انگل یک موضوع بسیار مهم در زمینه کبوتر و کبوترداری هست که همه کبوترداران را تحت شعاع خود قرار داده است و می گویند چگونه انگل کشی کنیم . کبوتر داران خیلی با اصول انگل زدایی آشنا نیستند و این موضوع باید به صورت حرفه ای و تخصصی مورد توجه قرار گیرد .انگل موجودی است که همه یا بخشی از عمر خود را روی یا درون بدن یک موجود دیگر زندگی می کند که از این زندگی یا بهره می برد یا تغذیه می کند.میزبان موجودی است که انگل روی یا دورن بدن آن زندگی می کند.موضوعی که برای ما مهم است و باعث می شود انگل ها را تفکیک کنیم این است که انگل روی بدن یا درون بدن کبوتر باشد.مانند کک یا شپش.
انگل ها به دو دسته تقسیم میشود
- انگل های خارجی:که ممکن است خون را بمکند یا پر ها را خراب کنند. که چهار نوع انگل خارجی وجود دارد:شپش پرو بال -کنه های قرمز -مگس کبوتر -پشه ها .
- انگل های داخلی:که بسیار مهم هستندو شامل سه نوع کرم میشود:کرم های مویی -کرم های حلقوی -کرم های نواری .درمان هر کدام از این ها متفاوت هست و نیاز به روش و تجویز مختص به خود را دارند.این مبحثی است که برای کسانی که کبوتر مسابقه ای و پرشی دارند بسیار مهم است و اگر به آن توجه نشود باعث افت پرنده می شود.
انگل های خارجی در کبوتران
انگل های خارجی در کبو تران مسابقه ای و پرشی بسیار مهم است زیرا این نوع انگل معمولا بر روی پر پرنده تاثیر می گذارد یا بنیه و قوای پرنده را از راه تغذیه از خون می گیرد .
- شپش پرها :سبب تولید سوراخ های ریز روی پرها یا بروز آسیب های دیگر روی پرهای کبوتران می گردد که سبب افت عملکرد مسابقه ای کبوتران می شود.در اسیب های شدید ساقه شاه بال ها وچینش پرهای فرعی تخریب می کند.
- کنه های قرمز : عموما در طول روز در کبوتر خانه مخفی میشوند و در هنگام شب از مخفیگاه خود خارج شده و اقدام به نیش زدن و خوردن خون کبوتران می کنند که علاوه بر اینکه اجازه استراحت را به کبوتران نمی دهند سبب شیوع برخی از بیماری های در کبوتر خانه میشوند.استراحت برای کبوتر پرشی بسیار مهم است تا بتواند عملکرد خوبی داشته باشد .
- مگس کبوتر : خطرناک ترین انگل خارجی برای کبوتران بشمار می آید که می تواند بدن کبوتران را مورد حمله قرار دهد .این نوع انگل اغلب عمر خود را روی بدن کبوتران سپری می کنند و فقط زمان تخم گذاری از روی بدن آنها جدا میشوند که علاوه بر سلب آسایش کبوتران ،سبب آلوده شدن آنها به بیماری خطرناک مالاریا کبوتران نیز می شود.
- پشه ها : یک انگل بسیار خطر ناک بوده که سبب انتقال ویروس آبله درکبوتران می شود .این پشه ها بیشتر در جای مرطوب یا نزدیک گاوداری یا دامداری است. برای رفع آنها باید یکسری اقدامات مانند اسپری کردن یا انگل زدایی محیط انجام شود.می توانید از واکسن سه گانه (نیوکاسل -آنفولانزا و آبله) را به مولد بزنید یا از واکسن آبله به تنهایی استفاده کنید.جوجه کبوترانی که درگیر آبله میشوند دیگر برای مسابقه دادن ارزشی ندارند و اصلا مناسب نیستند حتی زمانی که درمان میشوند.
بیماری های انگلی داخلی در کبوترها
کسب آگاهی از شایع ترین بیماری های کبوتر می تواند تاثیر زیادی در پیشگیری از بروز بیماری های در این حیوانات داشته باشد. با این حال، گاهی اوقات نمی توانید از شیوع بیماری در پرنده خود جلوگیری کنید. این موضوع می تواند به دلایل زیادی باشد، شاید خوراک کبوتر آلوده شده یا کبوتر جدیدی که به قفس اضافه شده مبتلا و ناقل ویروس باشد.کبوترها به طور شگفت آور حیوانات خانگی محبوب هستند. آنها، پرندگانی کوتاه پا و تنومند هستند که تقریباً در همه جای دنیا چه در طبیعت و چه در خانه های ما یافت می شوند. اکثر انسان ها دوست دارند از کبوتر به عنوان یک حیوان خانگی مراقبت کنند؛ اما باید این را بدانیم که مراقبت از کبوترها شامل معالجه بسیاری از شایع ترین بیماری ها در کبوتر است که احتمال دارد پرنده ها به آن مبتلا شوند. این بیماری ها می توانند علائم مختلفی از جمله مشکلات تنفسی، اسهال و حتی مرگ را ایجاد کنند.
