اردوغان در دوراهی سازش با اسرائیل و همدردی با فلسطین

  پنجشنبه، 20 مهر 1402 ID  کد خبر 359310
اردوغان در دوراهی سازش با اسرائیل و همدردی با فلسطین
تحولات چند روز اخیر در سرزمین های اشغالی فلسطین بازتاب گسترده ای در عرصه سیاست منطقه ای و بین المللی داشته است. علی حیدری کارشناس مسائل ترکیه واکنش دولت اردوغان به این تحولات را در یادداشتی تحلیلی مورد کندوکاو قرار داده است.

اپیزود اول: «وان مینت، وان مینت»(یک دقیقه)، این آغاز اوج‌گیری منطقه‌ای رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور فعلی و نخست‌وزیر وقت ترکیه بود که در بهمن ماه 1387 در حاشیه اجلاس داووس در نشستی درباره بحران غزه ایراد شد. اردوغان که در مقابل شیمون پرز، رئیس وقت رژیم صهیونیستی نشسته بود، در پاسخ به اظهارات او که چرا آنها(مقاومت فلسطین) با ما می‌جنگند، در حالی‌که کمبودی ندارند، گفت: «به یاد می‌آورم دو نخست‌وزیر پیشین کشور شما (اسرائیل) را که گفته بودند، وقتی که تانک‌های آنها قادر شدند وارد مناطق فلسطینی شوند، خیلی خوشحال شدند. این اندوهناک است که مردم برای آنچه که شما گفتید، دست بزنند. بسیاری از مردم کشته شدند. این بسیار اشتباه و بربریت است. شما راه کشتن کودکان را خیلی خوب می‌دانید.»

مناظره جنجالی اردوغان و پرز


این اظهارات تنها مدتی بعد از جنگ 22 روزه غزه در سال 2008 انجام شد. بعد از آن بود که در اعتراض به تلاش‌های مجری برای پایان دادن به جلسه در حالی‌که اجازه سخن گفتن نیافته بود، جلسه را ترک و اعلام کرد دیگر در داووس شرکت نخواهد کرد. آن شب برای اردوغان کافی بود تا به عنوان منجی و پشتیبان بزرگ ملت فلسطین در جهان اسلام و به‌خصوص مردم منطقه معرفی شود. در حالی‌که مردم ترکیه از این اظهارات به وجد آمده بودند و در خیابان‌ها شادی می‌کردند، «وان مینت» تبدیل به نمادی برای نشان دادن حمایت آنها از فلسطین بود و دستگاه تبلیغاتی و رسانه‌ای در ترکیه شروع به بازتولید آن در سطوح مختلف حتی در نمایشنامه‌نویسی، برنامه‌های تلویزیونی و حماسی کرده بود. اگرچه بعدها مشخص شد که روز بعد از این واقعه، اردوغان و پرز به صورت تلفنی با یکدیگر گفت‌و‌گو کردند و به گفته احمد داوود اوغلو وزیر خارجه وقت ترکیه، اردوغان به پرز گفت که منظور او از بربریت، دولت اسرائیل نبوده و تندی او نه با پرز بلکه خطاب به مجری برنامه بوده است.با این وجود تیر از چله کمان رها شده بود و ظاهراً دنیای اسلام برای فلسطین یک حامی جدید پیدا کرده بود.

کشتی ماوی مرمره



اپیزود دوم: اردیبهشت سال 1389 کاروانی متشکل از چند کشتی برای شکست محاصره دو ساله غزه بعد از جنگ 22 روزه از مبدأ ترکیه راهی دریای مدیترانه شد تا محموله خود متشکل از اقلام غذایی و دارویی را به این منطقه که بزرگترین زندان روباز دنیا لقب گرفته، برساند که در نزدیکی سواحل غزه و در آب‌های بین‌المللی مورد حمله نیروهای نظامی صهیونیستی قرار گرفت و حداقل 10 شهروند ترکیه‌ای مسافر کشتی ماوی مرمره کشته شدند و دیگر فعالان که تعداد آنها 800 نفر می‌شد، به زندانی در بندر اشدود منتقل شدند.

