نسب در لغت به معنای خویشاوندی و نژاد می باشد و اصطلاحا نوعی از رابطه خویشاوندی بین دو شخص است که یکی از نسل دیگری بوده و یا هر دوی آنها از نسل شخص ثالثی باشند . یکی از مهم ترین و کامل ترین انواع نسب بر اساس مقررات قانونی نسب مشروع است که ناشی از وجود علقه زوجیت یا نکاح میان زن و مرد می باشد . به همین مناسبت در این مقاله قصد داریم به بررسی این سوالات بپردازیم که نسب مشروع چیست و نسب مشروع چه آثاری دارد . بنابراین ابتدا نسب مشروع و آثار آن را مطرح نموده و سپس به بررسی اختلاف در نسب مشروع خواهیم پرداخت .یکی از انواع نسب بر اساس قانون مدنی ، نسب نامشروع است که بر اثر رابطه آزاد خارج از عقد نکاح به وجود می آید . به طور کلی ، با عنایت به قانون مدنی ، طفل متولد از رابطه خارج از عقد نکاح یا زنا ، به زناکار ملحق نمی شود . بنابراین ، نسب نامشروع ، آثار نسب مشروع مانند حضانت ، نفقه و ارث را نخواهد داشت . اما لزوم حمایت از فرزندان متولد از زنا ، سبب شده است تا دیوان عالی کشور با صدور رای وحدت رویه ، حقوقی را برای آنها شناسایی کند . در این مقاله قصد داریم به بررسی آثار نسب نامشروع در حقوق ایران و قانون مدنی بپردازیم . به همین دلیل ، منع نکاح ، ارث فرزند نامشروع و سایر آثار نسب نامشروع خواهیم پرداخت .
نسب مشروع که به آن نسب قانونی نیز گفته می شود ، نوعی از نسب ناشی از نکاح است . در حقوق ایران نسب هنگامی مشروع و قانونی شناخته می شود که در زمان انعقاد نطفه طفل ، رابطه نکاح بین پدر و مادر او وجود داشته باشد . نسب مشروع نوع کامل و متعارف نسب است که در همه کشورها به رسمیت شناخته شده است و دارای آثار مهمی است . از جمله مهم ترین آثار نسب مشروع می توان به مواردی همچون ولایت قهری بر فرزند ، پرداخت نفقه فرزند و ارث فرزند اشاره نمود.
در مورد آثار نسب نامشروع از جمله ولایت قهری ، حضانت و نفقه در قانون مدنی ماده خاصی مطرح نشده بود . اما مقتضای عدم الحاق فرزند نامشروع به پدر و مادر طبیعی اش ، آن است که نسب نامشروع دارای چنین آثاری نباشد . اما لزوم حمایت از فرزندان نامشروع سبب شد تا دیوان عالی کشور با صدور یک رای وحدت رویه ، وضعیت حقوقی اطفال نامشروع را دگرگون کند . بر اساس این رای وحدت رویه که در حکم قانون است ، بین طفل نامشروع و طفل مشروع تفاوتی از جهت حقوق و تکالیف اصولا تفاوتی وجود ندارد و بر اساس ماده 884 قانون مدنی ، صرفا توارث بین اطفال نامشروع و والدین آنها منتفی است . بنابراین ، سایر حقوق و تکالیف والدین در مقابل فرزندان از جمله حضانت فرزندان ، ولایت قهری بر فرزندان و پرداخت نفقه به فرزندان باقی است . علاوه بر این ، پدر فرزند نامشروع موطف است به اداره ثبت احوال مراجعه و برای او شناسنامه بگیرد .
منع نکاح
یکی از مهم ترین آثار نسب نامشروع ، منع نکاح است . قانون مدنی به پیروی از فقه اسلامی ، نسب نامشروع را در حکم نسب مشروع قرار داده و تفاوتی بین این دو گونه نسب قایل نشده است . زیرا در قرابت نسبی که به عنوان مانع نکاح تلقی شده ، رابطه خونی و طبیعی اشخاص مورد نظر بوده است ؛ نه رابطه قانونی نسب . بنابراین ، همان طور که اشخاص نمی توانند با اولاد یا پدر و مادر مشروع خود ازدواج کنند ، با اولاد یا پدر و مادر طبیعی خود نیز نمی توانند عقد نکاح ببندند .
ارث فرزند نامشروع
در مورد ارث ، قانونگذار وضع حقوقی اطفال نامشروع را به صراحت روشن کرده است . در مورد ارث ، بین نسب مشروع و نسب نامشروع تفاوت وجود دارد . ماده 884 قانون مدنی در این باره می گوید : ولد الزنا از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی برد ؛ لیکن اگر حرمت رابطه که طفل ثمره آن است ، نسبت به یکی از ابوین ثابت و نسبت به دیگری به واسطه اکراه یا شبهه زنا نباشد ، طفل فقط از این طرف و اقوام او ارث می برد و بالعکس . بنابراین ، رابطه توارث یا ارث بردن طفل نامشروع و پدر و مادر طبیعی او اقوام آنان بر اساس قانون مدنی منع شده است.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .