روابط اجتماعی کودک شما از بدو تولد شروع می شود. شادمان شدن کودک از صدای شما و پاسخ به شما، آغاز ارتباط اجتماعی وی است. شکل گیری روابط اجتماعی کودک و تبدیل شدن به دوستی زمان می برد. هر کودک جدول زمانی برقراری روابط اجتماعی خود را دارد. برخی مسائل در کودکان باعث خجالتی شدن آنها می شود.
توانایی برقراري ارتباط و حضور در فعالیت های جمعی شاید واضح ترین و مشخص ترین مصداق برای تشخیص میزان اجتماعی بودن هر فردی باشد. موضوعی که زندگی فردی و اجتماعی همه انسان ها را تحت تاثير قرار می دهد. این درحالی است که در همه فرهنگ ها خانواده، عامل اصلی اجتماعی شدن فرزندان در دوران طفولیت است البته در مراحل بعدی زندگی فرد عوامل دیگری مانند مدرسه، رسانه ها و گروه همسالان در این امر دخیل هستند، با این وجود نمی توان سهم خانواده را در این امر نادیده گرفت.
نشانه های فقدان مهارت های اجتماعی در کودک
موارد زیر از نشانه های کودکان خجالتی یا کم رو می باشد:
- نداشتن یک یا دو دوست صمیمی که ارتباط دو طرفه داشته باشند.
- قادر نبودن به ابراز همدلی با افراد آزار دیده یا طرد شده
- نداشتن توانایی در شروع یا حفظ گفت وگو و صحبت کردن با اطرافیان
- نادیده گرفته شدن
- مورد سوء استفاده و اذیت قرار گرفتن توسط سایر کودکان
- اشکال در پیشرفت تحصیلی
روش برخورد صحیح با کودک خجالتی و گوشه گیر
انجام برخی روش ها در تربیت کودکان علاوه بر پیشگیری از خجالتی شدن کودکان می تواند گوشه گیری را در آنها از بین ببرد:
- اجتناب از اشتباهات تربیتی
- اصلاح پیوند عاطفی ناامن (تغییر ساختار فکری، احساسی و ادراکی)
- تقویت اعتماد به نفس کودک و آموزش مهارت های اجتماعی
- حل مسئله و برخورد با مشکلات
کودک باید درک درستی از برقراری روابط اجتماعی داشته باشد.
کودکان باید بدانند چگونه خو درا معرفی کنند ، چگونه مکالمه ی خصوصی را با کودکی دیگر شروع کنند و سپس یاد بگیرند که چگونه مکالمه ای را در گروه حفظ کنند. بسیاری از کودکانی که دچار مشکلات مهارت های ارتباطی هستند فنون نادرستی را برای تعامل با دیگران و روابط اجتماعی در کودکان انتخاب می کنند. آن ها ممکن است لاف بزنند و سعی کنند توجه دیگران را جلب کنند ، این روش اغلب می تواند منجر به طرد شدن آن ها از گروه شود . سایر کودکان ممکن است عقب نشینی کرده و فقط گروه را تماشا کنند که این موضوع در نهایت ممکن است منجر به نادیده گرفته شدن آن ها شود.
کودک نوپای شما در آینده به عنوان فردی در اجتماع مسئولیت خواهد داشت. برخی کودکان خجالتی هستند و نمی توانند دوست پیدا کنند. برخی کودکان به طور طبیعی از طریق تعاملات خود با اطرافیان ، مهارت های اجتماعی را فرا می گیرند. لازم است کودک را با اصول اولیه روابط اجتماعی آشنا کنید.
داشتن رفتارخوب
به کودک خود بیاموزید که از کلماتی مانند ” لطفا ” ” از شما متشکرم ” استفاده کند چون برای کودک مهم است مودب باشد. استفاده از کلماتی مانند ” سپاس ” یا ” ببخشید ” در شرایط مناسب، مهربانی و احترام را گسترش می دهد. کودکان باید بتوانند در م.اقع لزوم از این کلمات استفاده کنند.
داشتن مهارت های ارتباطی
مهم است کودک بتواند مکالمه خوبی داشته باشد. معرفی مودبانه، ارتباط چشمی با طرف دیگر، گوش دادن و به اشتراک گذاری مناسب ، چیزهای بحرانی در مکالمه خوب هستند که می توانید به کودک آموزش دهید و آن ها با بهره گیری از این آموزش ها بتوانند به طور موثری ارتباط برقرار کنند.
