آشنایی با آداب تسلیت گفتن و همدردی

یکی از آداب و رسوم مهم در تمام فرهنگ های جهان، دلداری دادن و تسلیت گفتن به افرادی است که به هر دلیلی عزیزی را از دست داده اند. در همه جای دنیا رسم است که وقتی فردی از دنیا می رود، اطرافیان نزد خانواده اش می روند و با آنها همدردی می کنند یا در مراسم خاک سپاری و یادبودهای پس از آن شرکت می کنند.

فرقی نمی کند حضوری تسلیت بگویید یا از راه دور؛ در هر صورت، نکاتی وجود دارند که باید آنها را رعایت کنید.

شیوه صحیح برخورد و معاشرت با افراد سوگوار

مرگ، بخشی اجتناب ناپذیر از زندگی همه ما است و همه دیر یا زود در زندگی روزهای غم انگیزی را تجربه خواهیم کرد. ابراز همدردی برای تسلای خاطر داغدیدگان و شرکت در مراسم سوگواری و نوع رفتار در این مراسم آدابی دارد که دانستن این آداب و چگونگی رفتار با افراد سوگوار برای کمک به او بسیار مهم است و فقدان مهارت های کافی در این زمینه می تواند خود مساله آفرین، مشکل زا و نقض غرض باشد.

1. به شیوه صحیح تسلیت بگویید

تسلیت گفتن به مصیبت زده از آدابی است که رعایت آن موجب تسلی خاطر داغ دیده و بالا بردن روحیه افراد و موجب تألیف قلوب آنها می شود. تسلیت گفتن رفتاری مبتنی بر نزاکت، تعاون و در یک کلام امری انسانی به حساب می آید.

پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلم) هرگاه تعزیه می گفت می فرمود:آجرکم الله و رحمکم، و هرگاه تهنیت می گفت:می فرمود:بارک الله لکم و بارک علیکم. (منتخب میزان الحکمه ومیزان الحکمه ج6ص308)

2. بلافاصله پس از اینکه باخبر شدید، تسلیت بگویید

دلیلی ندارد منتظر بمانید تا حتما در مراسم شرکت کنید و بعد به خانواده فرد متوفا تسلیت بگویید. بلافاصله پس از اینکه باخبر شدید، با تماس تلفنی، پیامک یا ایمیل این کار را انجام دهید.
برای این کار حتما پیامی خصوصی برای فرد موردنظر بفرستید و به هیچ عنوان به شکل عمومی در شبکه های اجتماعی این موضوع را منتشر نکنید؛ برای مثال، وقتی خبر را شنیدید، زیر آخرین پست اینستاگرام فرد موردنظر کامنت ننویسید که «تسلیت می گم. وقتی شنیدم خیلی ناراحت شدم». شاید او واقعا تمایلی نداشته باشد این موضوع را در رسانه های اجتماعی مطرح کند؛ اما اگر خود او پستی را منتشر کرد و این موضوع را اطلاع داد، می توانید در بخش نظرات و دیدگاه ها پیامتان را برسانید. البته تسلیت گفتن تلفنی روش بهتری است. سعی کنید تماس بگیرید و تسلیت بگویید.

3. کارت تسلیت پستی یا دیجیتال ارسال کنید یا گل بفرستید

اگر دوست دارید ابراز همدردیِ بیشتری داشته باشید، می توانید کارت تسلیت ارسال کنید. البته اگر یک کارت فیزیکی را با پست بفرستید، برای فرد ارزش بیشتری خواهد داشت؛ با این حال، از آنجا که در عصر دیجیتال هستیم، اگر از شیوه های مجازی هم برای این کار استفاده کنید، نمی توان به آن خرده ای گرفت. به هر حال فرد موردنظرتان احتمالا تعداد زیادی پیام متنیِ مجازی دریافت خواهد کرد و به همین دلیل، کارت پستی برایش ارزشمندتر خواهد بود.
کارت تسلیت به دو شکل تایپ شدۀ آماده و نانوشته در بازار موجود است. یکی از آنها را تهیه کنید و با خط خودتان پیام محبت و دلگرمی تان را بنویسید یا اگر آماده است، فقط امضایش کنید. سپس آن را با پست ارسال کنید.
فرستادن گل نیز روشی کلاسیک و عالی برای ابراز همدردی شماست. شاید گل ها نتوانند کار خاصی انجام دهند، اما نشان دهنده حمایت شما هستند و برای فرد سوگوار دلگرم کننده اند. بهتر است به شکل گفتاری هم تسلیت بگویید یا با پیام متنی یا فرستادن یک کارت همراه گل ها ابراز همدردی کنید.

