آداب ماه رمضان در استان گلستان
رَمَضان یا رَمَضان ُ المُبارَک نهمین ماه قمری که روزه در آن بر مسلمانان واجب است. این ماه را بهترین زمان برای نزدیک شدن انسان به خداوند دانسته اند. عبادت و روزه داری در ماه رمضان را بخشی از هویت مسلمانان در جهان امروز برشمرده اند.
ماه رمضان، بنا به گفته پیامبر اسلام و اهل بیت(ع)، ماه میهمانی خدا است که درهای آسمان در آن گشوده شده و ارزش نماز در آن، چند برابر نماز در ماه های دیگر است. قرآن و برخی دیگر از کتاب های آسمانی، در این ماه نازل شده است.
این ماه تنها ماهی است که نام آن در قرآن آمده است. این ماه، نزد مسلمانان احترام و جایگاه ویژه ای دارد. از مهم ترین عبادت های این ماه، تلاوت قرآن، اِحیای شبهای قدر، دعا، استغفار، افطاری دادن و کمک به نیازمندان است. حضرت علی(ع)، نخستین امام شیعیان در بیست و یکم ماه رمضان به شهادت رسیده است.
فرهنگ ها و زیست گاه های مختلف، سبب شکل گیری سنت های عرفی و قومی متنوع، مخصوص ماه رمضان شد. این سنت ها شامل مهمانی ها، مراسمات جمعی، پخت انواع شیرینی ها و غذاها، تزئینات، نمادهای متفاوت، برگزار کردن انواع مسابقات فرهنگی و ورزشی و ... است.
مردم هر شهر و کشور مسلمانی با آغاز ماه رمضان آداب و رسوم خاصی را برگزار میکنند که مردم گلستان هم از این قاعده مستثنی نیستند.
یارمضان:
در شب های 14 و 15 ماه مبارک رمضان در بین ترکمن ها رسم است که یک طلبه یا غزل خوان خوش صدا در روستا به راه می افتاد و اشعاری را می خواند که مضمون آن این بود که ای روزه داران ماه رمضان به نیمه رسید، مقاومت کنید تا نصف دیگر را روزه بگیرید و پس از هر مصرع جمعیتی که پشت سر این طلبه به راه می افتادند " الاو" یا " الله" می گفتند که به صورت منادایی بود.
در گذشته مراسم یارمضان تا پاسی از شب ادامه داشت و مردم ،وسایل و خوراکی ها و نذری های زیادی را به جمعیتی که در کوچه های روستا به راه افتاده بودند می دادند که پس از پایان مراسم بین نیازمندان تقسیم می کردند. پیام کلی مراسم "یا رمضان" این است که ماه نیمه شد و برای نیمه دیگر همت کنید.
بسیاری از این مراسم در گذشته های نه چندان در مناطق ترکمن نشین استان گلستان رواج داشته اما کم کم رنگ باخته و متأسفانه بخشی از آن به دست فراموشی سپرده شده است. که از مهم ترین مناسک عبادى ماه رمضان بین ترکمن ها پس از نمازهاى یومیه است برپا می شود.
خانه تکانی :
در بین مردم ترکمن استان گلستان مرسوم است که قبل از فرارسیدن ماه نزول قرآن اقدام به تمییز کردن منازل خود بپردازند که زنان ترکمن در این راستا به زدودن آلودگی از چهره خانه با شست و شوی فرش ها، خانه تکانی و شستن پتو برای میهمانی خدا در این ماه آماده می شوند.
خوراکی ها :
"ترک" و "فرنی" غذای خاص گرگانی ها در ماه رمضان است و در مراسم افطار خانوادگی معمولا انواع غذاهای رایج مانند چای ،نان، پنیر مسقطی ،کتلت آبگوشت ،فرنی ،خرما، سبزی، حلوا، آش، سوپ، نان روغنی و شیرینی هایی مثل گوش فیل و نان پنجه ای، نان کنجدی و قطاب و زولبیا بامیه بر سر سفره وجود دارد و هر خانواده به سلیقه خود از آنها استفاده می کند.
الله یلی :
ماه رمضان در بین قوم ترکمن به " اراز آی" مشهوراست و چند روز قبل از فرا رسیدن ارازآی ، ترکمن ها به کشتن گوسفند و بز اقدام می کنند و گوشتش را در بین فقرا و نیازمندان و همسایه ها تقسیم می کنند و یا اینکه با همان گوشت غذایی پخته و مهمانی می دادند که با آن " الله یلی" می گفتند.
سحر خوانی:
یکی از رسم هایی که از قدیم در بین مردم استان گلستان رایج بوده بیدار کردن همسایه ها و اهل محل، هنگام سحر و قبل از اذان صبح است تا روزه داران خواب نمانند و برای صرف غذای سحری آماده شوند. در این سنت بیدار کردن همسایه ها و اهل محل در هنگام سحر و مدتی قبل از اذان صبح است تا روزه داران خواب نمانند و برای صرف غذای سحری آماده شوند و در قدیم مردی با سحرخوانی و یا ابیاتی موزون مردم را به بیداری دعوت می کرد.
الله رمضونی :
همچنین در این ایام مراسم الله رمضونی انجام می شود که در این مراسم، جوانان به جمع آوری اعانات برای مستمندان می پردازند و از محل جمع آوری این کمکها به مستمندان افطاری می دهند. در این ماه شب زنده داری ها افزایش می یابد و اوج عبادات در استان شب های احیاء است که مردم با حضور در مساجد شهرها و روستاهای استان و در گرگان به ویژه مصلای وحدت و مسجد جامع، قرآن بر سر می گیرند.
نرم بلاغ :
آب داغ خوردن یکی از آداب خاص افطار باز کردن گرگانی ها است که به آن نرم بلاغ می گفتند که معتقد هستند آب گرم حنجره و معده خشک را برای خوردن غذا آماده می کند.
مساجد و تبلیغ دین
در مناطق مختلف، هر شب مراسم سخنرانی و روضه خوانی در مساجد، حسینیه ها و خانه ها برگزار می شود.[۴۴] مبلغان به شهرها و آبادی ها برای تبلیغ دین اسلام می روند.
از دیرباز، مردم از ابتدای این ماه روزانه یک جزء قرآن تلاوت کرده و تا پایان ماه یک ختم قرآن انجام می دادند. در گذشته این ختم ها بیشتر در مساجد صورت می گرفت و امروزه رادیو و
تلوزیون بخشی از این فرهنگ را به عهده گرفته اند.
در برخی مساجد نماز جماعت بلافاصله پس از اذان مغرب خوانده می شود و در برخی پس از صرف افطار اقامه شده و بعد از آن برنامه های سخنرانی و مناجات برگزار می گردد.