مهارت کنترل احساسات
زمان هایی وجود خواهد داشت که کودک ممکن است احساس اضطراب کند و بخواهد کاری انجام دهد یا صحنه ای درست کند. چون این روش درست رفتار کردن برای بزرگ تر شدن آن ها نیست. بنابراین، به کودک یاد دهید چگونه احساسات خود را در شرایط خاص کنترل کند.
داشتن مهارت صبر
این به کنترل احساسات نیز مربوط می شود. صبر یک ارزش مهم است که کودک باید یاد بگیرد . می توانید این فضیلت را با درخواست از فرزند برای ماندن در صف، یا منتظر ماندن آن ها هنگام بازی کردن یاد بدهید. شما می توانید برای یادگیری صبر به کودکان، در مواقعی که از شما درخواستی دارند، آن را با تعلل انجام دهید.
معذرت خواهی کردن در صورت لزوم
وادار کردن کودکتان به معذرت خواهی زمانی که در اشتباه هستند، یک مهارت مهم برای آموزش دادن است. اگر آن ها کار اشتباهی انجام دادند، ابتدا باید اعتراف کنند مرتکب اشتباه شدند و بعد عذرخواهی کنند. یادگیری این مهارت برای تمام طول زندگی آن ها مهم و ضروری است.
مهارت نه گفتن
اگر کودک شما مطیع و تسلیم و با همه چیز موافق است، می تواند خطرناک باشد. آن ها ممکن است تسلیم فشار همسالان در آینده شوند. این به این معنا نیست که آن ها باید کله شق باشند و هر ایده دیگری غیر از آن ها را رد کنند. در عوض، باید به کودک خود آموزش دهید تا تعادلی پیدا کنند.
پذیرفتن نه به عنوان پاسخ
بچه ها تمایل دارند وقتی چیزی بدست نمی آورند کج خلقی کنند. کودکانی که هرگز یاد نمی گیرند نه بشنوند حس قوی و غیرواقعی خواهند داشت، مواظب رفتار خود باشید و درک کنید همیشه نمی توانند آنچه را که می خواهند به دست آورند. این مهارت اجتماعی تنها زمانی کار می کند که کودک دلیل ” نه ” شنیدن را بداند به گونه ای که درک متقابل وجود داشته باشد.
توانایی پیروی از قوانین
کودک کوچک باید منظم باشد و به دستورالعمل ها توجه کند. آموزش آن ها از کوچکی برای شنیدن و پیروی از قوانین ممکن است در آینده زمانی که به مدرسه می روند یا حتی زمانی که شروع به کار می کنند ، به آن ها کمک کند. زیرا آن ها در تمام دوران زندگی با برخی قوانین روبرو خواهند شد.
داشتن اعتماد به نفس
خوب است به کودکتان یاد بدهید اعتماد به نفس داشته باشند. این به معنای تصدیق نقاط قوت او ( و نیز ضعف های او ) است. آن ها باید قادر به پذیرش تعریف و تمجید باشند، چرا که این کار انگیزه می دهد که دفعه بعد کار را بهتر ادامه دهند.
توانایی درخواست کمک
بعید نیست که بچه های کوچک خجالتی یا دست پاچه باشند تا درخواست کمک کنند ، به خصوص از افرادی که با آن ها خیلی آشنا نیستند. بنابراین توضیح دهید نیاز به کمک در برخی زمان ها کاملا طبیعی است ، آن ها نباید از درخواست کمک خجالت بکشند.
نحوه تقویت روابط اجتماعی در کودک
داشتن روابط اجتماعی قوی و مناسب برای همه افراد و در تمام سنین ضروری است. شما می توانید با انجام یکسری کارها به بهبود روابط اجتماعی کودک کمک کنید. کودک با بهره گیری از روابط اجتماعی قدرتمند خود، در برخورد با کودکان دیگر مشکل نخواهد داشت و در صورت بروز هر گونه مشکلی قادر به رفع آن خواهد بود.
بازی گروهی
فراهم کردن فرصت های فراوان برای بازی با بچه های همسن و سال بهترین راه برای تمرین مهارت اجتماعی در کودکان هست.هر چند شما بتوانید با ایجاد زمینه هایی از بازی ها و فعالیت های مختلف در خانه به رفتار کودکتان کمک کنید ولی باز جملات و رفتارهای بچه های دیگر را نمی توان پیش بینی کرد.