حمله سربازان اسرائیلی به ماوی مرمره


این اقدام واکنش تند مقامات آنکارا را به همراه داشت؛ به طوری که سفیر خود از سرزمین‌های اشغالی را فراخوانده و سفیر اسرائیل را نیز اخراج کردند تا در سطح سیاسی وارد سخت‌ترین دوران روابط شوند. مردم ترکیه و مسلمانان جهان اسلام در حمایت از فعالان انساندوست ترکیه و همچنین دولت ترکیه به خیابان‌ها رفته و حمایت خود را از آنکارا و به‌خصوص اردوغان نشان دادند. اگرچه بعدها مشخص شد که روابط سیاسی به سطح پایینی آمده اما در سطوح امنیتی، نظامی و اقتصادی این روند نه‌تنها کاهشی نداشت بلکه سال به سال بر حجم و عمق آن افزوده شد. 3 سال بعد یعنی در سال 2013، نتانیاهو و اردوغان با وساطت اوباما با یکدیگر به صورت تلفنی گفت‌و‌گو کردند و نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از اردوغان بابت حادثه کشتی ماوی مرمره عذرخواهی کرد و قرار بر این شد، رژیم اسرائیل غرامت پرداخت کند. با این وجود، این اتفاق نیفتاد و موضوع عادی‌سازی روابط بین دو طرف در سطح سیاسی برای 10 سال بعد به تعویق افتاد.

سخنرانی اردوغان


اپیزود سوم: اسفندماه سال 1400 اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی به ترکیه سفر کرد تا پروسه عادی‌سازی روابط تل‌آویو-آنکارا کلید بخورد. این روند در راستای راهبرد اردوغان و دولت ترکیه برای عادی‌سازی روابط با تمامی کشورهایی بود که ترکیه طی یکی، دو دهه گذشته با آنها به اختلاف و مشکلات اساسی خورده بود و حالا اردوغان تلاش داشت تا تغییر فرمان دهد. در این چهارچوب، کشورهای امارات، عربستان، مصر، سوریه، یونان و رژیم صهیونیستی در دستورکار عادی‌سازی روابط بودند.

سفر هرتسوگ به ترکیه


اپیزود چهارم: ابتدای هفته جاری شاهد عملیات طوفان الاقصی از سوی مقاومت فلسطین بودیم که طی آن نیروهای مقاومت به شهرک‌های اطراف غزه نفوذ کرده و در عملیاتی برنامه‌ریزی شده، دقیق، حساب‌شده و غافلگیرکننده بیش از هزار صهیونیستی را به هلاکت رسانده و حدود یکصد صهیونیست شهرک‌نشین را نیز به اسارت در آوردند. این بزرگترین و پیچیده‌ترین عملیات مقاومت فلسطین علیه رژیم صهیونیستی بود که همه ارکان این رژیم را در شوک فرو برد.
بعد از آن تل‌آویو شروع به حملات هوایی سنگین به غزه کرد تا با ضربه زدن به مردم، مقاومت را وادار به تسلیم شدن در برابر خواسته‌های خود و آزاد کردن گروگان‌ها کند.


از آنجا که این درگیری از معادله درگیری‌های گذشته مبنی بر حمله رژیم صهیونیستی و دفاع مقاومت برای یک، دو یا سه هفته خارج شده بود و معادله‌ای جدید شکل گرفته بود، کشورهای زیادی تلاش کردند و هنوز هم در تلاش هستند تا وضعیت را از حالت فوق‌العاده آن خارج کرده و تحت کنترل درآورند؛ ازجمله امریکا که اعلام کرد دو ناو هواپیمابر را به منطقه ارسال کرده است، یا اروپا که اعلام کرد تمام قد در کنار رژیم صهیونیستی ایستاده است. در این سوی دیگر میدان نیز کشورهای اسلامی از جمله قطر و ترکیه تلاش دارند تا نقش میانجی را ایفا کنند.

در این بین، اردوغان که حدود 15 سال است نزد مردم منطقه به عنوان حامی فلسطین شناخته می‌شود، تلاش دارد تا نقش میانجیگری خود را ایفا کند. این تلاش ناشی از دو انگیزه اساسی است:

اول: در راستای بازی سیاسی ترکیه و اردوغان به عنوان میانجی که طی سالیان گذشته در خصوص بحران‌های بین‌المللی و منطقه‌ای مانند جنگ اوکراین و روسیه یا جنگ‌های مقاومت فلسطین با رژیم صهیونیستی وجود داشته و دنبال شده ، این رویکرد باعث افزایش اعتبار و وجهه سیاسی ترکیه در منطقه و دنیا شده است.