4. نام متوفا را حتما به زبان بیاورید

بسیاری از افراد هنگام تسلیت گفتن از گفتن نام متوفا و یادآوری او خودداری می کنند و تصور می کنند بازماندگان به این شکل راحت تر خواهند بود. این کار نادرست است. فردِ درگذشته برای اطرافیانش مهم بوده است؛ بنابراین، اگر سعی کنید نامش را به زبان نیاورید، درست مانند آن است که تلاش کنید وجود شخصی را که حالا همه به خاطر نبودش غمگین اند انکار کنید.
دلیل اصلی تسلیت گفتن در واقع تأیید ناراحتی اطرافیان و بازماندگان است.
وقتی می گویید «آدم خوبی بود و ما هم دلمون براش تنگ می شه»، یعنی تأیید می کنید که این اتفاق واقعا بد و غم انگیز است. وقتی می گویید «متأسفم که [نام متوفا] رو از دست دادیم»، یعنی به فرد عزادار این پیام را می رسانید که این فرد وجود حقیقی داشت و بخشی مهم از زندگی او را تشکیل می داد؛ بنابراین طبیعی است که دل تنگش باشد.
البته نباید طوری صحبت کنید که فرد با یادآوری روند فوت عذاب بکشد و وحشت کند؛ برای مثال، نیازی نیست درباره جزئیات فوت صحبت کنید یا درباره اینکه چطور فوت کرد بپرسید (حداقل حالا وقتش نیست). فقدان شخص را تأیید کنید، درباره اش صحبت کنید و همدردی تان را ابراز کنید. کافی است به آنها نشان دهید ازدست دادن او روی شما هم تأثیر گذاشته است.

5. نشان دهید که می دانید اندوهشان حقیقی است

روش تسلیت گفتن به صاحب عزا را یاد بگیرید. راه های مفید و تسلی بخش زیادی وجود دارد که می توانید از آنها برای نشان دادن همدردی و همبستگی در کلماتتان استفاده کنید، مثلا:
هیچ کس نمی تونه درک کنه که الان چه احساسی دارین. درک می کنم واقعا ناراحت کننده ست. حق دارین غصه دار باشین. کاملا طبیعیه. در کنارتون و همراهتون هستم.
حتی می توانید آن را ساده تر بیان کنید:
من رو در غمتون شریک بدونین.
به یاد داشته باشید که آنها برای سوگواری نیازی به اجازه شما ندارند، اما همین کافی است که بدانند تنها نیستند؛ اینکه به آنها حق می دهید گریه کنند، اینکه این درد واقعی و عمیق است. به آنها نشان دهید در غمشان شریک هستید.

6. پیامتان را کوتاه و مختصر بیان کنید

اگر کارت ارسال می کنید، نیازی نیست نامه بلندبالایی بنویسید (مگر اینکه به نظرتان این طور بهتر باشد یا ضرورتی داشته باشد). آن را مختصر و دقیق بیان کنید و فقط از کلمات مناسب برای تسلیت گفتن استفاده کنید. به یاد داشته باشید همیشه نوشته های ساده تر بهتر به دل می نشینند. اگر فکر می کنید لازم است مطالب بیشتری را هم اضافه کنید، نقل قول های مناسب یا آیات کتاب های مقدس هم گزینه های خوبی اند. می توانید همراه کارت، گل هم بفرستید. این کارها ضروری نیستند. فقط ایده مناسبی اند.

7. نگویید غم آخرتان باشد

اظهار همدردی و آرزوی خوب برای فرد داغدار نباید در بطن خود خواسته بدی را برای وی به دنبال داشته باشد. عبارت هایی مانند خداوند به شما صبر دهد، خداوند به خاطر صبرتان به شما اجر دهد، یا خداوند به شما سلامت دهد یا آرزومند سلامت شما هستیم، می توانند مناسب تر باشند. به یاد داشته باشیم كه دعا و آرزو برای طول عمر داغدیدگان، هرچند ممكن است تلویحا و غیرمستقیم به معنای ایجاد امكان تحمل مصیبت ها و تجربه داغ های دیگر نباشد اما اثر مثبت آن بیشتر است.

