فرش ایرانی پیوسته به عنوان یکی از اصیل ترین هنرِ هنرمندان خوش ذوق ایرانی است که مورد توجه بسیاری از افراد بوده و همواره طیف وسیعی از طرح ها و نقوش زیبا را به همراه خلاقیت و مهارتی بی نظیر در برداشته است . از این رو برای به نمایش گذاشتن این هنر بی بدیل و باشکوه ایرانی، موزه فرش ایران در ساختمانی با معماری مدرن ِچشم نواز و نمایی از دار قالی در تهران افتتاح گردید تا هنر گران سنگ فرش ایرانی را در معرض دید علاقمندان و مشتاقانش قرار دهد. اگر این روزها قصد بازدید از موزه فرش ایران را در تهران دارید، حتما به بخش شمالی پارک لاله تهران بروید و از این موزه خاص و منحصر به فرد دیدن کنید. موزه فرش تهران که به دستور فرح پهلوی ساخته شده است، پر از فرش های نفیس و تاریخی است که علاقمندان به این هنر و بازدیدکنندگان کنجکاو می توانند بسیاری از سبک های موردپسند خود را در زمینه نقش های فرش و گلیم و قالی ایرانی در این موزه ی تخصصی مشاهده کنند. در موزه ی فرش ایران با ارزش ترین فرش ها و قالی های ایرانی را از قرن نهم هجری تا عصر حاضر در طبقه همکف ساختمان که در معرض نمایش برای عموم گذاشته شده را تماشا می کنید، جایی که 135 تخته از شاهکارهای مراکز مهم قالی بافی مانند کاشان، تبریز، اصفهان، خراسان، کردستان و کرمان گرد هم آمده و هر کدام گوشه هایی از ادبیات، اسطوره، مذهب و فرهنگ و هنر غنی ایران را نشان می دهند. در این موزه نمایشگاه های متعددی از قبیل نمایشگاه طرح بته، نمایشگاه سجاده ها و قالی های طرح دار محراب، نمایشگاه قالی های گل برجسته و دست بافت های ارامنه ایران در طول سال های تاسیس برگزار شد که بازدیدکنندگان زیادی از اقصی نقاط دنیا را به سوی خود کشاند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید موزه فرش ایران دارای کتابخانه ای است که با 3500 عنوان کتاب فارسی ، عربی ، فرانسه ، انگلیسی و آلمانی و هزاران عنوان مقاله را همواره در اختیار هنردوستان و پژوهشگران این هنر قرار می دهد. همچنین در این موزه بهترین کتاب ها، نشریات و تحقیقات مربوط به فرش ایران و قالی های مشرق زمین نیز نگهداری می شود که می توانید از آنها استفاده نمایید. همچنین برای استفاده عموم و ارتقاء سطح کیفی دانش مخاطبان در این موزه ، فیلم ها و اسلایدهایی در زمینه قالی بافی و گلیم و هنرهای دستی نیز پخش می شود که بسیار جذاب و جالب توجه است.
نفیس ترین فرش های موزه فرش
بیایید در ادامه با سه نمونه از فرش های با ارزش موجود در موزه فرش ایران شویم. این فرش های نفیس که گنجینه های ملی به حساب می آیند به شرح زیر هستند:
- قالیچه های دوره بایسنغری: برخی از قالیچه های موجود در موزه فرش ایران مربوط به دوره بایسنقری شاهنامه فردوسی است که توسط هنرمندان با سلیقه و خوش ذوق ایرانی در کارگاه قالی بافی استاد موسوی سیرت بافته شده اند. تصاویر این قالیچه ها گوشه هایی از ادبیات، اسطوره، مذهب و فرهنگ و هنر غنی ایران را نشان میدهند.
- فرش ترنج دار: این فرش در قرن چهاردهم هجری با تار و پود پنبه ای و پرز پشمی بافته شده است و یکی از فرش های نفیس این مجموعه به حساب می آید.
آثار موزه فرش تهران
معمولا وقتی با اطلاعات قبلی به بازدید از یک مکان فرهنگی یا تاریخی می رویم به مراتب بیش تر ارزش مکان مورد نظر را درک می کنیم؛ به همین منظور در این قسمت چند مورد از بارزترین فرش های موزه فرش تهران را به شما عزیزان معرفی خواهیم کرد تا با پیش زمینه خوبی به تماشای آثار این موزه بروید.