دوم: در راستای تداوم روند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی که به واسطه جنگ اخیر با اختلال روبه‌رو شده، قرار بود اردوغان در پایان ماه میلادی جاری یا آغاز ماه آینده به فلسطین اشغالی سفر کند و برخی پروژه‌های اقتصادی و تجاری عظیم مانند نقش‌آفرینی ترکیه در انتقال گاز فلسطین اشغالی به اروپا از طریق ترکیه و نیز عملیات کشف و استخراج میادین نفت و گاز در بستر مدیترانه به صورت مشترک را کلید بزند. همکاری سیاسی دو طرف در سطح منطقه‌ای برای پیشبرد اهداف آنکارا-تل‌آویو که در گذشته تحت طرح کلان پروژه «خاورمیانه بزرگ» دنبال می‌شد، از دیگر اهداف اردوغان برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل بود.با تداوم جنگ و وخیم‌تر شدن شرایط، امکان عادی‌سازی روابط برای ترکیه و عربستان سخت خواهد شد و بر همین اساس اردوغان همه تلاش خود را به کار بسته تا هر چه زودتر به این بحران خاتمه دهد و بتواند برنامه‌های خود را پیش ببرد.به همین دلیل است که دیپلماسی تلفنی را فعال کرده و طی روزهای گذشته با سران اغلب کشورهای اسلامی، رئیس تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی گفت‌و‌گو کرده تا بتواند راهی برای برون‌رفت از بحران بیابد.
رئیس‌جمهور ترکیه تلاش دارد تا همچنان خود را حامی ملت فلسطین نشان دهد و در سخنرانی‌های خود ضمن «دعوت دو طرف به آرامش» و «پیروی از عقل سلیم»، راه‌حل مسأله فلسطین را تشکیل دولت فلسطینی بر مبنای سرزمین‌های 1967 می‌داند.
هر چند می‌داند رژیم اسرائیل به آن تن نخواهد داد.این تلاش‌ها همچنان از سوی اردوغان دنبال می‌شود، اگرچه سفارت رژیم صهیونیستی در ترکیه در بیانیه‌ای مدعی شد، اردوغان در تماس تلفنی با همتای اسرائیلی خود، کشته شدن صهیونیست‌ها را به وی تسلیت گفته است اما در رسانه‌های ترکیه به این بخش از تماس تلفنی اشاره‌ای نشد و چنین چیزی اگر واقعیت داشته باشد، مسکوت ماند.

برش

آغاز محبوبیت اردوغان بین حامیان فلسطین اظهارات اردوغان که تنها مدتی بعد از جنگ 22 روزه غزه در سال 2008 انجام شد، برای او کافی بود تا به عنوان منجی و پشتیبان بزرگ ملت فلسطین در جهان اسلام و به‌خصوص مردم منطقه معرفی شود. در حالی‌که مردم ترکیه از این اظهارات به وجد آمده بودند و در خیابان‌ها شادی می‌کردند، «وان مینت» تبدیل به نمادی برای نشان دادن حمایت آنها از فلسطین بود و دستگاه تبلیغاتی و رسانه‌ای در ترکیه شروع به بازتولید آن در سطوح مختلف حتی در نمایشنامه‌نویسی، برنامه‌های تلویزیونی و حماسی کرده بود.

** این یادداشت با عنوان "اردوغان سردرگم در پازل ناهمگون سازش" در روزنامه ایران 20 مهر 1402 منتشر شده و با هماهنگی با نویسنده در اینجا بازنشر می شود.