8. فرد داغدیده را منع نکنید

در تلاش برای تسلای خاطر داغدیدگان نباید آنها را از ابراز احساساتی مانند گریه منع كرد. واكنش هایی مانند گریه، در تلطیف احساسات و تخفیف فشارهای روانی فرد داغدیده و سوگوار بسیار موثرند و فردی كه برای تسلای سوگواران تلاش می كند نباید مانع چنین واكنش هایی شود بلكه در صورت بروز عكس العمل هایی مانند دادوفریاد و احیانا واردكردن آسیب به خود است كه باید برای بازداشتن فرد هیجان زده اقدام كرد. در بسیاری از موارد حتی تشویق فرد مصیبت دیده و سوگوار، به ابراز احساسات و به خصوص گریه، می تواند نقش موثر و مثبتی در آرامش و تسلای خاطر وی ایفا كند.

9. نگویید از درد راحت شد و تو می توانی به زندگیت برسی

شما برای تسلای خاصر بازماندگان به مجلس سوگواری رفته اید ، پس از بیان این جمله خودداری کنید . شاید از نظر شما فوت فردی که دچار یک بیماری طولانی و دردناک بوده است میتواند سبب راحتی و بازگشت بازماندگان به زندگی عادی شود اما این فرد عزیز از دست رفته آنان بوده و مطمئنا آنها بودنش را به نبودنش ترجیح می دهند پس از ابراز همدردی به این شکل بپرهیزید.

10. درباره تصمیماتش برای آینده نپرسید

از پرسیدن سوالاتی مانند «حالا می خواهی چه کار کنی؟»،« تصمیمت برای آینده چیست؟!»،« برنامه ات چیست؟!» اجتناب کنید. مجلس ختم موقعیت مناسبی نیست تا از داغدیده تصمیماتی که برای آینده اش گرفته را بپرسید و او در شرایطی نیست که بتواند برای آینده اش تصمیم گیری کند پس سوال و جواب نکنید و همدردی نمایید.

چگونه به شخصی که عزادار است کمک کنیم

تسلیت گفتن درست و عرض تسلیت مناسب بسیار اهمیت دارد. تولد و مرگ هر کدام اتفاقاتی هستند که در چرخه زندگی هر فردی رخ می دهند و در هر جامعه ای هم مراسم خاصی برای این دو رویداد مهم مرسوم است. در جامعه ما هم برای هر درگذشت و هم برای تولد آداب و رسومی خاص وجود دارد.

• در مراسم حضور داشته باشید

به دوست خود بگویید که شما در کنار او هستید. مهمتر از آنچه شما می گویید این واقعیت است که شما تماس گرفته اید ، نوشتید یا حاضر شدید.

اشکالی ندارد اگر بپرسید ، "آیا کاری می توانم انجام دهم؟" اما حتی بهتر است چیزی خاص ارائه دهیم. چهارشنبه آینده شام ​​منتظرت هستم. کمک عملی معمولاً مورد قدردانی قرار می گیرد ، زیرا افرادی که غصه می خورند می توانند در انجام کارهای روزمره غرق شوند. پیشنهاد کنید که به خرید بروید ، بچه ها را به تمرینات ورزشی بیاورید ، در مراسم تشییع جنازه کمک کنید یا کارت تشکر بنویسید.

• صادق باش

اشکالی ندارد که به دوست خود بگویید ، "من نمی دانم چه بگویم ، اما می خواهم شما بدانید که من شما را دوست دارم." همچنین بد نیست که از نام شخص به جای "مرده" یاد کنید. این به دوست شما کمک می کند تا بداند شما مایل هستید در مورد آنچه اتفاق افتاده صریح و صادقانه صحبت کنید.

• شنونده خوبی باشید

از ارائه مشاوره خودداری کنید. در عوض ، به آنچه دوستتان نیاز دارد گوش دهید. "این برای شما چگونه است؟" ، "امروز چطورید؟" ، "می خواهید در مورد آنچه می گذرانید بدانم؟" برخی از راه های شروع گوش دادن است.

• پذیرا باشید

بسیاری از احساسات پیچیده هنگام مرگ شخص بوجود می آیند. همه آنها غم نیستند. عصبانیت ، آسودگی خاطر ، سبک بودن ، ناامیدی و ترس نیز واکنش های رایج هستند. هیچ راه درست یا غلطی برای غصه خوردن وجود ندارد. طیف کاملی از احساسات را که دوست شما ابراز می کند بپذیرید.