1. بیماری آسکاریدیاز (کرم گرد انگلی)در کبوتر
عامل بیماری، کرم های گرد انگلی به نام لاتین آسکارید یا کولومبه است که هم کبوترهای اهلی و هم کبوترهای وحشی را آلوده می کند. شکل ظاهری این کرم شبیه کرم مشابه در ماکیان (آسکارید یا گالی) است.این کرم در رودهٔ باریک (عمدتا در ناحیه دوازدهه و بخش های بالایی رودهٔ باریک) کبوتر مستقر می شود. آلودگی شدید باعث توقف رشد، اسهال و ژولیدگی پرها می شود.آلودگی بیش از حد کبوتر با این کرم، سبب انسداد رودهٔ باریک، سوراخ کردن روده و چسبندگی آن می شود. کرم آسکاریس چرخه انگلی مستقلی دارد و دورهٔ آلودگی به ۹ هفته یا بیشتر میرسد.لاروهای این کرم به داخل دیوارهٔ روده باریک نفوذ کرده و التهاب روده را باعث می شود. کبوترهای جوان به این انگلی حساسی تر از افراد بالغ اند. این کرم راه آب و غذای آلوده به تخم انگل منتقل می شود. وقتی شرایط محیطی (رطوبت و دما) مناسب باشد، شیوع این آلودگی سرعت میگیرد. مدفوع کبوترهای مبتلا حاوی تخم انگل است.
کبوترهای آلوده به کرم آسکایس، علاوه بر اسهال، توقف رشد، لاغری، گیجی و تغییر رنگ پوست نشان می دهند. وجود انگلی زیاد موجب مکیده شدن خون زیاد از دیوارهٔ روده توسط این انگل و جذب ناکافی مواد غذایی از روده باریک و در نتیجه کم خونی پرنده می شود که این امر با نشانه پریده رنگ بودن پوست و غشاهای مخاطی پرنده آشکار می شود.برای تشخیصں دقیق وجود این انگل در کبوتر می توان پرندگان مشکوک را کالبدگشایی کرد یا مدفوع آن ها را از لحاظ وجود تخم کرم آسکاریس که بیضوی شکل است و دیواره ضخیمی دارد، مورد آزمایش قرار داد. گاهی کرم بالغ با طول ۳/۵ سانتیمتر و قطر ۱/۵ تا ۲ میلیمتر از طریق مدفوع دفع می شود.
داروی اختصاصی برای درمان آسکاریدیاز و انواع کلاپیلاریا در کبوتر، دارویی است به نام کامبندازول با نام تجارتی آسکاپیلیا. در مصرف این دارو، باید به کبوترهایی با وزن بیش از ۴۰۰ گرم به مدت دو روز و هر روز یک کپسول خورانده شود. کبوترهای سنگین باید روزانه ۲ کپسول دریافت کنند.در صورت دسترس نبودن داروی فوق، میتوان از داروهایی چون هیدروکلرور، لوامیزولا، با نام تجارتی اسپارتاکون – سوسپانسیون فن بتد از ولا – ایور مکتین با نام تجارتی ایومکا – ترکیبات پیپرازین؛ مثل فسفات پپرازین، سیترات پیپرازین و غیره، طبق دستورالعمل مصرف یا دستور دامپزشک استفاده کرد.درمان در سنین ۶، ۱۶ و ۲۶ هفتگی انجام می شود و باید پس از هر درمان مکمل ویتامین های D3 – A و E را به پرنده خورانید. از آنجا که آلودگی کبوترها به این انگلی بسیار شایع است،
2. بیماری کاپیلاریاز (کرم نخی شکل) در کبوتر
این بیماری انگلی توسط کرم های نخی شکل و باریکی به طول حدود ۲/۵سانتیمتر به نام کاپیلاریا کولومبه و کاپیلاریا لانگی کولیس که در روده باریک و گاهی مری و چینه دان مستقر می شوند، ایجاد می شود. چرخه زندگی مستقیم این انگلی حدود چهار هفته کامل می شود. شرایط نامطلوب جایگاه، تراکم زیاد پرنده ها و محیط گرم و مرطوب باعث انتقال این انگل می شود.عوارض ناشی از این انگلی عبارت است از: اسهال، گاهی اسهال خونی، استفراغ، ضعف، لاغری و ظرف چند روز مرگ کبوترهای جوان و کاهش وزن در کبوترهای بالغ.