1 دیدگاه

  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
رهبر معظم انقلاب: از وقتی که رهبر شده‌ام آجیل نخوردم؛ چون رهبر باید مثل فقرا زندگی کند! (505 نظر) 10 اقدامِ منجر به گرانی در 100 روز (254 نظر) 10 ایده تبلیغات مؤثر برای کسب‌وکارهای کوچک (246 نظر) (تصاویر) سفر به عصر قاجار؛ منظره‌های «کلاردشت»، 158 سال قبل (244 نظر) داریوش ارجمند: زنی که وزنه برداری می کند نه رَحِم دارد و نه تخمدان ریش درآورده نه می‌تواند شوهر کند و نه می‌تواند بچه داشته باشد! (243 نظر) مهران مدیری: من رفتم مسافرت و بهترین هتل اون شهر رو پیدا کردم ولی من رو نشناخت و گفت اتاقامون پُره، من هنوزم که هنوزه فکر میکنم دارم خواب میبینم+ویدیو (201 نظر) آخرین جشن تولد ساده و خلوت بهاره سرگل زایی، یکی از استعدادهای برتر کشورمان/ روحت شاد بانوی کرمانی+عکس (99 نظر) مهراب قاسم خانی: معرفی میکنم عضو جدید خانواده/ چه پشمالو و گوگولی هم هست+عکس (77 نظر) شهرام قائدی: دنیا دیگه نمیزاد مادرهای مارو، مادر من هیچوقت کرم به دستش نزد، نفهمید مو رنگ کردن چیه لباس خونه با مهمونی چه فرقی داره...+ویدیو (65 نظر) بهاره رهنما: من کاهل نماز بودم که بعد از شرط گذاشتن همسر دومم درباره نماز خواندن الان نمازم را میخوانم و دیگه کاهل نماز نیستم (64 نظر) الهام چرخنده: من برای همه کسانی که کتکم زدند، باعث بیماری قلبی شدند نفرین ندارم اما الهی که به درد من دچار بشید+ویدیو (63 نظر) رونالدو: برای اولین بار جورجینا را برای شام دعوت کردم متعجب بود چون باورش نمی شد که به جای اتوبوس با بوگاتی به خانه برمی گردد+فیلم (58 نظر) مازیار لرستانی: ای کاش به جای روز زن و روز مرد، روز شرف و انسانیت داشتیم+عکس (49 نظر) شعرخوانی زیبا و دلنشین رهبر معظم انقلاب: ای تکیه گاه و پناه زیباترین لحظه های پرعصمت و پر شکوه تنهایی و خلوت من+ویدیو (44 نظر) خلاقیت خنده دار پدر ایرانی با طراحی سینما در توالت خانه اش حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس😂 (41 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
تذکر جدی علی دایی به اعجوبه طنز ایران: دفعه آخرت باشد که ادای من را درآوردی!
فال قهوه با نشان روز شنبه 3 آذر ماه 1403
فال انبیاء روزانه شنبه 3 آذر 1403
فال روزانه امروز شنبه 3 آذر ماه 1403
فال شمع روزانه امروز شنبه 3 آذر 1403
فال حافظ با تفسیر امروز شنبه 3 آذر 1403+فیلم
فال ابجد روزانه شنبه 3 آذر 1403
رونمایی از سند ازدواج در زمان قاجار؛ آداب عجیب خواستگاری رفتن بدون خبر دادن به صاحبخانه+ عکس
یک فیلم ایرانی نداریم که مردها در آن نرقصند!
بشار اسد و نبیه بری به پیام رهبر انقلاب چه جوابی دادند؟
واکنش ایران به قطعنامه ضد ایرانی شورای حکام چیست؟
تصویب قطعنامه ضدایرانی کشورهای غربی در آژانس اتمی
ابلاغیۀ رئیس جمهور مبنی بر اصلاح مصوبۀ ماده واحدۀ تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی
ویدیو | فلسفۀ زندگی از نگاه حسین پناهی: عشق یک جفت النگو، عدالت نیم کیلو سیب‌زمینی!
معنا و مفهوم ضرب المثل «هر چی سنگه، مال پای لنگه» در ادبیات فارسی / ضرب المثل در حقیقت یک باور هست، و هر باور یک ماتریکس!
منتخب روز   
دورهمی پارسا پیروزفر و پریناز ایزدیار در یک کافه شیک و دلباز/ دو بازیگر خوش استایل و دوست‌داشتنی در یک قاب هدیه‌ دست‌ساز مادران سرزمین آفتاب، سیستان و بلوچستان به مسعود پزشکیان+ویدیو استفاده از ویروس کووید 19 برای مبارزه با سرطان! تب دنگی خطرناک شد؛ شیوع در جنوب شرقی ایران! سردار آزمون: وقتی دو تا گل میزنیم فکر میکنیم بازی رو بردیم و این ایراد بزرگ ماست/ناراحتی سردار آزمون بعد از بازی با قرقیزستان جزئیات پرونده آزار و اذیت دختر 16 ساله مشهدی از طرف 2 برادر ناتنی و پناه بردن او به کلانتری / از چند سال قبل که 2 برادر ناتنی ام به مصرف شیشه اعتیاد پیدا کردند مدام مرا کتک می زدند... مرگ پسر جوان بعد از خوردن الکل ضدعفونی اولین تمرین تیم ملی در استادیوم شهر بیشکک/ماشالله به این انرژی گروگانگیری افغان‌ها در تهران توسط 3 پاکستانی اخاذ اندروید 15 برای شیائومی و سامسونگ کی میاد؟ /لیست کامل تبلت‌هایی که اندروید15 سامسونگ را دریافت می‌کنند سلیقه‌ی خاص همسر پوریا پورسرخ برای سوپرایز تولد شوهر خوش‌تیپش با دیزاین شیک و کیک روکش طلا/ چه تیپ خفنی زده شادوماد! تصاویری از اولین تمرین ستاره های همیشه درخشان تیم ملی ایران، از طارمی گرفته تا بیرانوند و... در بیشکک قبل از بازی با قرقیزستان/به امید پیروزی✌