• گاهی برای تسلیت گفتن ساکت باش

اگر نمی دانید چه بگویید ، چیزی نگویید. بی صدا نشستن اشکالی ندارد. نیازی نیست از روش های مختلف برای تسلیت گفتن استفاده کنید. فقط حضور شما در حالی که دوست شما غمگین است فوق العاده مفید و ارزشمند است. فرهنگ ما به ما می آموزد که "چیزها را اصلاح کنیم" ، اما غم و اندوه چیزی نیست که باید رفع شود. غم و اندوه باید تجربه شود ، و حمایت کردن بهترین کاری است که می توانید انجام دهید.

وقتی نمی توانید در مراسم تشییع جنازه شرکت کنید چه کاری باید انجام دهیم؟

کارت همدردی ارسال کنید. مواردی پیش می آید که از کنترل شما خارج است و هیچ کس نباید بخاطر این کار شما را مقصر بداند.

احساس بدی نداشته باشید درعوض، انرژی خود را صرف نشان دادن همدردیتان به شیوه های دیگر کنید.

یکی از بهترین راه ها برای نشان دادن میزان علاقه و تسلیت به شما، ارسال یک کارت همدردی کاملاً فکر شده با یک پیام تسلیت صمیمانه است.

کارتهای تجاری و آماده خوب هستند اما به شرطی که با دست خط خود پیام تسلیتی به آن اضافه و آن را شخصی نمایید.

لازم نیست طولانی باشد. در حقیقت ، یک یادداشت کوتاه و ساده با دو یا سه جمله به کسانی که داغدار هستند می تواند نشان دهد که به فکر آنها هستید و قدری تسلی بخش باشد.

پس خانواده را مخاطب قرار داده و از اینکه نتوانستید در مراسم تشییع جنازه شرکت کنید ابراز تاسف نمایید، اما زیاد روی آن مانور ندهید. سپس وارد مرحله ابراز همدردی شوید.

و در آخر هم بگویید که با آنها تماس خواهید گرفت و یا حضوری به دیدارشان می روید، فقط حواستان باشد چیزی بگویید که واقعاً می توانید به آن عمل کنید. برای انجام آنچه قول داده اید هم آن را حتماً در تقویم خود یادداشت نمایید.

مثال هایی برای تسلیت گفتن به صاحب عزا

در ادامه، نمونه هایی از جملات مناسب برای تسلیت به صاحب عزا در حالت رسمی و غیررسمی آورده ایم.

تسلیت گفتن تلفنی یا پیام متنی غیررسمی

• بابت فوتِ [نام متوفا] خیلی متأسفم. انسان فوق العاده ای بود. واقعا دلمون براش تنگ می شه.
• از ته دل بهتون تسلیت می گم. همه ما شما رو دوست داریم و به فکرتون هستیم. برای آرامش تون دعا می کنیم.
• ما هم همراه شما برای ازدست دادنِ [نام متوفا] ناراحت و سوگواریم. فکرمون پیش شماست و برای آرامش تون دعا می کنیم. واقعا انسان خوبی بود. خوبی هاش رو فراموش نمی کنیم.

تسلیت گفتن نوشتاری رسمی

• ما هم همراه شما سوگوارِ [نام متوفا] عزیزتان هستیم. ایشان بسیار مهربان و دوست داشتنی بودند. لطفا تسلیت ما را بپذیرید.
• از غمی که به شما وارد آمده عمیقا ناراحت هستیم و قلبمان به خاطر ناراحتی شما به درد آمده است. لطفا عمیق ترین همدردی ما را بپذیرید.

جملاتی برای کارت تسلیت

• همدردی مرا بابت فقدانِ [نام متوفا] عزیزتان بپذیرید.
• خاطرۀ [نام متوفا] همیشه در قلب ما زنده است، حتی حالا که با شما سوگواریم. لطفا تسلیت صمیمانه ما را پذیرا باشید.
• کلمات نمی توانند بیانگر اندوه و همدردی ما در فوتِ [نام متوفا] عزیزتان باشند. تسلیت ما را بپذیرید.
• درگذشتِ [نام متوفا] عزیزتان را تسلیت می گوییم. باشد که خاطرات آن عزیز مایه آرامش قلبی و روحی شما شود.
• صمیمانه ترین همدردی ما را بپذیرید. شما تنها نیستید و در این شرایط سخت در کنارتان هستیم.

آشنایی با مفهوم آداب معاشرت