انسان از چه زمانی «کفش» پوشید؟
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز به نقل از فرادید، دانشمندان کفش‌های باستانی زیادی را در سراسر جهان کشف کرده‌اند، از جمله کفش‌های چرمی 5500 ساله در ارمنستان، صندل‌های حصیری 6200 ساله در اسپانیا و کفش‌هایی با قدمت 8300 سال در میسوری.
اما انسان واقعاًچه زمانی کفش را اختراع کرد؟ پاسخ دادن به این پرسش دشوار است چون پوست حیوانات، الیاف گیاهی و سایر مواد مورد استفاده در ساختن کفش به مرور زمان از بین می‌روند. قدیمی‌ترین کفش‌های شناخته‌شده بیش از 10000 سال قدمت دارند، اما ردپاهای فسیل‌شده نشان می‌دهد اجداد ما خیلی زودتر از اینها از کفش استفاده می‌کردند.
به گفته توماس کانولی، مدیر تحقیقات باستان‌شناسی در موزه تاریخ طبیعی و فرهنگی دانشگاه اورگان، قدیمی‌ترین کفش‌هایی که محققان مستقیماً تاریخ‌گذاری کرده‌اند، یک جفت صندل 10400 ساله است که از غار فورت راک در مرکز اورگان پیدا شده است.
باستان‌شناسانی که سال 1938 حفاری در غار فورت راک را آغاز کردند، ده‌ها صندل بافته‌شده از پوست درخت درمنه و سایر الیاف را کشف کردند. کانولی توضیح داده که کفش‌های مشابهی در نزدیک به ده‌ها مکان در حوضه بزرگ شمالی و غربی، منطقه خشک ایالات متحده بین سی‌یِرا نِوادا و کوه‌های راکی پیدا شده است: «به طور کلی، این کفش‌ها بسیار خوب ساخته شدند، کف صاف و روکش پا دارند.»
به گفته کانولی: «دانشمندانی که با گروه‌های بومی منطقه اورگان، مانند مردمان کلامات و پیوت شمالی گفتگو کردند، دریافتند که در دوران تاریخی، کفش‌های بافته‌شده برای زمستان استفاده می‌شدند، به ویژه برای کار در اطراف باتلاق‌ها و دریاچه‌های سرد!»
اگرچه این صندل‌ها متخلخل هستند، اما الیاف آن‌ها برای گرم نگه داشتن پاها، گرمای بدن را حفظ می‌کنند، حتی وقتی زیر آب خیس شوند. کانولی می‌گوید: «ساموئل بارت قوم‌نگار، در گفتگو با مردمان کلامات دریافته که کفش‌های بافته‌شده را می‌پوشیدند تا در فصل زمستان بتوانند با راحتی نسبی از میان باتلاق‌هایی که آبشان بسیار سرد بوده، قدم بزند».
یک مجموعه از بقایای انسانی که در نوادا یافت شده و به عنوان مومیایی غار روح شناخته می‌شود، ممکن است حاوی کفش‌هایی قدیمی‌تر از صندل‌های غار فورت راک باشد. کانولی گفته که این مومیایی که حدود 10600 سال قدمت دارد، موکاسین (کفش‌هایی از پوست گوزن) دارد. با این حال، دانشمندان به طور مستقیم قدمت کفش را نسنجیدند.
ردپاهای کفش 150000 ساله؟
در حالی که این نمونه‌ها قدیمی‌ترین کفش‌های شناخته‌شده هستند، ممکن است شواهدی وجود داشته باشد مبنی بر این که کفش‌ها خیلی خیلی زودتر اختراع شدند. بر اساس مطالعه‌ای در سال 2023، ردپاهای فسیلی در ساحلی در آفریقای جنوبی ممکن است ردپاهای کفش باشند که قدمت آن به 150000 سال پیش می‌رسد.
وقتی چارلز هِلم، محقق دانشگاه نلسون ماندلا در آفریقای جنوبی و همکارانش، ردپاهای فسیلی را تجزیه و تحلیل کردند، متوجه شباهت آن‌ها به ردپای انسان شدند به جزعدم وجود اثر انگشتان پا که نشان می‌دهد هر کسی که این ردپاها را بجا گذاشته، کفش پوشیده است.
هلم می‌گوید: «در تفکر اجداد ما که مدت‌ها پیش توانایی درست کردن و پوشیدن کفش را داشتند، چیز شگفت‌انگیزی وجود دارد. آن زمان، درست مانند امروز، محافظت در برابر آسیب و دمای شدید احتمالاً انگیزه‌ی درست کردن کفش بوده است.»
با این حال، آن‌ها هیچ درپای فسیلی مستقیمی از هیچ کفشی پیدا نکردند. هلم می‌گوید: «احتمال دارد مواد آلی که از آن‌ها کفش‌های باستانی را ساخته‌اند، در طول زمان از بین رفته باشند، بنابراین باید به دنبال شواهد دیگری باشیم.»
در مطالعه سال 2023، محققان به صندل‌هایی توجه کردند که بومیان مدرن سن (San) روی شن‌های صحرای کالاهاری استفاده می‌کردند، تا شاید بتوانند شکل ظاهری کفش‌های باستانی را تجسم کنند. آن‌ها صخره‌نگاره‌های 2000 ساله‌ی سان را هم بررسی کردند که شمنی را در حال پوشیدن کفش نشان می‌داد.
هلم و همکارانش انواع مختلفی از کفش‌ها را ساختند که از آن‌ها برای ایجاد ردپاهایی در شن‌های ساحل جنوبی آفریقای جنوبی استفاده می‌کردند. آن‌ها دریافتند کفشی با طرح باز و کف سخت با ردپاهای ساخته شده روی ماسه مرطوب و نسبتاً نرم به بهترین وجه با مسیرهای فسیلی مطابقت دارد.