برای درمان کاپیلاری از داروهایی؛ مثل کامبند از ولا، ایور مکتین، فن بند از ولا، لوامیزولا،متریدین، سیترات پپر ازین، تترامیزول و هیگرو میسین طبق دستورالعمل مصرف هریک و با نظر دامپزشک استفاده می شود.نکته:: داروهایی؛ مثل فن بندازول و متریدین اگر از حد مناسب بیشتر استفاده شوند، موجب مسمومیت پرنده می شوند.
3. بیماری اورنیتوسترونژیلوز در کبوتر
این بیماری انگلی توسط کرمی به نام اورنیتوسترونژیلوز کوادر ورادیاتوسی، به طول ۱ تا ۲۰ میلیمتر، عارضری کبوترها می شود و حتی وجود تعداد اندک این کرم باعت بروز نشانه های بیماری می شود. ضعف، گیجی و اسهال از جمله علایم مشهود وجود این انگل در بدن پرنده است.این کرم از دیواره های روده خون می مکد و به همین دلیل رنگ آن سرخ به نظر می رسد. شرایط غیر بهداشتی جایگاه مهم ترین عامل شیوع این بیمای است.مکیدن خون زیاد کبوتر توسط این کرم موجب کم خونی و التهاب خونی یا نزلهای پرندگان مبتلا می شود. تشخیص وجود این انگل در روده کبوتر مشابه تشخیصی در بیماری آسکاریدیاز است، در آزمایشگاه تخم بیضوی این انگل با میکروسکوپ قابل تشخیصں است،درمان این بیماری با استفاده از داروی متیبریدین به همراه سیترات پیپرازین صورت می گیرد. کرم های بالغ را می توان با تزریق زیر پوستی متیبریدین به مقدار ۲۰۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن زنده به مدت ۶ روز متوالی و یا با داروی ایور مکتین از بدن دفع کرد.
4. بیماری سینگاموز (انگل تنفسی) در کبوتر
یک بیماری انگلی تنفسی است که تمام پرندگان ممکن است به آن آلوده شوند. عامل این بیماری سینگاموس تراکیا است که در نایی و نایژه های پرندگان مستقر می شود. گاهی تراکم شدید انگلی در نای موجب خفگی پرنده می شود.در حالت معمولی، پرنده برای بازکردن مجرای تنفسی عطسه می کند و سپس با چشمان بسته و سر پایین در گوشهای کز می کند.اگر بیشتر افراد گله مبتلا باشند، می توان داروی تیابندازول را به میزان ۱ میلی گرم برای میل لا ۷ روز در مخلوط دان پرنده به کار برد. موارد انفرادی آلودگی را می توان با محلول ید در آب به نسبت ۹:۱ یا محلول لوگول با گلیسیرین به نسبت ۵:۱ به صورت مالیدن به بینی پرنده درمان کرد.
5. کرمهای نواری یا ستودها در کبوتر
برای آلوده شدن پرندگان و پستانداران به کرمهای نواری (کرمهای بندبند)، ابتدا باید تخم آن ها توسط میزبان های واسطه ای، مثل نرمتنان (حلزون ها) و غیره، کرمهای خاکی و انواع بندپایان بلعیده شود و بخشی از چرخه زندگی را در بدن آنها بگذرانند.وقتی این نرم تنان توسط پرندگانی چون کبوتر بلعیده شوند، ادامه چرخه زندگی آنها در روده پرنده ممکن می شود. پرندگان بسیار آلوده، علایمی چون کاهش وزن و بی حالی نشان می دهند.داخل این بندها تخم کرمها وجود دارد که این تخمها توسط نرمتنان بلعیده می شود و به این ترتیب چرخه زندگی کرمهای نواری توسط نرمتنان و پرندگان کامل می شود. معمولا فقط کبوترهایی که اجازه پرواز آزاد دارند، ممکن است به نرمتنان حامل این انگل دسترسی پیدا کنند و آلوده شوند.تشخیص وجود این انگل براساس مشاهده بندهای جدا شده یا تخم انگلی در مدفوع یا رؤیت کرمهای خارج شده از مقعد قرار دارد.
برای درمان، می توان از کپسول های ضد کرم های نواری به نام دیکلروفن استفاده کرد. هر کپسول حاوی ۱۰۰ میلی گرم داروی مؤثر است که باید پس از ۱۲ ساعت غذا ندادن به پرنده از راه دهان تجویز شود.در صورت نیاز می توان پس از ۱۰ روز از درمان اولیه، تجویز کپسول مذکور را تکرار کرد. داروی دیگری به نام نیکلوزامید را نیز می توان با دز ۲۵۰ میلیگرمی به ازای هر کیلوگرم وزن زنده از طریق لوله وارد چینه دان پرنده کرد. این دارو به صورت قرصی است که باید قبلا در آب حل شود.
نکات مهم درباره واکسن زدن به کبوتر
