنین انجام تمرینات تقویتی برای تقویت استخوانها و عضلات کمر استفاده کنند.
ورزش و فعالیت بدنی منظم میتواند بهطور مؤثری در پیشگیری و درمان کمر درد کمک کند. تقویت عضلات کمر و شکم از طریق تمرینات خاص میتواند فشار وارده بر روی ستون فقرات را کاهش دهد و استحکام این نواحی را افزایش دهد.
ورزشهای هوازی مانند پیادهروی، شنا یا دوچرخهسواری نیز میتوانند باعث تقویت کلی بدن شوند و به تسکین دردهای کمر کمک کنند. همچنین، ورزشهای کششی مانند یوگا و پیلاتس میتوانند باعث انعطافپذیری بیشتر در ستون فقرات شوند و از ایجاد دردهای عضلانی جلوگیری کنند.
در صورتی که درد کمر شدید و مزمن شود، مراجعه به پزشک و دریافت درمانهای تخصصی ضروری است. درمانهای رایج برای کمر درد عبارتند از:
فیزیوتراپی میتواند با آموزش تمرینات خاص و استفاده از دستگاههای درمانی مانند حرارت، سرما و یا اولتراسوند، به تسکین درد و بازگرداندن حرکت طبیعی به کمر کمک کند.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): این داروها میتوانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند. البته استفاده طولانیمدت از این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.
در برخی موارد، پزشکان ممکن است تزریق استروئید به مفاصل یا دیسکها را برای کاهش التهاب و درد پیشنهاد دهند.
عمل جراحی:
در موارد نادر که درمانهای غیرجراحی تأثیرگذار نباشند، عمل جراحی برای درمان مشکلاتی مانند فتق دیسک یا آرتروز شدید ممکن است ضروری باشد.
دکتر محمدرضا کاظمی، فلوشیپ فوق تخصصی درد، متولد 1349، متخصص آنستزیولوژی و درمان درد، یکی از پیشگامان حوزه درمانهای دردهای مزمن و بینابینی در ایران است. ایشان در سال 1369 وارد دانشگاه علوم پزشکی ایران شدند و در سال 1384 دوره تخصص آنستزیولوژی و درد را در دانشگاه علوم پزشکی شیراز با موفقیت به پایان رساندند. دکتر کاظمی سپس در سال 1392 دوره فلوشیپ فوق تخصصی درد را در دانشگاه علوم پزشکی ایران گذراند و در ادامه برای تکمیل دانش خود، دورههای متعدد فلوشیپی در حوزههای اینترونشن درد در اروپا و فلوشیپ آندوسکوپی دیسک و ستون فقرات در Max Institute of Neurosciences Dehradun (MIND) در سال 2019 را پشت سر گذاشتند. ایشان عضو رسمی انجمن بینالمللی مطالعه درد (IASP)، انجمن بینالمللی نورو مدولیشن (INS)، انجمن رژیونال آنستزی و درد ایران (ISRAPM) و همچنین عضو گروه فوق تخصصی درد، آندوسکوپی و جراحیهای کم تهاجمی ستون فقرات (SPMC) هستند. دکتر کاظمی با بهرهگیری از دانش و تجربه بینالمللی، خدمات درمانی پیشرفته و نوین را در حوزه درد و جراحیهای کم تهاجمی ستون فقرات به بیماران ارائه میدهند.
