سفره هفت سین از جلوه های اصیل نوروز باستانی در میان فارسی زبانان است. ایرانیان پیش از آغاز بهار هر ساله در تکاپوی چیدن این سفره رنگارنگ به خرید می روند و ملزوماتش را فراهم می آورند. بر سر این سفره هفت "سین" قرار می گیرد. سماق، سکه، سیر، سنجد، سمنو، سیب و سبزه.
سبزه سومین سین سفره هفت سین نوروز است که نمادی از طبیعت، سرسبزی و شادابی و نشانگر زنده بودن و پیوند انسان با طبیعت است. گذاشتن سبزه سر سفره به این دلیل است که سال آینده سالی شاد، خرم، و سرسبز باشد.
یکی از رسم و رسومات ویژه عید نوروز سبزه انداختن برای سفره هفت سین است که برای کاشتن سبزه عید باید چند روز قبل از تحویل سال جدید دست به کار شوید. برای کاشت سبزه عید نوروز می توانید از انواع دانه ها و بذرها استفاده کنید اما مدت زمان خیس کردن دانه ها و بذرها و مدت زمان جوانه زدن آن ها با یکدیگر متفاوت است بنابراین بهتر است قبل از انتخاب بذر و یا دانه مورد نظر خود اطلاعات لازم را جهت کاشتن آن بدست آورید.
در این مطلب به روش ها و زمان کاشت انواع دانه های غلات برای سبزه عید می پردازیم.
چه نوع بذری برای سبزه مناسب است؟
تقریباً با هر بذری از جمله انواع غلات و سبزیجات مثل: عدس، نخود، ماش، لوبیا، ذرت، گندم، جو، ارزن، شاهی، ریحان و گشنیز همچنین بذر انواع مرکبات مانند: بذر نارنج یا پرتغال می توان سبزه درست کرد. از این میان سبزه عدس دانه ریز، شاهی دور کوزه، ارزن و گندم و جو بسیار پرطرفدار هستند. یکی از مهم ترین نکاتی که باید در مورد جوانه زدن و تازه ماندن سبزه در نظر داشته باشید، محل نگهداری سبزه است که به نور کافی و دمای مناسب آن بستگی دارد. برای تهیه سبزه در اشکال متنوع، ظرف مناسبی را انتخاب و تهیه کنید و یا به وسیله فوم طرح مورد نظرتان را شکل بدهید و سپس اقدام به کاشت سبزه کنید. همچنین باید بدانید که سبزه عید را چه زمانی باید کاشت.
کاشت سبزه عید با هسته مرکبات
سبزه هسته مرکبات در چند سال اخیر از سبزه های محبوب است و حتی خیلی از فروشنده ها نیز در کنار سبزه گندم یا سبزه عدس که فروش بیشتری دارند، سبزه هسته مرکبات مثل سبزه هسته نارنج هم برای فروش دارند. اما شما می توانید با کمترین هزینه سبزه هسته مرکبات را به سلیقه خود برای سفره هفت سین بکارید.
برای کاشت سبزه هسته مرکبات هسته مرکباتی مثل لیمو، پرتقال و نارنج را دور نریزید، هسته ها را با دقت بشویید، نباید پالپ میوه روی آن باقی بماند. مرحله بعد برای کاشت سبزه هسته مرکبات این است که هسته ها را به مدت دو روز در آب قرار دهید تا خیس شوند. بعد از دو روز هسته مرکبات را از آب خارج و خشک کنید و پوست سفت روی هسته ها را بکنید، دقت کنید این کار را با دقت انجام دهید تا به مغز هسته آسیبی نرسد.
مرحله بعدی برای کاشت سبزه هسته مرکبات باید یک گلدان با خاک مناسب آماده کنید تا هسته مرکبات را در آن بکارید. هسته ها را با دقت در گلدان با فاصله ۱ الی ۲ سانتی متر در عمق ۲ سانتی متری بکارید. اگر دوست دارید سبزه عید پرتر نشان داده شود، فاصله هسته ها را کمتر کنید. روی گلدان سبزه هسته مرکبات را را با یک نایلون شفاف بپوشانید و در یک مکان مناسب با نور مناسب قرار دهید. گلدان سبزه هسته مرکبات باید دور از نور مستقیم خورشید باشد و مرتب خاک گلدان رطوبت داشته باشد.