- قالیچه میرزا کوچک خان جنگلی: یکی از با ارزش ترین فرش های موزه فرش ایران (تهران) قالیچه دستباف میرزا کوچک خان جنگلی است. قدمت این اثر به بیش از 110 سال می رسد و در سال 1397 در موزه فرش از آن رونمایی شد.
- فرش های بافته شده در کارگاه عمو اوغلی: کارگاه عمو اوغلی از نام آورترین کارگاه های قالی بافی در تاریخ ایران است. سه تخته فرش که با همت چیره دستان این کارگاه بافته شده اکنون در موزه فرش تهران قابل بازدید است.
- گلیم حضرت عیسی (ع) با حواریون: یکی از زیباترین آثار موزه فرش ایران اثر «حضرت عیسی (ع) با حواریون» است. این گلیم مسحورکننده هنر دست قالی بافان کردستان است.
قدیمی ترین فرش جهان در موزه فرش ایران
قدیمی ترین فرش دنیا در این موزه فرش ایران در سال ۱۹۴۹ توسط محقق و باستان شناس روسی سرگی رودنکو که برای موزه آرمیتاژ کار می کردند در جنوب سیبری کشف شد. نام این فرش پازیریک است و دلیل نام گذاری آن هم منطقه ای است که فرش در آن پیدا شده است. این فرش از پشم بافته شده و ۱.۹۸ در ۱.۸۹ سانتی متر اندازه آن است. قدمت این فرش به دوران هخامنشیان باز می گردد که نشان از سابقه فرش بافی در ایران و این موزه که از مکانهای دیدنی تهران محسوب میشود دارد.
تحلیل معماری موزه فرش تهران
همان طور که فرش های این موزه نظرها را به خود جلب می کند بنا و معماری ساختمان این موزه نیز به همان میزان چشم نواز و زیباست. نمای کلی این موزه به صورت مدرن طراحی شده و آذین های بیرونی این بنا شبیه به دار قالی و سیاه چادرهای عشایری است که بی ربط به نوع کاربری موزه هم نیست. مهندس این میراث ارزشمند عبدالعزیز فرمانفرمائیان است که در مدرسه هنرهای زیبای پاریس به تحصیل در رشته معماری پرداخت و پس از آن در سال ۱۳۳۰ به ایران بازگشت. بنای اصلی موزه فرش به رنگ سفید و در وسعتی به فضای ۱۲۰۰۰ متر مربع است اما بخشی از موزه که در آن نمایش فرش ها برگزار می شود مساحتی معادل ۳۴۰۰ مترمربع وسعت دارد.
ساختمان اصلی موزه فرش ایران
فضای داخلی موزه دارای دو تالار اصلی است که طبقه هم کف آن دارای ۱۵۰۰ متر زیر بنا است و محل دائمی نمایشگاه به شمار می رود که در آن انواع فرش و گلیم برای بازدید علاقه مندان به نمایش درآمده است. طبقه دوم آن که محل برگزاری غیر دائم یا فصلی فرش است دارای ۸۰۰ متر زیر بنا بوده و بسته به هر فصل و شرایط فرش های مختلفی در آن برای بازدید به نمایش در می آیند. فضاهای دیگر این موزه به کتابخانه، بخش مدیریت، محل آموزش، چایخانه و... اختصاص یافته است. نمای بیرونی این ساختمان تو خالی طراحی شده است تا در فصل تابستان از ورود هوای گرم به داخل جلوگیری کند. در داخل سالن اصلی فرش ها را به صورت افقی یا عمودی برای عموم مردم به نمایش گذاشته اند فرش هایی را هم که بر روی زمین به نمایش درآمده توسط یک تخت از کف موزه فاصله داده اند تا برای بازدید راحت تر باشد. البته این نکته را هم باید گفت برای هر فرش به طور جداگانه ای نورپردازی صورت گرفته تا بیننده راحت تر جزئیات آن را ببیند.