در منزل ترتیب یک بازی گروهی را برای نظارت بهتر بدهید.شما می توانید رفتار کودک تان را با بقیه بچه ها زیر نظر داشته باشید و متوجه شوید که کجاها نیاز به ارتقاء دارد. تماشای کودکان در ارتباط با بچه های دیگر به شما اطلاعات زیادی در مورد مهارت اجتماعی آنها می دهد.
حل مسئله
استفاده از این روش می تواند بسیار تاثیر گذار و مفید باشد. در این روش کودک سعی می کند به مناسب ترین نحو از پس مشکل خود برآید؛ در این زمان ابتدا وی تصمیم به حل مسئله می گیرد و سپس عدم کامیابی در حل مشکل سعی می کند تا از دیگران و کمک آنها بهره ببرد. کودکان در بازی های نقش بازی کردنی حل کردن مشکل بطور موثر را یاد می گیرند و یک راه ایده آل برای روبرو شدن با دیگر کودکان هست. عدم تشخیص صحیح اختلاف ها بین افراد در ارتباط ها باعث ضعف در روابط اجتماعی می شود.
با کودک تان بر روی زمین بنشینید و صحنه های مختلفی از زندگی را بازی کنید. بجای اینکه در هر سناریویی به کودک تان بگویید که چه کند، ازش بپرسید که چه باید بکند. این بحث های باز یک موقعیتی برای صحبت در مورد رفتارهای اجتماعی مناسب و حل مسئله هست.حتی برای کودکان با رفتارهای غیر قابل کنترل هم مفید است. به نوبه خود باعث ایجاد اعتماد به نفس در موقعیت های اجتماعی خواهد شد.
احساسات
کودکان را به صحبت در مورد احساساتشان تشویق کنید. به درک و شناخت عکس العمل ها در موقعیت های خاص کمک می کند. خیلی از مشکلات در روابط اجتماعی مربوط به این هست که کودکان در موقعیت های مختلف نمی دانند چه عکس العملی باید داشته باشند.
۶ یا ۷ تا دایره بر روی کاغذ بکشید و بخواهید هر دایره را با شکل چهره ای از سناریویی که شما تعریف می کنید، کامل کنند.بطور نمونه: “دوست شما با یک معنی اسمی، شما را صدا می زند” و کودک شما یک چهره غمگین نقاشی می کند، بعد دوباره: “دوست شما یک رفتاری را انجام می دهد” و همینطور ادامه دهید.دقت داشته باشید تا کودک شما به درستی بتواند احساسات مختلف را شناسایی کند.این موضوع کمک می کند تا یاد بگیرند چطور با تاکتیک آرام با احساساتش کنار بیاید و یا اینکه بگویید چه زمانی چه احساسی با بقیه بچه ها باید داشته باشد.
بازی و تمرین کردن
انواع بازی ها را بگذارید بچه ها داشته باشند و اهمیت نوبت و دنبال کردن دستورالعمل ها را نشان دهید.بازی هایی مثل تقلید کردن ایده خوبی هست یا قوانین بازی را توضیح دهید و در مورد اهمیت رعایت نوبت بدون تقلب صحبت کنید.دو مدل بازی تقویت حافظه و بازی با حلقه نمونه هایی برای آموزش دنبال کردن دستورالعمل ها هست.این به کودک شما یاد می دهد که چطور موفقیت آمیز با سایر بچه ها بازی کند و چطور در هنگام بازی مودب باشد.
به کمک روش های مفید زیر مشکلات در روابط اجتماعی کودک را کنترل کنید.
- هرگز خجالت و رفتار کودک را دست مایه خنده قرار ندهید.
- هرگز حتی به شوخی کودک را مورد تمسخر قرار ندهید .
- از کاربرد کلمات و برچسب های منفی (خجالتی، ترسو، تپل، دست و پاچلفتی و…) جداً بپرهیزید.
- نگرانی خود را در مورد مسئله ای که کودک دارد، نشان دهید .
- هرگز کودک را سرزنش نکنید.
- اگر در گفت و گو با دیگران کودک جواب نمیدهد، به جای او جواب ندهید و معذرت خواهی نکنید.
- هیچوقت کودکتان را با کودکان دیگر و هم سن وسالش مقایسه نکنید.
- شما می توانید رفتار خوب و مثبت کودک دیگری را که فرزندتان نیز شاهد آن بوده است، با ظرافت مورد تائید و تشویق قرار دهید.
- در زمانی که کودک راحت نیست و خجالت می کشد یا احساس ترس و نگرانی دارد، نباید بر انجام کار اصرار کرد.
راهکارهای مفید و موثر برای آموزش مهارت تصمیم گیری به کودکان