سبزه هسته مرکبات یک جایگزین مناسب برای انواع سبزه عید مثل سبزه گندم یا سبزه عدس است که مقدار زیادی غلات هدر می رود. با کاشت سبزه هسته مرکبات هم سبزه عید دارید که عمر آن از ۱۳ روز بیشتر است و هم یک گلدان زیبا برای دکوراسیون خانه. برای کاشت سبزه هسته مرکبات باید از یک ماه قبل اقدام کنید تا زمان سال تحویل یک سبزه زیبا و سبز داشته باشید.
کاشت سبزه عید با تخم کدو حلوایی
یکی دیگر از بذرهایی که می توانید برای کاشت سبزه عید تخم کدو حلوایی است. در طول زمستان حداقل یک بار کدو حلوایی را پخته می شود، برای سبزه تخم کدو حلوایی کافی است تخمه ها را دور نریزید یا بو ندهید. برای کاشت سبزه تخم کدو حلوایی تعدادی تخمه درون کدو حلوایی را جمع کنید و در با آب بشویید تا اثری از گوشت کدو حلوایی روی آن باقی نماند. برای کاشت سبزه تخم کدو حلوایی مانند سبزه هسته مرکبات باید تخمه ها را به مدت دو روز در آب خیس کنید. نکته مهم در کاشت سبزه کدو حلوایی این است که تخمه کدو حلوایی سخت و بدون لعاب است، به همین دلیل در طول این دو روز باید چند بار آب را عوض کنید.
مرحله بعد برای کاشت سبزه تخم کدو حلوایی این است که تخمه ها را به مدت سه الی چهار روز در یک دستمال نخی مرطوب قرار دهید؛ مرتب تخمه ها را خیس کنید. بعد از اینکه تخمه ها جوانه زدند، آنها را روی یک سینی یا هر ظرف مناسب دیگر قرار دهید. روی ظرف را با سلفون یا پلاستیک شفاف بپوشانید و چند محفظه روی نایلون ایجاد کنید. زمانی که تخمه ها را برای کاشت سبزه روی سینی پهن می کنید، تخمه هایی که جوانه نزده اند را جدا کنید، چون باعث می شود سبزه تخم کدو حلوایی شما خراب شود.
سینی تخمه های کدو حلوایی را در به مدت دو الی سه روز یک جای گرم و پر نور قرار دهید و روزی سه مرتبه روی تخمه ها را آب اسپری کنید. بعد از دو روز سلفون یا پوشش پلاستیکی را بردارید و روزی دو بار آب روی تخمه ها اسپری کنید. بعد از یک روز سبزه را در فضای باز و زیر نور ملایم زمستانی قرار دهید. سبزه تخم کدو حلوایی را شب ها در داخل خانه و در جای تاریک و خنک قرار دهید.
برای سبزه تخم کدو حلوایی دقت کنید تا زمانی تخمه ها زیر پوشش پلاستیکی هستند در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید، چون دانه ها پخته می شوند و می گندند. برای کاشت سبزه تخم کدو حلوایی ۱۵ روز مانده به عید اقدام کنید.
نحوه سبز کردن ذرت
یکی از غلاتی که برای کاشت سبزه عید می توان استفاده کرد، ذرت است. برای کاشت سبزه ذرت باید حدود ۲۰ روز قبل از عید اقدام کنید. در مرحله اول برای کاشت سبزه عید با ذرت، باید مقداری ذرت مرغوب را به مدت ۴ روز در آب خیس کنید تا پوست سخت ذرت برای جوانه زدن آماده شود. برای کاشت سبزه ذرت باید هر روز آبی که ذرت در آن خیس کرده اید عوض کنید. در مرحله بعد برای کاشت سبزه ذرت باید ذرت ها را در یک دستمال نخی قرار دهید و روی ذرت ها را با آب اسپری کنید.
مرحله بعد برای کاشت سبزه ذرت وقتی ذرت ها جوانه به اندازه یک بند انگشت جوانه زدند، ذرت ها را در یک سبد ریخته و روی یک تنگ پر از آب قرار دهید، ذرت ها باید در تماس کامل با آب باشند.
بعد از ده روز سبزه ذرت کم کم سبز می شود و ریشه های سبزه ذرت در آب بلند می شوند. می توانید ظرف آب سبزه ذرت را طوری انتخاب کنید که ماهی قرمز یا ماهی گلی هم درون آن باشد که فضای زیبایی ایجاد می کند. کاشت سبزه ذرت عید، برای هفت سین متفاوت و زیبا خواهد بود.
برای کاشت سبزه ذرت چند نکته را باید دقت کنید که ذرت باید تازه و مرغوب باشد. ذرتی که با آن پاپ کرن درست می شود برای کاشت سبزه ذرت مناسب نیست و جوانه نمی زنند. تراکم دانه ها نباید زیاد باشد، اگر تعداد ذرت ها زیاد باشد باعث می شود ذرت های دیگر رشد نکنند و سبزه ذرت شما زیبا نخواهد شد.
کاشت سبزه عید با خاکشیر
یکی از بذرهایی که برای کاشت سبزه عید می توان از آن استفاده کرد، خاکشیر است. سبزه خاکشیر نسبت به بذرهای دیگر زودتر رشد می کند و برای افرادی که در روزهای آخر برای کاشت سبزه عید اقدام می کنند، انتخاب خوبی است. سبزه خاکشیر برای افرادی که علاقه دارند مدل کاشت سبزه عید آنها متفاوت باشد نیز گزینه مناسبی است چون به راحتی به هر سطحی می چسبد. برای کاشت سبزه خاکشیر ابتدا مقداری بذر خاکشیر را به مدت یک شب در آب خیس کنید. برای سبزه خاکشیر باید نسبت ۱ به ۵ را رعایت کنید، یعنی به ازای هر ۱ لیوان بذر خاکشیر باید ۵ لیوان آب بریزید.
برای کاشت سبزه خاکشیر روی کوزه، ابتدا یک کوزه مناسب را انتخاب کنید، روی کوزه را با جوراب زنانه یا تنظیف بپوشانید و جوراب یا تنظیف را خوب خیس کنید. در مرحله بعد برای کاشت سبزه خاکشیر باید بذرهایی را که خوب در آب خیس خورده اند و لعاب داده اند را روی سطح کوزه به صورت یکدست با خاکشیر بپوشانید.
داخل کوزه را از آب پر کنید، آما باید دقت کنید که روی سطح کوزه را هر روز با اسپری آب دهید. همانطور که اشاره شد، سبزه خاکشیر زود جوانه می زند و سبز می شود بنابراین یک هفته قبل از عید یعنی هفته آخر اسفند ماه اقدام به کاشت سبزه خاکشیر کنید. برای کاشت سبزه خاکشیر از هر سطحی می توانید استفاده کنید ولی معمولا باید روی سطح اتکا را یک لایه نازک پنبه بپوشانید و سپس روی پنبه را با تنظیف بپوشانید.
کاشت سبزه عید با گندم
یکی از بذرهایی که از قدیم برای کاشت سبزه عید از آن استفاده می کنند، گندم است. سبزه گندم در بیشتر سفرهخ های هفت سین به چشم می خورد، سبزه گندم نواری شکل رشد می کند و سبز می شود. برای کاشت سبزه گندم ابتدا باید یک فنجان گندم را درون یک ظرف آب به مدت ۲ روز خیس کنید. در این مدت باید مرتب آب ظرف را عوض کنید تا بذرها گندیده نشوند. در مرحله بعد برای کاشت سبزه گندم مثل سبزه هسته مرکبات باید گندم ها را روی یک پارچه نخی قرار دهید و به مدت ۳ روز کنار پنجره و در معرض نور خورشید قرار دهید. در این مدت یه صورت مداوم باید رطوبت پارچه را حفظ کنید، می توانید با اسپری سطح پارچه را به صورت یکنواخت مرطوب کنید.
بعد از جوانه زدن گندم ها، جوانه های گندم را در یک ظرف مناسب انتقال دهید. بعد از انتقال جوانه های گندم برای سبزه عید می توانید به صورت مستقیم به جوانه ها آب دهید. توجه کنید تا زمانی جوانه گندم ها رنگ سبز به خود نگرفته اند، یک پارچه نخی سبک و نرم که رطوبت مناسبی دارد روی آن ظرف سبزه قرار دهید. توجه داشته باشید که برای کاشت سبزه گندم باید حدود ۱۵ روز قبل از عید اقدام کنید.