ورودی موزه فرش تهران
درب ورودی موزه در یک فرورفتگی بین شمشادها قرار دارد که به آن زیبایی و جلوه خاصی داده است. پس از ورود مسیر شما از میان فضای سبزی می گذر تا به نمازخانه موزه برسید. نمازخانه ای که توسط کامران دیبا یکی از بهترین معماران معاصر بدون سقف طراحی شده است. این نمازخانه دارای دو مکعب تو در تو است که مکعب بیرونی در راستای بنا و خیابان و مکعب داخلی رو به قبله است. این بنا کاملا از بتن و سیمان ساخته شده و نمای آن هم به رنگ سیمان است در ورودی این نمازخانه یک جفت گالشی فلزی قرار داده اند که بی ربط به فضای معنوی و نمازخانه نیست. با عبور از نمازخانه به بنای اصلی موزه می رسید جلوی پلان موزه فرش تهران تعدادی پله کوتاه و کم ارتفاع قرار دارد از آن که بالا بروید وارد سالن اصلی می شوید و در ابتدا باید بلیط تهیه کنید. باگذر از این بخش به یک سالن بزرگ می رسید که چهار فرش ۷۰ متری در آن قرار دارد و در وسط سالن یک حوض قرار گرفته است. برای ادامه راه و ورود به سالن اصلی باید رو فرشی پلاستیکی بپوشید.
جزئیات فضای موزه فرش ایران
طراحی سقف سالن اصلی موزه به شکل مربعی طراحی شده است که با یک اختلاف سطحی کنار یک دیگر قرار گرفته اند. فضای داخلی این موزه با فضای خارجی کمترین ارتباطی را دارد به همین دلیل از سیستم تهویه در این موزه استفاده شده که این تأسیسات در فضای خالی بین سقف و سقف کاذب قرار گرفته است. البته سیستم تهویه باید دمای این موزه را همیشه بین ۱۹ تا ۲۴ درجه سانتی گراد نگه دارد و رطوبت آن هم چیزی بین ۵۲ تا ۵۴ درصد باشد. دلیل این امر این است که همه فرش ها از مواد آلی ساخته شده اند و در صورتی که دمای مناسبی در موزه نباشد مورد هجوم کپک، قارچ، حشرات و ... قرار می گیرد. فضای این موزه بزرگ بوده و برای دیدن فرش ها نیاز به زمان است از همین رو برای استراحت بازدیدکنندگان بخش هایی را برای نشستن قرار داده اند که متناسب با فضای موزه طراحی شده است هرچند که این موزه یک چایی خانه هم دارد که برای استراحت به آن هم می توانید، سر بزنید.
ادرس موزه فرش تهران
موزه فرش ایران در خیابان کارگر شمالی-تقاطع دکتر فاطمی یا همان ضلع شمالی پارک لاله واقع شده است. اگر برای رفتن به موزه فرش تهران قصد استفاده از مترو را دارید در ایستگاه میدان انقلاب خط ۴ پیاده شوید و با تاکسی به کارگر شمالی و تقاطع دکتر فاطمی بروید. اگر هم با اتوبوس قصد رفتن دارید ایستگاه هایی برای مسیر میدان آزادی-میدان هفت تیر و میدان آزادی-میدان ولیعصر در ضلع جنوبی پارک لاله وجود دارند. برای سوار شدن و رفتن به آدرس موزه ملی فرش تهران به تاکسی باید از بلوار کشاورز، خیابان فاطمی، خیابان کارگر شمالی و از میدان ولیعصر، میدان دکتر فاطمی، میدان هفت تیر و انقلاب اسلامی استفاده کنید. این تاکسی ها به مناطق مختلف پارک لاله می روند.
ساعت کار موزه فرش تهران
این موزه فقط در روزهای تعطیلی رسمی و دوشنبه ها تعطیل است و ساعت بازدید از موزه فرش تهران همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۸ پذیرای بازدید کنندگان است. قیمت بلیط در این موزه چه برای اتباع ایرانی و چه اتباع غیر ایرانی ۲۵۰۰ تومان است. کار ساخت موزه فرش ایران در سال ۱۳۴۰ آغاز شد، اما همه چیز برای ساخت آن خوب پیش نرفت و تا ۱۵ سال به صورت نیمه کاره باقی ماند. البته باید این نکته را باید گفت که هدف اولیه از ساخت این بنا احداث یک گالری بوده است. در سال ۱۳۵۵ دوباره ساخت این بنا از سر گرفته شد و یک سال و نیم بعد در ۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۶ افتتاح شد. از آثار منحصر به فرد در موزه فرش تهران میتوان به شاهکارهای فرش ایرانی می توان به فرشی که تصویر میرزا کوچک خان جنگلی را به تصویر کشیده نام برد.
نگاهی به تالار برلیان کاخ گلستان تهران
