ارزش مفهومی زمانی استفاده می شود که بخواهیم دارایی های معامله شده در قراردادهای مشتقه را ارزش گذاری کنیم. به عبارت دیگر، Notional Value این اطلاعات را در اختیار ما قرار می دهد که چه مقدار سرمایه در پوزیشن های مربوط به ابزارهای مشتقه کنترل می شود. ارزش مفهومی در بازارهای مالی مانند قراردادهای آپشن یا اختیار، فیوچرز یا آتی و بازار ارزهای دیجیتال استفاده می شود.ارزش مفهومی در قراردادهای مشتقه به خاطر وجود لوریج از ارزش بازار (Market Value) بیشتر است. لوریج به معامله گران اجازه می دهد که با مقدار کمی از سرمایه، وارد معامله های بزرگ تر شوند. ارزش Notional مربوط به ارزش کل پوزیشن می شود، در حالی که ارزش بازار متفاوت است. در بخش بعدی درباره ارزش بازار و تفاوت آن با ارزش مفهومی اشاره می کنیم. مقدار لوریج استفاده شده را می توان به وسیله تقسیم ارزش مفهومی بر ارزش بازار به دست آورد.
لوریج= ارزش مفهومی / ارزش بازار
اگر فردی می خواهد دارایی را که ارزش مفهومی آن ۱۵۰ هزار دلار و ارزش بازار آن ۱۰ هزار دلار است، خریداری کند، او می تواند از یک لوریج به اندازه ۱۵ استفاده کند. به عبارت دیگر می تواند با سرمایه به مراتب کمتر و لورج محاسبه شده، وارد پوزیشن خرید یا فروش شود.
تفاوت ارزش مفهومی با ارزش بازار
ارزش مفهومی و ارزش بازار هر دو ارزش یک اوراق بهادار را توصیف می کنند. ارزش مفهومی بیانگر این است که یک اوراق بهادار از لحاظ نظری چه مقدار از ارزش کل را در اختیار دارد. به عنوان مثال از طریق قراردادهای مشتقه یا تعهدات بدهی. از سوی دیگر، ارزش بازار، قیمت یک اوراق بهادار در حال حاضر را نشان میدهد که می توان با آن یک اوراق بهادار را در بورس یا از طریق یک کارگزار خرید و فروش کرد.ارزش بازار همچنین برای اشاره به ارزش بازار یک شرکت سهامی عام استفاده می شود و با ضرب تعداد سهام موجود در قیمت فعلی سهم، تعیین می شود.
نکات مهم
- ارزش مفهومی بیانگر کل ارزشی است که توسط یک موقعیت معاملاتی یا تعهدات معاملاتی کنترل می شود، به عنوان مثال، چه مقدار ارزش توسط یک قرارداد مشتقه نشان داده می شود.
- ارزش بازار نشان دهنده قیمت اوراق بهاداری است که توسط خریداران و فروشندگان بازار از طریق عرضه و تقاضا تعیین می شود.
- به عنوان مثال، یک قرارداد اختیار خرید به نمایندگی از 100 سهم از سهام XYZ با قیمت اعتصاب 40 دلار ممکن است در بازار با 1.20 دلار در هر قرارداد معامله شود (100 x 1.20 دلار = ارزش بازار 120 دلار)، اما ارزش مفهومی 4000 دلار (100 x 40 دلار) را نشان دهد.
ارزش مفهومی چگونه محاسبه می شود؟
برای محاسبه ارزش مفهومی به دو مولفه نیاز داریم. این دو مولفه اندازه قرارداد (Contract Size) و قیمت اسپات و لحظه ای دارایی مورد نظر (Current Spot Price) است.اندازه قرارداد به تعداد واحدهایی که در یک قرارداد آتی مورد معامله قرار می گیرد، گفته می شود. این واحد حجم (Volume)، وزن (Weight)، یا هر معیار اندازه گیری مالی (Financial Measurment) می تواند باشد. برای اندازه گیری ارزش مفهومی تنها کافیست اندازه قرارداد را در قیمت اسپات ضرب کنیم.
ارزش مفهومی (Notional Value)= اندازه قرارداد (Contract Size) × قیمت اسپات (Current Spot Price)
برای درک بهتر، اجازه دهید مثالی بزنیم. یک قرارداد فیوچرز نفت خام، شامل ۱۰۰۰ بشکه می شود. اگر قیمت بازار هر بشکه را ۵۰ دلار در نظر بگیریم، ارزش مفهومی یک قرارداد آتی نفت خام ۵۰ هزار دلار می شود.
ارزش مفهومی چه کاربردی دارد؟
حال که متوجه شدیم ارزش مفهومی یا Notional Value چیست، چگونه محاسبه می شود و چه تفاوتی با ارزش بازار دارد، بهتر است درباره کاربردهای ارزش مفهومی صحبت کنیم.
- تعیین مارجین معاملات با استفاده از Notional Value:یکی از کاربردهای Notional Value، تعیین مارجین معاملات است. برای مثال اگر مارجین پوزیشن نفت خام ۵ درصد باشد، برای ورود به پوزیشن نفت خام حداقل به ۲۵۰۰ دلار نیاز داریم. این عدد چگونه به دست آمد؟ با ضرب مقدار مارجین (پنج درصد) در ارزش مفهومی که در بخش قبل آن را محاسبه کردیم (۵۰ هزار دلار)، مقدار مارجین مورد نظر را محاسبه کردیم.
- استفاده از ارزش مفهومی در مدیریت ریسک معاملات:همان طور که در مقدمه این مقاله هم به آن اشاره کردیم، یکی دیگر از کاربردهای ارزش مفهومی، مدیریت ریسک سرمایه گذاری است. سرمایه گذاران برای اینکه بتوانند با ریسک های موجود مانند تغییر روند قیمتی روبه رو شوند و سرمایه خود را حفظ کنند، معمولا از استراتژی به نام هج (Hedg) کردن استفاده می کند. یکی از اصول هج کردن، باز کردن پوزیشن های معکوس است
برای اینکه بتوانیم کاربرد ارزش مفهومی را در مدیریت ریسک و هج کردن توضیح دهیم، مثالی می زنیم. فرض کنید در مثالی که از ابتدای مقاله با آن همراه هستیم، فردی یک میلیون دلار در قرارداد فیوچرز نفت سرمایه گذاری کرده است. این فرد برای اینکه بتواند سرمایه خود را در برابر ریزش قیمت مصون کند، باید در جهت عکس قرار داد خود که قرارداد خرید است، اقدام به فروش قرارداد کند. اما سوال اینجاست که به چه مقدار؟
نسبت هج = ارزش مورد معامله / ارزش مفهومی
برای اینکه این فرد بتواند اصطلاحا نسبت هج را برای سرمایه خود به دست بیاورد، کافی است ارزش معامله خود را بر ارزش مفهومی قرارداد تقسیم کند. در مثال ما ارزش مفهومی قرارداد ۵۰ هزار دلار است؛ بنابراین نسبت یا نرخ هج برابر با ۲۰ می شود. فرد سرمایه گذار باید ۲۰ قرارد آتی را برای هج کردن سرمایه خود بفروشد که سرمایه گذاری اش با ضرر روبه رو نشود.
ارزش مفهومی در بازار ارزهای دیجیتال
از آنجایی که مفاهیمی مانند قراردادهای مشتقه و آتی در بازار ارزهای دیجیتال نیز وجود دارد، بنابراین ارزش مفهومی نیز به همان مفهوم است. در اینجا برای درک بهتر، از نحوه محاسبه ارزش مفهومی در بایننس استفاده می کنیم.هر قرارداد فیوچرز بیت کوین در بایننس ۱۰۰ دلار است (این عدد برای آلت کوین ها ۱۰ دلار است). این قراردادهای بر خلاف قراردادهای دائمی یا پرپچوال، در یک زمان مشخص باید تسویه شوند یا به عبارت دیگر قراردادهای فیوچرز یک تاریخ سررسید دارند که دو طرف معامله باید در تاریخ مشخص به تعهدات خود عمل کنند.
بایننس برای محاسبه ارزش مفهومی قراردادهای فیوچرز، تعداد قراردادها را در ارزش آن ها (۱۰۰) دلار ضرب و بر قیمت بازار تقسیم می کند. اگر فردی ۱۰ قرارداد خرید استقراضی (Long) داشته باشد، و قیمت لحظه ای بیت کوین ۲۰ هزار دلار باشد، Notional Value قرارداد بیت کوین برابر با ۰.۰۵ دلار می شود.
سخن آخر
ارزش بازار و ارزش مفهومی هر کدام مبالغ مختلفی را نشان می دهند که درک آنها برای سرمایه گذاران مهم است. ارزش مفهومی، عبارت است از مقدار ارزشی که توسط یک تعهد یا قرارداد نشان داده می شود. برای مثال، یک قرارداد اختیار معامله که 1000 بوشل گندم را در اختیار دارد یا یک اوراق قرضه شرکتی با ارزش اسمی در سررسید 1000 دلار. با این حال، ارزش بازار این تعهدات به دلیل عرضه و تقاضا و شرایط حاکم بر بازار متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، اگر قرارداد اختیار معامله نقدشوندگی پایینی داشته باشد، ارزش بازار آن ممکن است نزدیک به صفر باشد، یا اگر نرخ بهره به طور قابل توجهی افزایش یابد، ارزش بازار اوراق قرضه کمتر از 1000 دلار خواهد بود.
بررسی نقدینگی در بازار ارزهای دیجیتال