کاشت سبزه عید با عدس
یکی دیگر از بذرهایی که برای کاشت سبزه عید مورد استفاده قرار می گیرد و جلوه زیبایی به سفره هفت سین می دهد، عدس است. برای کاشت سبزه عید با عدس باید حدود ۱۵ الی ۲۰ روز قبل از عید اقدام کنید. برای کاشت سبزه عید با عدس یک کاسه عدس را در یک ظرف پر از آب خیس کنید، عدس آب زیادی به خود جذب می کند بنابراین در این مدت سطح آب را چک کنید تا آب به اندازه باشد، بهتر است آب ظف را هر روز عوض شود چون عدس نیز مانند گندم ممکن است در آب گندیده شود.
وقتی عدس ها جوانه زدند، عدس ها را آبکش کنید و در ظرفی که می خواهید سبزه عید در آن بکارید، قرار دهید و روی آن یک پارچه نخی سبک قرار دهید و پارچه را مرطوب کنید. به از اینکه جوانه عدس ها سبز شدند، می توانید پارچه را بردارید. بهتر است سبزه عدس را یک لایه نازک روی ظرف نباشد که سبزه عید سفره هفت سین سبز و پر پشت باشد.
کاشت سبزه عید با کنجد
ابتدا دانه کنجد را برای ۶ تا ۷ ساعت خیس کنید. دقت کنید که کنجد چه سیاه و چه سفید باید بو نداده باشد.
بهترین زمان برای جوانه زدن کنجد، هشت روز قبل از عید است. یکی از محسنتات این دانه این است که تا سیزدهم فروردین رشد کمی دارد و به همین دلیل می تواند سفره هفت سین شما را سبز نگه دارد.
برای کاشت سبزه کنجد، ابتدا یک قطعه پارچه را روی یک بطری خالی یا همان ظرف دلخواه بپیچانید و سپس مقداری از دانه های کنجد را در آب خیس کنید و بر روی پارچه بریزید. بعد از چند روز، دانه های کنجد بر روی پارچه دور بطری جوانه می زند و به صورت ستون کوچکی از سبزه به شکلی زیبا و تماشایی چشمان هر بینده ای را به خود خیره می کند.
کاشت سبزه عید با ذرت
اول اینکه باید بدانید با دانه ذرتی که با آن پاک کورن درست می کنند، نمی شود سبزه گذاشت. باید از دانه ذرت تازه استفاده کنید، مقدار دانه ها نباید خیلی زیاد باشد؛ چون اگر تراکم آن زیاد باشد، لایه های زیرین نمی توانند رشد کنند و می پوسند.
اگر مقدار دانه ها کم باشد، سبزه شما کم پشت می شود. پس اندازه را نسبت به ظرف نه خیلی زیاد و نه خیلی کم بگیرید. آبیاری زیاد هم باعث زود خراب شدن سبزه می شود. برای کاشت یک سبزه زیبا با دانه های ذرت به ۲۰ روز زمان نیاز دارید.
ابتدا لازم است که ذرت را ۴ روز خیس کنید و مرتب آب آن را عوض کنید، اما جای آن هرگز نباید عوض کنید. وقتی دانه های ذرت جوانه زدند، آن ها را لای دستمال می گذاریم و مرتب توسط اسپری آن ها را آبیاری می کنیم. پس از سبز شدن دانه ها آن ها را داخل یک آبکش که می تواند داخل تنگ ماهی قرار بگیرد، می ریزیم و آبکش را داخل تنگ قرار می دهیم.
به همین راحتی و به همین سرعت، شما یک سبزه بسیار زیبا خواهید داشت که شبیه به هیچ سبزه دیگری نیست و داخل سفره هفت سین شبیه به یک درخت سبز کوچک به چشم می آید.
کاشت سبزه عید با لبو
یک عدد چغندر لبویی سالم را که ریشه هایش بریده نشده، شسته و در یک کیسه نایلونی بگذارید و در آن را گره بزنید. این کار برای ریشه زایی سریع تر لبو است. روی کیسه یکی دو سوراخ ایجاد کنید تا لبو بتواند نفس بکشد.
سپس آن را در دمای اتاق قرار دهید.
چغندر بعد ازچند روز شروع به جوانه زدن می کند. وقتی ریشه زد، آن را داخل یک ظرف آب بگذارید. ریشه های قرمز رنگ چغندر به تنهایی زیبا هستند، پس بهتر است برای لبو یک تنگ شیشه ای بلند انتخاب کنید، طوری که دهانه اش متناسب با قطر میوه لبو باشد تا زیبایی ریشه ها هم نمایان باشد.
